در آستانه برگزاری دور چهارم جشنواره «تئاتر صاحبدلان» به عنوان تنها جشنواره تخصصی و رسمی تئاتر دینی کشور هستیم، هر چند که در خلال جشنوارههای دیگر تئاتری که البته تعداد آنها آنچنان هم کم نیست، بخشهایی موضوعی در ارتباط با مسائل و مفاهیم ارزشی و دینی را نیز میتوان یافت که از آن جمله جشنواره آئینی و سنتی و جشنواره تئاتر مقاومت جزء مهمترینها هستند.
هنر دینی و پرداختن به مفاهیم ارزشی، قرآنی و الهی به زبان تأثیرگذار هنر از جمله دستاوردهای پربار انقلاب اسلامی محسوب میشود و معمولاً مؤسسات و نهادهای انقلابی و مردمی جدای از پیکره وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی اصلی فرهنگ و هنر این مرز بوم، در راستای پرداختن به این مهم در طول بیش از 3 دهه تلاشهای فراوانی کردهاند و سرمایهگذاری مطلوبی در این زمینه به انجام رسیده است.
یکی از مهمترین عرصههای هنری که این نهادهای ارزشی در آن به تکاپو مشغولند و در اغلب موارد بیهدف تنها به این دلیل که بودجهای برای آن تأمین شده است که باید در این راه هزینه کنند تئاتر است که در سیاستگذاری آنها به این قضیه کاملاً از منظر مناسبتی و فصلی دیده میشود و لذا سرمایه سرگردان تخصیص یافته به این منظور چون پشتوانه مطالعاتی مؤثری ندارد در نتیجه اغلب به تولیدات نه چندان قابلاعتنا صرف شده و یا از آنجا که دغدغه کار تئاتری وجود ندارد لذا ممکن است حتی جریانی با ماهیت غیرتئاتری جایگزین آن شود.
نکته جالب توجه اینکه فعالیتهای تئاتری خارج از بدنه ارشاد با وجود آن که در برگزاری آنها نوعی اعلام استقلال وجود دارد اما از آنجا که این عرصه کاملاً تخصصی است در بعد کارشناسی و فنی، دوستان مسئول و متولی برگزاری چنین رویدادهایی باز متوسل به نیروهای کارشناس مستقر در ارشاد و مشخصاً ادارات تابعه آن که در امر تئاتر فعال هستند میشوند؛ مواردی چون بازخوانی، بازبینی آثار متقاضی و حتی داوری آثار راه یافته به جشنواره توسط نیروهایی تأمین میشود که جزئی از کارکنان و کارمندان وزارتخانه عریض و طویل فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند.
نقل و انتقالاتی از این دست، برگزاری مجزای جشنوارههای تئاتری از سوی نهادهای انقلابی که داعیه کار فرهنگی و هنری نیز دارند در خارج از بدنه ارشاد نیاز به فراهم آوردن زمینههایی دارد که اجرای هر بخش از آن به دلیل کار کارشناسی هزینهبر است چرا که حتی اگر ارشاد متولی اداره سالنهای تئاتری و همایشی که نیاز برگزاری چنین جشنوارههایی نیز است باشد، در برگزاری آنها به وجود دخیل بودن نیروهای کارشناس خود اعلام بیطرفی کرده و نتیجه اینکه تنها نقش یک واسط را اجرا و در قبال در اختیار قرار دادن سالن و تجهیزات، مبلغی را دریافت میکند.
حقیقت آن است که نقش ارشاد در این عرصه برخلاف وجاهت قانونی و فرهنگی آن در حد یک کاسبکار و دلال تنزل پیدا میکند در حالی که هر یک از این نهادهای اشاره شده برای برگزاری مجموعه فعالیتهای فرهنگی و هنری خود از جمله تئاتر تنها میتوانند نقش سرمایهگذار و حامی مالی را داشته باشند و از صفر تا صد برگزاری این گونه مراسمها را به ارشاد بسپارند.
در عرصه تئاتر دینی هر از چند گاهی و بنا به فرا رسیدن مناسبتهای دینی، شاهد فعالیت و جنب و جوش یکی از این نهادهای فرهنگی و انقلابی برای برگزاری جشنواره و یا همایشهای تئاتری هستیم، موضوع هر یک از آنها با وجود تنوع همگی از یک منبع منشعب میشود و آن پرداختن به مضامین و مفاهیم دینی حال از رهگذر علوم قرآنی، احادیث معصومین(ع) و یا سیره آنهاست که ممکن است مصادیقی در مقولات ارزشی معاصر نیز پیدا کرده باشند.
طرح یک پرسش و آن اینکه آیا با وجود چنین ظرفیت گسترده ایجاد شده در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به نام جشنواره «تئاتر صاحبدلان» این امکان وجود ندارد که هر یک از سازمانهای فرهنگی و هنری از اوقاف گرفته تا شهرداری و بسیج مستضعفین و بنیاد شهید و غیره، به جای پرداخت مقطعی و نه چندان مؤثر خود به فکر همافزایی با یکدیگر و برگزاری جشنواره باشکوه «تئاتر صاحبدلان» با تزریق سرمایه مناسب باشند؟
جشنواره «تئاتر صاحبدلان» با هدف توسعه تئاتر دینی و امکان اجرای آثار نمایشی در سراسر کشور به منظور آشنایی بیشتر مردم با مفاهیم روح بخش دینی و قرآنی، محدود زمانی نسبتاً طولانی قریب 6 ماه را به خود اختصاص داده است؛ به تعویق افتادن زمان برگزاری این جشنواره پراهمیت و فراگیر آن هم به این دلیل که تنها سرمایهگذار آن ارشاد است و این وزارتخانه نیز این روزها درگیر کسری منابع مالی است و قادر به تأمین اعتبارات مورد نیاز برای جشنوارهای همچون «تئاتر صاحبدلان» نیست باید دیگر مسئولان نهادهای فرهنگی و هنری را به این فکر بیندازد که میتوانند بخشی از بودجههای مصوب خود را برای برگزاری زودهنگام این جشنواره و همچنین کیفیتبخشی بیشتر به آن تخصیص دهند.