به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، ضرورت آموزش قرآن و مفاهیم قرآنی در یک جامعه اسلامی امری اجتناب‌ناپذیر است که در این میان با توجه به حدیثی از پیامبر اکرم(ص) که فرموده‌اند: «مَثَل الّذی یَتَعَلَّم فی صِغره کالنَّقْشِ فِی الْحَجَرِ؛ مَثَل آن کس که در کودکی به فراگیری مطالب پردازد، همانند حکاکی بر سنگ است». بحث آموزش قرآن و مفاهیم قرآنی به خردسالان نیز از اهمیت خاصی برخوردار می‌شود، البته با توجه به ضرورت آموزش‌های قرآنی هر چند به صورت محدود برای خردسالان، مراکز آموزشی رسمی و غیررسمی کشور به این امر پرداخته و بحث آموزش قرآن به خردسالان را همانند آموزش به سایر اقشار جامعه در دستور کار خود قرار داده‌اند.
در حالی که بر اساس حدیثی از امام جعفرصادق(ع) که فرموده‌اند: «دَعْ اِبْنَکَ یَلْعَبْ سبعَ سنین و یُؤَدَّب سَبْعاً و اَلْزِمْهُ نَفْسَکَ سَبْعَ سنینَ؛ فرزند خود را تا هفت سالگی آزاد گذار، تا به بازی بپردازد و در هفت سال پس از آن ادب آموزد و در هفت سال سوم او را با خود همراه کن تا از مشورت با او برخوردار شوی و در کارها از وی کمک بگیری». نباید آموزش‌های سنگین و فشرده‌ای در دوره خردسالی به کودکان عرضه شود، برخی از خانواده‌ها و حتی برخی از موسسات و مراکز قرآنی اصرار دارند که خردسالان را تا قبل از رسیدن به سن هفت سالگی حافظ کل قرآن کنند، غافل از اینکه آموزش سنگین و فشرده برای خردسالان چه آسیب‌هایی در پی خواهد داشت؛ در این میان نظر برخی از کارشناسان و اساتید قرآنی کشورمان را درباره ضرورت و یا عدم ضرورت تربیت حافظان قرآن خردسال جویا شدیم که در این گزارش می‌خوانید.
حفظ قرآن خردسالان در موسسات قرآنی بیشتر جنبه کسب درآمد دارد
حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا شاه‌فضل، حافظ کل قرآن کریم با بیان اینکه با حفظ خردسالان مخالف هستم، می‌گوید: بحث حفظ قرآن در موسسات قرآنی بیشتر جنبه کسب درآمد دارد و موسساتی که به حفظ قرآن برای خردسالان می‌پردازند، بدون هیچ آگاهی و اطلاعی از عواقب حفظ اجزاء قرآن در سنین چهار یا پنج سالگی و تنها برای کسب درآمد به تربیت حافظان خردسالان می‌پردازند.
این حافظ کل قرآن معتقد است: حفظ قرآن در سنین خردسالی آسیب‌های زیادی را به همراه خواهد داشت؛ حتی گاهی اوقات مشاهده می‌شود، خردسالانی که در سنین کم به حفظ اجزاء قرآن پرداخته‌اند، به دلیل آموزش‌های زودهنگام و روش‌های آموزشی غیرصحیح در نوجوانی و بزرگسالالی از قرآن زده می‌شوند و تمامی محفوظات خود را نیز از یاد می‌برند.
آموزش‌های مشکل از جمله حفظ قرآن نباید در سنین خردسالی انجام شود
وی ادامه می‌دهد: بسیاری از روان‌شناسان بر این عقیده‌اند که نباید آموزش‌های مشکل از جمله آموزش حفظ قرآن در دوران خردسالی انجام شود؛ حفظ قرآن از جمله آموزش‌های مشکل برای خردسالان تلقی می‌شود و به این دلیل که برای آنان سنگین است، در اکثر موارد موجب زدگی بچه‌ها از قرآن می‌شود و به همین دلیل موسسات قرآنی باید به این نکته توجه داشته باشند که نباید در کلاس‌های آموزشی خود بحث حفظ قرآن و حتی روخوانی قرآن را قبل از شروع مقطع دبستان داشته باشند.
دوران خردسالی زمان مناسبی برای ورود به بحث حفظ قرآن نیست
مهدی عباسی، حافظ کل قرآن کریم نیز درباره حفظ قرآن در سنین خردسالی می‌گوید: دوران خردسالی زمان مناسبی برای ورود بچه‌ها به بحث حفظ قرآن نیست، زیرا یکی از شرایطی که حافظان قرآن باید داشته باشند، توانایی کامل در روخوانی و روان‌خوانی قرآن است و باید بتواند قرآن را به صورت صحیح روخوانی کند؛ اما از آن جایی که خردسالان در سنین چهار یا پنج سالگی هنوز سواد خواندن و نوشتن ندارند، نیازی نیست که به صورت حرفه‌ای وارد مقوله حفظ قرآن شوند.
بچه‌ها در سنین خردسالی، سوره‌های کوچک قرآن را حفظ کنند
عباسی با اشاره به علاقه برخی پدران و مادران برای حفظ قرآن از سوی فرزندانشان، عنوان می‌کند: توصیه‌‌ام به خانواده‌‌هایی که قصد دارند فرزندان خود را سر کلاس‌های حفظ قرآن بنشانند، این است که کمک کنند تا بچه‌ها در سنین خردسالی، سوره‌های کوچک و انتهایی قرآن را که کوتاه‌تر هستند، حفظ کنند.
خردسالان دستخوش غفلت و فراموشی شده‌اند
همچنین، محمدحسین بهبودی، کارشناس قرآنی می‌گوید: متأسفانه با وجود روایات و احادیثی که درباره اهمیت سنین خردسالی و آموزش در این سنین وجود دارد، اما این قشر مظلوم، دستخوش غفلت و فراموشی شده و اکثر صحبت‌هایی که درباره آموزش به خردسالان بیان می‌شود، به طور عمده در حد شعار است و هیچ حمایت خاصی برای خردسالان در این سنین وجود ندارد.
آموزش قرآن در سنین خردسالی امری توصیه شده است
بهبودی برخلاف برخی از کارشناسان که معتقدند حفظ قرآن در سنین خردسالی ضرورتی ندارد، معتقد است: آموزش قرآن در سنین خردسالی امری توصیه شده و قابل اجرا است و پژوهش‌های صورت گرفته در این حوزه، اهمیت این موضوع را کاملاً ثابت کرده و نشان می‌دهد که آموزش قرآن در خردسالی به ویژه در حوزه حفظ قرآن امری ممکن و ضروری است.
یکپارچگی در روش‌های آموزش قرآن به خردسالان دیده نمی‌شود
با وجودی که هنوز کارشناسان قرآنی و اساتید حفظ قرآن در کشور به یک توافق‌نظر درباره ضرورت یا عدم ضرورت آموزش حفظ قرآن به خردسالان نرسیده‌اند، اما مشاهده می‌کنیم که موسسات قرآنی در سراسر کشور به آموزش قرآن برای خردسالان با استفاده از روش‌های مختلف می‌پردازند و برخلاف آموزش حفظ قرآن به بزرگسالان که عمدتاً روش‌های مشخص و معقولی در سراسر کشور دارد، در حوزه آموزش حفظ قرآن به خردسالان هنوز یک اتحاد، یکپارچگی و همبستگی در روش‌های آموزش حفظ قرآن دیده نمی‌شود و هر کدام از موسسات قرآنی روش مورد قبول خود را در حفظ قرآن خردسالان دنبال می‌کنند.
حسین بهبودی، مدیر امور موسسات سازمان داالقرآن‌الکریم درباره نحوه آموزش قرآن به خردسالان می‌گوید: در آموزش قرآن به خردسالان باید اصول خاصی را مورد توجه قرار دهیم؛ یکی از اصولی که باید در بحث آموزش قرآن به خردسالان به ویژه حفظ قرآن مورد توجه قرار گیرد، توجه به آیات موضوعی قرآن با محوریت آیات اخلاقی و تربیتی متناسب با گروه سنی خردسال بوده که لازم است در ابتدای آموزش حفظ به خردسالان، آیات موضوعی را مورد توجه قرار داده و از خردسالان بخواهیم که آیات کوتاه و قابل درک را حفظ کنند.
آموزش‌های قرآنی برای خردسالان فاقد هرگونه جبر باشد
این کارشناس قرآنی ادامه می‌دهد: یکی از اصول دیگری که لازم است در حفظ خردسالان مورد توجه قرار گیرد، این است که آموزش‌های قرآنی برای کودکان و حفظ آیات از سوی آنها باید فاقد هر گونه جبر و اکراه باشد و در این میان لازم است که همواره متناسب با ویژگی‌های رشدی کودک، برنامه‌های شاد و با نشاطی را برای آنان اجرا کنیم.
توانایی فردی خردسالان در حفظ قرآن مورد توجه قرار گیرد
بهبودی اضافه می‌کند: در حفظ قرآن از سوی خردسالان نباید به کمیت توجه داشت و برای همه خردسالان با هر سطح توانایی و استعداد یک نسخه پیچید، بلکه برای استفاده از روش‌های آموزشی و تربیت حافظان خردسال باید به شرایط فرهنگی و ویژگی‌های ذهنی خردسالان توجه داشته باشیم و اگر بنا است که کودکی برای حفظ کل قرآن آماده شود، باید توانایی و قابلیت فردی این کار را داشته باشد و با توجه به ویژگی‌های آن فرد از روش‌های خاصی برای حفظ قرآن استفاده شود.
حفظ قرآن برای خردسالان از قصارالسور آغاز شود
همچنین، حسن رجبی، حافظ کل قرآن کریم و از اساتید حفظ قرآن درباره روش‌های کاربردی برای تربیت حافظان خردسال می‌گوید: حفظ قرآن به ویژه برای کودکان و خردسالان بهتر است که از قصارالسور و جزء ۳۰ قرآن آغاز شود و ترجیحاً در آغاز حفظ سوره‌های کوچک و سپس حفظ سوره‌های بزرگ‌تر دنبال شود.
این حافظ قرآن ادامه می‌دهد: حفظ قرآن برای خردسالان باید آهسته و پیوسته دنبال شود؛ به طور مثال در ابتدا می‌توان هر دو یا سه روز، حفظ یک سوره از قرآن یا هفته‌ای دو سوره از قصارالسور با خردسالان کار شود که پدر و مادر نقش مهمی در این میان داشته و باید بتوانند به صورت گفتمان با فرزندان خود کار کنند و در این میان از لوح‌های فشرده ترتیل اساتید مصری و ایرانی نیز استفاده کنند تا یک تلاوت صحیح داشته باشند.
با روش ایما و اشاره موافق نیستم
این حافظ کل قرآن با اشاره به روش‌هایی که از سوی موسسات قرآنی برای حفظ خردسالان مورد استفاده قرار می‌گیرد، اضافه می‌کند: با روش ایما و اشاره که یک روش ابداعی است، به هیچ عنوان موافق نیستم، زیرا این روش یک روش کاربردی نبوده و در هیچ جایی هم مکتوب نشده است و این روش کاملاً ابداعی است که به هیچ عنوان برای آموزش حفظ خردسالان مناسب نبوده و موسسات قرآنی نباید از این روش استفاده کنند.
روش ایما و اشاره در هیچ جای دنیا شناخته شده نیست
رجبی ادامه می‌دهد: در آموزش به ناشنوایان یک علائم و نشانه‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرند که به عنوان نشانه‌های بین‌المللی در جهان شناخته شده هستند و تمام دنیا از این نشانه‌ها برای ناشنوایان استفاده می‌کند و از طریق این نشانه‌ها افرادی که نمی‌توانند صحبت کنند، دیالوگ می‌گویند و حتی قرآن می‌خوانند، اما علائم و نشانه‌هایی که در روش ایما و اشاره مورد استفاده قرار می‌گیرند، نشانه‌ای ابداعی هستند که در هیچ جای دنیا شناخته شده نیست، اما متاسفانه در برخی از موسسات قرآنی نشر داده شده است و خانواده‌ها به هیچ عنوان نباید فرزندان خود را به یادگیری قرآن با این روش‌ها در برخی موسسات قرآنی بفرستند.
معایب روش ایما و اشاره از محاسن آن بیشتر است
همچنین، معتز آقایی حافظ کل قرآن کریم درباره روش ایما و اشاره که هم‌اکنون از سوی موسسات محدودی در سراسر کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌گوید: هر چند که ممکن است این روش محاسنی داشته باشد، اما معایب آن بیشتر از محاسن آن است و استفاده از این روش هر چند که ممکن است برای بچه‌ها جذابیت داشته باشد، اما آنها را وابسته می‌کند.
این استاد حفظ قرآن ادامه می‌دهد: روش ایما و اشاره برای آموزش حفظ قرآن به خردسالان شیوه مناسبی نبوده و این روش برای بچه‌های سالم نیست، بلکه برای کودکانی که از نظر شنوایی مشکل دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ بچه‌های عادی که از نظر جسمانی سالم هستند، باید بتوانند قرآن را بدون ایما و اشاره بخوانند.
بهترین روش برای تفهیم معانی آیات قرآن به کودکان «روش اشاره» است
این در حالی است که حجت‌الاسلام والمسلمین طباطبایی، حافظ کل قرآن کریم و ابداع‌کننده روش ایما و اشاره با نگاهی به روش‌های مختلف حفظ قرآن به خردسالان معتقد است، هر چند که بهترین روش حفظ آیات منتخب و سوره‌های کوچک روش «اقراء» است، اما بهترین روش جهت درک و یادگیری معانی و مفاهیم آیات برای کودکان «روش اشاره» یا «روش تصویرسازی خلاق» است و این روش برای تفهیم بهتر معانی آیات قرآن به کودکان به شکلی که کودک با شنیدن الفاظ و عبارات، ابتدا تصویر معنا در ذهنش نقش می‌بندد و سپس با دیدن همان معنا در خارج، عبارات قرآن برای او تداعی می‌شود و به راحتی می‌تواند آن را در گفت‌وگوهای روزمره خود به کار برد؛ این همان ویژگی منحصر به فرد روش اشاره است، یعنی فهم سریع معنا و قدرت بکارگیری عبارات قرآنی برای تذکر دادن به دیگران.
نقدهای موجود درباره روش اشاره ناشی از عدم اطلاع از این روش است
حجت‌الاسلام طباطبایی درباره نقدهای فراوانی که از سوی اساتید و کارشناسان حفظ قرآن نسبت به «روش اشاره» مطرح می‌شود، می‌گوید: نقدهایی که از سوی برخی افراد نسبت به «روش اشاره» طرح می‌شود، ناشی از عدم اطلاع کافی از این روش است؛ برخی تصور می‌کنند روش اشاره روشی برای حفظ قرآن است، اما همان گونه که گفتم روش اشاره روشی برای حفظ قرآن نیست، بلکه در حفظ آیات منتخب روشی برای درک معانی کلمات و عبارات است و در آموزش روخوانی، روشی است برای درک مفاهیم حرکات و علائم و البته شاهد این ادعا این است که در هیچ یک از 400 واحد خردسالان موسسه جامعه‌القرآن در سراسر کشور، حتی یک سوره کوچک با این روش حفظ نمی‌شود، زیرا با تسلط کودکان بر روخوانی قرآن، دیگر نیازی به استفاده از روش اشاره نیست و می‌توان در مراحل بالاتر آموزش از این روش برای تدریس تجوید به نوجوانان و همچنین آموزش نغمات به آنها استفاده کرد.
روش اشاره به زبان‌های زنده دنیا ترجمه و چاپ شده است
وی با بیان اینکه کتاب‌های آموزشی روش اشاره به بسیاری از زبان‌های زنده دنیا ترجمه و چاپ شده است و هم‌اکنون نیز در بسیاری از کشورهای دنیا به عنوان روشی موفق در عرصه آموزش قرآن به کودکان پیش‌دبستانی شناخته و به کار گرفته می‌شود، ادامه می‌دهد: کنار گود نشستن و نقد کردن کار آسانی است، مهم این است که اساتید آستین همت بالا بزنند و وارد عرصه آموزش و تولید محتوا شوند و سبک‌های نوین آموزشی را برای آموزش قرآن به خردسالان ابدا کنند.
بهترین روش برای حفظ قرآن خردسالان روش «استماع» است
در حالی که بسیاری از کارشناسان و اساتید حفظ قرآن کشور بر سر «روش اشاره» اختلاف نظر دارند، الهام منگلی، حافظ کل قرآن کریم عنوان می‌کند: در حال حاضر روش‌های مختلفی برای حفظ قرآن از سوی خردسالان مورد استفاده قرار می‌گیرد، البته به نظر می‌رسد بهترین روش برای حفظ خردسالان، روش «استماع» است و حدیثی از پیامبر اکرم(ص) شاهدی بر این مطلب است.
بهره‌گیری از تلاوت‌های اساتید مصری و ایرانی برای خردسالان
الهام منگلی ادامه می‌دهد: پیامبر اکرم(ص) در حدیثی فرموده‌اند: هنگامی که معلمی به فرزند کوچکی می‌گوید بگو «بسم‌الله الرحمن الرحیم» و او می‌گوید؛ خداوند برائت از عذاب را برای آن فرزند و برای پدر، مادر و معلمش مقرر می‌کند، البته این حدیث نشان‌دهنده اهمیت آموزش قرآن از طریق استماع است که می‌تواند سرلوحه تمامی روش‌ها قرار گیرد؛ در ارتباط با بحث استماع هم باید به این نکته توجه کرد که حتماً از تلاوت‌های فصیح مصری یا ایرانی استفاده شود و در صورتی هم که استاد قرآنی حاضر در کلاس برای خردسالان تلاوت کند، باید تلاوت فصیح داشته باشد و بدون غلط به تلاوت بپردازد.
روخوانی قرآن از سن 6 سالگی به کودکان آموزش داده شود
این حافظ قرآن می‌گوید: پس از اینکه از روش استماع برای آموزش حفظ قرآن به خردسالان استفاده شد، به تدریج از سن شش سالگی می‌توان روخوانی قرآن را نیز به کودکان آموزش داد، البته بحث آموزش روخوانی قرآن نیز باید همراه با نقاشی، بازی و روش‌هایی باشد، تا کودکان از طریق این روش‌ها بتوانند با حروف آشنا شوند و همچنین نیازی نیست که در همان ابتدای آموزش روخوانی قرآن نوشتن نیز به آنان آموزش داده شود.
آموزش حفظ قرآن به خردسالان به شکل گفتمان و استماع باشد
حسن رجبی، استاد حفظ قرآن نیز روش «استماع» را بهترین روش در آموزش قرآن به خردسالان می‌داند و می‌گوید: بهتر است که آموزش حفظ به خردسالان تا شش سالگی فقط به شکل گفتمان و استماع باشد تا کودکان در ابتدا با فضای قرآنی آشنا شوند و نیاز نیست که فشار زیادی را به آنان تحمیل کنیم تا در مدت زمان کوتاهی حافظ کل قرآن شوند؛ البته این نکته را نیز باید به خانواده‌ها متذکر شویم که نیازی نیست فرزندان آنها در مدت یک سال حافظ کل قرآن شوند، زیرا حفظ فشرده قران هیچ نتیجه‌ای برای آنان نخواهد داشت و بهتر است که روند حفظ در چهار یا پنج سال انجام شود، همان‌گونه که اکثر اساتید بین‌المللی حفظ نیز حفظ کل قرآن را در چندین سال به پایان رسانده‌اند.
حس شنیداری کودکان را برای حفظ بهتر قرآن تقویت کنیم
معتز آقایی نیز از حافظان قرآن است که بهترین و کاربردی‌ترین روش برای حفظ خردسالان را شیوه شنیداری می‌داند و می‌گوید: برای اینکه کودکان بتوانند در شرایط بهتری به حفظ قرآن بپردازند، باید حس شنیداری آنها را تقویت کنیم که در این میان علاوه بر بهره‌گیری از صوت قاریان بین‌المللی ایران و قاریان مصری، اساتید و مربیان حاضر در کلاس نیز می‌توانند برای بچه‌ها تلاوت کنند تا بچه‌ها پس از شنیدن تلاوت اساتید خود، آیات مورد نظر را تکرار کرده و حفظ کنند.
مهدی عباسی، حافظ کل قرآن نیز ضمن تأیید روش «استماع» برای حفظ قرآن از سوی خردسالان می‌گوید: تلاوت قاریان باید برای خردسالان پخش شود و بچه‌ها بر اساس این تلاوت‌ها به حفظ قرآن بپردازند، البته پدران و مادران باید اطمینان حاصل کنند که آیات تلاوت شده به درستی از سوی خردسالانشان شنیده شده است و به خوبی در ذهن بچه‌ها نشسته است، هر چند حفظ سوره‌های کوتاه کمک می‌کند که وقتی بچه‌ها بزرگ‌تر شده و وارد مدرسه شدند و به حدی رسیدند که بتوانند به راحتی روخوانی و روان‌خوانی قرآن را انجام دهند، آن زمان اگر علاقه به حفظ قرآن داشتند، به حفظ سوره‌های بزرگ‌تر و جزء‌های بیشتری از قرآن بپردازند.
روش سنتی حفظ قرآن بهترین روش برای تربیت حافظان قرآن
عباسی در عین حال که روش «استماع» را روش مناسبی برای آموزش قرآن به خردسالان می‌داند، به روش سنتی حفظ قرآن که بیشتر اساتید قرآنی از طریق این روش به حفظ قرآن پرداخته‌اند، اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: کلاس‌های سنتی حفظ قرآن که در مساجد برگزار می‌شود، بهترین روش برای تربیت حافظان خردسال است، البته بهتر است در این کلاس‌ها هم هیچ اجباری مبنی بر حفظ سوره‌های مشخص در یک مدت زمان مشخص وجود نداشته باشد و باید تلاش کنیم تا با تشویق بچه‌ها و فراهم آوردن زمینه‌های لازم برای حفظ، زمینه تربیت حافظان قرآن را فراهم کنیم.
آموزش روخوانی قرآن قبل از ورود به دبستان درست نیست
«آموزش روخوانی و روان‌خوانی قرآن قبل از شش سالگی»، «تأکید بر حفظ فشرده سوره‌های قرآن»، «عدم تخصص مربیان قرآن حفظ خردسالان در موسسات قرآنی»، «نبود نظارت بر نحوه آموزش حفظ قرآن به خردسالان در کشور»، «نبود برنامه‌ریزی مشخص و مدون برای حفظ خردسالان» و... برخی از مشکلات و آسیب‌های موجود در امر حفظ قرآن خردسالان است که بر این اساس، حسن رجبی، حافظ کل قرآن کریم درباره آموزش روخوانی و روان‌خوانی قرآن در سنین خردسالی می‌گوید: برخی از موسسات قرآنی پیش از اینکه خردسالان به دبستان رفته و خواندن و نوشتن را یاد بگیرند، به آنها روخوانی قرآن را آموزش می‌دهند که این روش نیز روش صحیحی نیست، زیرا نیازی نیست که خردسالان پیش از رفتن به مدرسه روخوانی قرآن را یاد بگیرند و بهتر است که در حفظ خردسالان روند عادی و طبیعی را طی کنیم و اجازه دهیم که خردسالان قرآن را آهسته و پیوسته حفظ کنند و پس از اینکه به دبستان رفتند، روخوانی قرآن را نیز انجام دهند.
کار حفظ قرآن را نباید برای بچه‌ها سخت کنیم
رجبی ادامه می‌دهد: همچنین یکی از مشکلاتی که در حوزه حفظ خردسالان وجود دارد، این است که ما معمولاً کار حفظ قرآن را برای بچه‌ها سخت می‌کنیم، به این صورت که اول با آنها فارسی کار می‌کنیم و از آنها می‌خواهیم که قرآن را به فارسی قرائت کنند و بزرگ‌تر که شدند از آنها می‌خواهیم با حضور در جلسات تخصصی قرآن به تلاوت صحیح قرآن پرداخته و تلاوتی داشته باشند که از نظر تجوید، وقف و ابتدا و صوت و لحن بدون ایراد باشد که همین مسئله کار را بسیار سخت‌تر می‌کند.
حسین بهبودی درباره دیگر آسیب‌های موجود در امر آموزش قرآن به خردسالان می‌گوید: اتفاق آزاردهنده‌ای که در آموزش قرآن به خردسالان به ویژه در حوزه حفظ رخ می‌دهد، این است که برخی از دستگا‌های فرهنگی و موسسات قرآنی بدون توجه به توانمندی‌های فردی و ویژگی‌های ذهنی و رشدی افراد به آموزش قرآن می‌پردازند و همچنین برخی از مدرسان و خانواده‌ها با اعمال فشارهای غیرمنطقی نه تنها کمکی به انس فرزندانشان با قرآن نمی‌کنند، بلکه موجب می‌شوند که وجهه قرآنی در نزد آن فرد از بین برود و باعث دلزدگی افراد از قرآن شود که این اتفاق بسیار خطرناک است.
شرکت در مسابقات قرآن از آسیب‌های موجود در آموزش قرآن به خردسالان
همچنین، حجت‌الاسلام شاه‌فضل شرکت خردسالان در مسابقات قرآن برای رقابت در رشته‌های قرائت و حفظ را از جمله آسیب‌های موجود در حوزه حفظ قرآن خردسالان می‌داند و می‌گوید: استرسی که در مسابقات قرآن و رقابت‌های قرآنی به بچه‌ها وارد می‌شود، به هیچ عنوان قابل جبران نبوده و بچه‌ها تحمل این همه فشار و استرس را ندارند، زمانی که در این رقابت‌ها برگزیده نشوند و مشاهده کنند که سایر هم‌سن و سالان آنها جایزه می‌گیرند، بسیار سرخورده می‌شوند و به همین دلیل نیز بحث انس خردسالان با قرآن باید در قالب آموزش‌های بسیار ملایم و به صورت غیر مستقیم همراه با بازی و سرگرمی باشد.
تنبیه و تشویق از آسیب‌های موجود در حوزه حفظ قرآن خردسالان
شاه‌فصل بحث تنبیه و تشویق را از دیگر آسیب‌های موجود در حوزه حفظ قرآن خردسالان می‌داند و ادامه می‌دهد: تنبیه و تشویق‌هایی که در راستای برنامه‌های قرآنی انجام می‌شود و مربیانی که به تنبیه برخی از بچه‌ها و تشویق یک خردسال از میان جمعی از خردسالان می‌پردازند، باید به این نکته توجه کنند که اگر بچه‌ها از ریاضی زده شوند، تاثیر خاصی در زندگی و آینده آنها نخواهد داشت، اما اگر از قرآن زده شوند، به هیچ عنوان قابل جبران نخواهد بود و به همین دلیل به نظر می‌رسد در یک کلاس قرآنی نظام تشویق و تنبیه برای بچه‌ها خوب نیست.
اساتید ضعیف در امر آموزش قرآن به خردسالان به کار گرفته نشوند
معتز آقایی نیز بی‌توجهی به کیفیت حفظ را یکی از آسیب‌های موجود در حوزه حفظ خردسالان می‌داند و می‌گوید: استاد بد و ضعیف و استادی که خود در خواندن قرآن مشکل دارد، موجب می‌شود تا کیفیت حفظ در میان خردسالان پایین باشد و معلمی که قرآن را به اشتباه می‌خواند، موجب می‌شود تا بچه‌ها نیز به اشتباه بخوانند، این اشتباه برای همیشه در ذهن آنها باقی بماند؛ البته این مسئله یکی از آسیب‌های جدی در حوزه حفظ خردسالان است که باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
لزوم برقراری یک ارتباط معنوی خوب میان خردسالان و مربیان
در این میان، نکته‌ای که دغدغه اکثر کارشناسان و اساتید قرآنی بوده و بر آن اتفاق نظر دارند، کمبود مربیان متخصص قرآنی در موسسات و مراکز قرآنی و البته لزوم بهره‌گیری از مربیان توانمند برای آموزش قرآن به خردسالان است که مهدی عباسی، حافظ قرآن در این باره می‌گوید: علاوه بر لزوم توجه بهره‌گیری از مربیان توانمند در آموزش قرآن به خردسالان که از ضروریات است، به طور کلی باید یک ارتباط معنوی خوب بین مربی قرآن با بچه‌ها ایجاد شود و اگر بچه‌ها یک ارتباط معنوی خوب با مربی قرآن و معلم کلاس درس خود داشته باشند، خواسته‌های استاد و مربی خود را برآورده می‌کنند، اما اگر این ارتباط معنوی به خوبی ایجاد نشود، ممکن است که دل به کار ندهند و مربیان قرآنی در ابتدا باید یک ارتباط معنوی خوب با بچه‌ها برقرار کرده و سپس مضامین و آیات مختلف قرآن را به زبان ساده بیان کنند.
لزوم برگزاری دوره‌های تربیت معلم برای مربیان قرآن خردسالان
الهام منگلی، حافظ کل قرآن نیز ضمن تأکید بر ضرورت بهره‌گیری از مربیان توانمند برای آموزش حفظ قرآن به خردسالان می‌گوید: مربیان قرآنی که به آموزش قرآن برای خردسالان می‌پردازند، به این دلیل که ارتباط مستقیم با تربیت قرآنی خردسالان دارند و به تربیت این نونهالان می‌پردازند؛ باید در دوره‌های تربیت معلم شرکت کنند، زیرا تربیت فرزندان قرآنی نیازمند وجود اساتید قوی است و البته لازم است که کلاس‌های آموزشی ویژه مادران نیز برگزار شود تا مادران نیز هم راستا با آموزش‌هایی که از سوی مربیان حفظ انجام می‌شود، به آموزش فرزندان خود بپردازند.
تشکیل کمیته تخصصی نظارت بر آموزش حفظ قرآن به خردسالان
منگلی با گله‌مندی از نبود نظارت بر بحث آموزش حفظ قرآن به خردسالان در کشور بر لزوم راه‌اندازی «کمیته تخصصی نظارت بر آموزش حفظ قرآن به خردسالان» تأکید می‌کند و می‌گوید: کمیته تخصصی به منظور نظارت بر آموزش حفظ قرآن به خردسالان باید با حضور اساتید مجربی که دارای روش‌های متفاوت، اما مفیدی بوده‌اند، راه‌اندازی شود تا در نهایت روش جامعی برای آموزش حفظ خردسالان به دست آید؛ البته در این میان لازم است که از تجربیات اساتید قرآنی در این زمینه بهره گرفت و نباید از این تجربیات چشم‌پوشی کرد.
این حافظ قرآن با تأکید بر لزوم تشکیل کمیته نظارت بر روش‌های حفظ خردسالان، ادامه می‌دهد: تمام همت این کمیته باید تلاش برای هر چه بهتر و با کیفیت‌تر بودن آموزش‌های قرآنی خردسالان و تربیت حافظان خردسال باشد، که یکی از کارهای مهم در این زمینه ارزیابی روش‌های تدریس اساتید حفظ است.
هر چند که طی سال‌های اخیر و در راستای تحقق مطالبات مقام معظم رهبری مبنی بر لزوم تربیت 10 میلیون حافظ قرآن کریم در کشور اقدامات خوبی از سوی دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلف در راستای تربیت حافظان قرآن صورت گرفته و به گفته مسئولان و کارشناسان قرآنی، به نوعی اکثر سازمان‌های قرآنی درگیر این مسئله هستند، اما به ویژه در حوزه خردسالان به این دلیل که سازمان خاصی متولی این بحث نیست، هنوز یک برنامه و روش کلی برای حفظ خردسالان ارائه نشده و با وجودی که موسسات و مراکز قرآنی مختلف سال‌های متمادی در این حوزه کار کرده‌اند؛ اما هنوز اختلاف نظرهای زیادی در این زمینه وجود دارد و دستگاه‌ها و نهادهای متولی و همچنین موسسات قرآنی هنوز به یک اتفاق نظر در بحث آموزش قرآن به خردسالان نرسیده‌اند.
باتشکر