به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از آذربایجان غربی، مقبره سیدصدرالدین علاوه بر ارزش‌های تاریخی به علت تأثیرپذیری از معماری اصیل و غنی اسلامی و کاربرد مصالحی چون آجر قرمز و سنگ‌های سفید میان آثار تاریخی آذربایجان غربی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
این اثر تاریخی مربوط به دوره صفویه در چهار کیلومتری شهرستان چالدران بین روستاهای گل اشاقی و سعدل واقع شده است. این اثر زیبا از جمله مقبره‌های منحصربه‌فرد اسلامی است که به‌صورت بنای شش ضلعی احداث شده و در دشت وسیعی قرار گرفته است که این دشت یادآور واقعه تاریخی جنگ چالدران و نبرد سهمگین ایران و عثمانی در دوم رجب سال920 هجری قمری است.
مقبره متعلق به سیدصدرالدین صفوی، وزیر اعظم شاه اسماعیل صفوی است که در جنگ چالدران با رشادت‌های فراوان با همراهی 27 هزار نفر از سربازان رشید اسلام در این محل به شهادت رسید.
شریف الدین علی‌صدر قاضی عسگر شیرازی ملقب به سیدصدرالدین از امرا‍ء شاه اسماعیل صفوی است که در آن جنگ به شهادت رسید و مقبره وی از آن زمان مورد تکریم و احترام اهالی چالدران و مناطق اطراف است و هر سال ده‌ها هزار نفر از آن دیدن می‌کنند.
مقبره منحصربه‌فرد سیدصدرالدین متعلق به دوره اسلامی عصر صفویه است و در کوهپایه شمال غرب چالدران و در کناره جنوبی جاده شوسه روستای گل اشاقی به سعدل قرار دارد.
سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان غربی در سال 1370 مطالعات باستان‌شناسی را به سرپرستی بهمن کارگر عضو هیئت‌علمی سازمان در محل مقبره آغاز کرد.
نتایج نشان داده است پی مقبره بر روی کرسی چینی سنگی ساخته شده بود که از داخل مدور و از بیرون شش ضلعی بود و بالا بودن آب‌های تحت‌الارض پی بنا و قبور شهدا را غرقاب کرده بود که علت آن به احتمال قوی انسداد تخلیه آب‌های زیرزمینی در انتهای مخروط افکنه در اثر انباشته شدن رسوبات و به احتمال کمتر مربوط به تغییر مسیر حرکت چشمه بالادست بنا یا هر دو این‌هاست.
مصالح استفاده شده در بنا از سه ماده اصلی سنگ با ملات گل و آهک بوده و جنس سنگ‌های حجاری شده به کار رفته در آن از نوع آتشفشانی اسیدی، متعلق به کواترنری و بیشتر به رنگ سفید هستند.
استفاده از پلان شش ضلعی در مقبره سیدصدرالدین وزیر اعظم شاه اسماعیل صفوی حاکی از اعتقاد بی چون و چرای شیخ به سلسه صفوی و نهایتا به علی(ع) و اولاد علی و نیز اعتقاد راسخ به بانی تشیع امام جعفرصادق(ع) می‌تواند محسوب شود.
مقبره سیدصدرالدین در نحوه کرسی‌چینی سنگی، سنگ‌های نما و استفاده از ملاط ماسه و آهک با بنای شیخ حیدر قابل مقایسه است. بنای این مقبره ابتدا به‌صورت ساختمانی مدور از سنگ و گل با سقف تیرپوش و بنایی ساده بود که پس از انجام مطالعات باستان‌شناسی و بررسی متون تاریخی، سازمان یادشده در سال 1378 بدلیل تکریم محل توسط اهالی چالدران و به پاس احترام به شهدای حماسه تاریخی چالدران با حفظ پلان مقبره مکشوفه یک یادمان آجری گنبددار از روی پی اصلی احداث کرد که نقشه آن ملهم از بنای اولیه بناست.
این یادمان دارای کرسی‌چینی از جنس سنگ‌های تراش خورده است که ارتفاعی حدود دوم‌تر را شامل می‌شود. ایوان رفیع و زیبای مقبره در سمت جنوب آن تعبیه شده و تزئیناتی همچون مقرنس کاری، آجرکاری و قاب بندی در آن به کار رفته و نورگیرهای داخلی قسمتی از نور داخل یادمان را تأمین می‌کنند.
گنبد زیبای این یادمان به‌صورت دو پوش طراحی شده و ارتفاع بنا با احتساب آن به 25 متر می‌رسد. در بخش بیرونی بنا و قسمت تحتانی آن به پیروی از اسلوب ساخت مقبره ازسنگ های سفید تراش خورده استعمال شده و در سمت فوقانی آن حجرات تزئینی همراه با طاق‌های جناقی به چشم می‌خورد.
قرینه‌سازی و بندکشی آجرها به‌صورت فیل‌پوش‌های منظم، قاب‌بندی و حرکت یکنواخت آجرها جهت احداث گنبد زیبایی این بنا را دوچندان می‌کند. در ورودی محوطه مقبره مجسمه شاه اسماعیل اول بنیانگذار حکومت شیعه دوازده امامی صفوی به‌صورت ایستاده و به ارتفاع 5.3 متر از فایبرگلاس و بتون به رنگ برنز خودنمایی می‌کند.
چالدران در سمت شمال غربی استان آذربایجان غربی واقع است و از سمت غرب با کشور ترکیه هم‌مرز است. این شهرستان از دو بخش مرکزی و دشتک تشکیل شده و وسعتی حدود 1975 کیلومترمربع دارد و جمعیت آن حدود 50 هزار نفر است.
نام این منطقه یادآور جنگ خونین ایرانیان و عثمانیان به تاریخ 920 هجری قمری است که در آن سپاهیان ایرانی به فرماندهی شاه اسماعیل صفوی در راه حفظ استقلال وطن در نبردی نابرابر، مردانه با دشمن جنگیدند.
ایام تعطیلات نوروزی فرصت ارزشمندی است برای بازدید از این منطقه که رشادت‌ها و دلیرمردی‌های ایرانیان را در دل به یادگار دارد.