جبار آذین، منتقد و کارشناس سینما در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) «چ» را اثری الگو و ماندگار در سینما نام برد و اظهار کرد: فیلم سینمایی «چ» اثر خوش ساخت و باارزشی در حوزه سینمای دفاع مقدس است که در آن بخشی از زندگی شهید چمران روایت می‌شود. در کلامی دیگر می‌توان گفت که «چ» روایت سینمایی و موفق از زندگی چمران است. درضمن باید گفت موقعیتی که در این فیلم ترسیم شده همخوانی بسیاری با جامعه زمان حال دارد، چون در زمان حال نیز، کشور ما با انواع تحریم‌های بیگانه رو‌به‌روست.
وی افزود: نکته حائز اهمیت درباره تصویرسازی از چمران این است که حاتمی‌کیا توانسته چمرانی را روی پرده تصویر کند که به واقع در جهان واقعی وجود داشت، حتی تا آنجا که اطلاع دارم حضرت امام (ره) نیز نگاهی این چنینی به شخصیت چمران داشت. در کنار امتیازات مفهومی باید به جلوه‌های خوب فیلم و فضاسازی‌های مناسب جنگی به عنوان امتیازات این فیلم سینمایی اشاره کرد. با این توضیح باید گفت که فیلم سینمایی «چ» یکی از موفق‌ترین آثاری در سینمای ایران است که توانسته نگاهی واقع‌گرا و کاملا حرفه‌ای به زندگی چمران داشته باشد.
الگو بودن «چ» در سینمای دفاع مقدس
این منتقد به مطلب فوق اضافه کرد: فیلمی نظیر «چ» می‌تواند الگویی باشد برای کارهایی که می‌خواهند در این حوزه فعالیت کنند. این الگو نیز تنها در بخش مفهومی صدق نمی‌کند، بلکه در بخش ساختار هم شاهد تصاویر فوق العاده‌ای در فیلم هستیم که در سینمای ما بی‌سابقه است. برای مثال باید به صحنه سقوط هلی‌کوپتر اشاره کرد که با توجه به توان سینمای ما بسیار خوب از کار در آمده است.
وی در پاسخ به انتقاداتی که درباره شخصیت‌پردازی «چ» مطرح می‌شود، گفت: انتقادات مطرح شده درباره شخصیت‌پردازی چمران در «چ» نشئت گرفته از نگاه یک سویه‌ای است که به این افراد می‌شود. منظور از این گفته نیز این است که معمولا در آثاری که به شخصیت‌ها توجه دارند نوع نگاه یا کاملا مثبت است یا منفی. دو نوع نگاهی که هیچ کدام به صورت واقعی به شخصیت مورد نظر نپرداخته‌اند به همین دلیل هم معمولا در این کارها مسیری را که فرد برای رسیدن به تعالی یا فرود طی می‌کند ترسیم نمی‌شود.
وی به توضیح فوق اضافه کرد: همین نگاه یک سویه باعث شده که در چنین فیلم‌هایی، وقتی به برخی نقاط خاکستری شخصیت‌ها توجه می‌شود در مقابل آن عکس‌العمل نشان دهند. این طرز تفکر حاکم نتوانست فیلمسازی چون حاتمی کیا را مجبور به عقب نشینی کند، اما بسیاری از فیلمسازان شاید توان این کارگردان را نداشته باشند، پس یا به این حوزه‌ها ورود نمی‌کنند یا این که آثار سفارشی تولید می‌کنند. اتفاقی که در سال‌های اخیر به وفور رخ داد و فیلم‌های مختلفی با محوریت زندگی سرداران ساخته شد، اما کدامیک هم اندازه «چ» توانستند تاثیر گذار باشند.
اعتراضات به «چ» با نگرش سیاسی
این منتقد درباره انتقاداتی که به فیلم «چ» می‌شود، تصریح کرد: این نکته را نباید فراموش کرد که عمده اعتراضاتی که به فیلم می‌شود نشئت گرفته از آگاه‌هایی فرهنگی نیست، بلکه گرایشات سیاسی در بسیاری از آنها نقش غیر‌قابل کتمانی دارد، حتی می‌توان گفت که بسیاری از این نقدها با این منظور انجام می‌شود که شخصیت‌های انقلابی به درستی به مردم معرفی نشوند. این افراد همان کسانی هستند که امروز مدعی هستند پرداختن به موضوعات دفاع مقدسی دیگر ضرورتی ندارد.
وی در پاسخ به این سوال که چرا نسبت به حاتمی کیا چنین حاشیه‌های به وجود آمده؟ گفت: کسانی که در سینمای دفاع مقدس فعالیت می‌کنند همیشه مورد هجمه بخش‌های مختلف قرار گرفته‌اند. برای مثال می‌توان به برخوردهایی که با فیلم‌های مرحوم رسول ملاقلی پور می‌شد، اشاره کرد. درباره اعتراضاتی که به حاتمی کیا هم می‌شود باید گفت آن چه وی از فقدان آن ناراحت است ارزش‌هایی است که ما برای آن انقلاب کرده‌ایم و امروز کمتر در سینما شاهدش هستیم. این دغدغه را هم بارها حضرت آقا در سخنان خود مطرح کرده‌اند که ما در حوزه فرهنگ نتوانسته‌ایم به درستی عمل کنیم.
آذین در بخش دیگری از سخنان خود درباره استفاده فیلم «چ» از تکنسین‌های داخلی در ساخت جلوه‌های ویژه و رایانه‌ای فیلم گفت: من این سوال را این گونه پاسخ می دهم، اگر در فیلمی شرایط به نحوی باشد که عوامل داخلی هم اندازه عوامل خارجی از کیفیت فنی بالایی بهره برده باشند باید در ساخت فیلم‌های مورد نظر از نیروی داخلی بهره برد، اما اگر متخصصان داخلی از آگاهی و دانش لازم به اندازه کارشناسان خارجی برخوردار نبودند باید از متخصصان خارجی استفاده کرد تا کار به شکل شایسته‌تری تولید شود. این رویکرد در حقیقت نوعی مصرف صحیح از سرمایه است. برای همین در فیلمی چون «چ» حاتمی‌کیا می‌بیند که فیلمش را با متخصصان ایرانی می‌تواند تولید کند و این کار را هم انجام می‌دهد اما فیلمساز دیگری ممکن است به این نتیجه رسد که استفاده از متخصص خارجی برایش بسیار پسندیده‌تر است.
وی در پایان تاکید کرد: استفاده از متخصصان خارجی در فیلم‌های سینمایی باید در شرایطی روی دهد که مفهوم تحت تاثیر حضور آنها نباشد، چون اگر می‌خواهیم درباره انقلاب فیلمسازی کنیم و قرار است در آن کار از متخصصان خارجی استفاده کنیم باید داستان همان گونه روایت شود که روی داده و برخی مصلحت اندیشی سبب سانسور رخدادهای انقلاب نشود.