به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، علی لاریجانی، صبح امروز، سه شنبه، 28 مردادماه در نطق پیش از دستور خود در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی با اشاره به سالروز کودتای 28 مرداد سال 1332 گفت: این حادثه از وقایع تاریک تاریخ معاصر ایران است.
وی افزود: در سال 32، در چنین روزی روزولت، رئیس‌جمهور وقت آمریکا با ارسال دلارها و طراحی سرویس اطلاعاتی ایالات متحده کودتای ننگینی را در ایران سامان داد و چند دهه حکومت دیکتاتوری وابسته پهلوی صغیر را بر ملت ایران تحمیل کرد.
رئیس مجلس با بیان اینکه بررسی کلی این حادثه چند نکته اساسی را نشان می‌دهد که چه عواملی در بروز حوادث مؤثر بودند، گفت: اختلافات زیاد سیاسیون و مخالفت دکتر مصدق با آیت‌الله کاشانی یکی از عوامل جدایی دولت مصدق از بدنه مردم شد؛ به طوری که در شرایط کودتا حیرت و آشفتگی در جامعه وجود داشت، این در حالی است که از مجلس دوره پانزدهم همکاری سیاسیون ملی با استیضاحی شروع شد که دکتر بقایی و دو تن از همکاران وی، حسین مکی و ابوالحسن حائری‌زاده از دولت ساعد به عمل آوردند و حرکت بعدی آنها با همکاری در جهت مخالفت با قرارداد امپریالیستی نفت گس ـ گلشائیان صورت پذیرفت.
لاریجانی افزود: نتیجه این همکاری‌ها باعث شد تا در دوره شانزدهم 8 نفر از وکلای طرفدار نهضت ملی با محوریت مصدق و آیت‌الله کاشانی ملی شدن صنعت نفت را به ثمر برسانند و همین هماهنگی سیاسی رجال برجسته ملی باعث شد که دولت مصدق در ماجرای 30 تیر سال 1331 موفق شود و در آن ماجرا همه عناصر استعماری و سلطنت‌طلب در داخل تلاش کردند با روی کار آوردن مجدد قوام‌السلطنه جریان مترقی آزادی‌خواهی را سرکوب کنند.
رئیس مجلس با بیان اینکه این گروه در فاصله 26 تیر تا 30 تیر مبارزه بی‌امانی علیه قوام شکل دادند، گفت: نقش آیت‌الله کاشانی در کشاندن مردم به صحنه بسیار زیاد بود و بیانیه مهم او علیه قوام به نحوی بود که مردم به میدان حفظ و صیانت از دستاوردهای خود و جنبش ملی شدن صنعت نفت آمدند اما درست در 28 مرداد 1332 به دلیل اختلاف برخی از ملیون و آیت‌الله کاشانی با مصدق عملاً مردم از صحنه خارج شدند و آمریکا و شاه با کمک عده‌ای اوباش توانستند در تهران میدان‌داری کنند.
وی با بیان اینکه درگیری مصدق با مجلس به خاطر اختیارات همه‌جانبه موضوع دیگر مهم در ماجرای کودتاست، اظهار کرد: مصدق پس از 30 تیر تمام اختیارات مجلس را برای تمام امور کشور اعم از اداری، قضایی و نظامی در اختیار خود گرفت؛ در حالی‌که خود مصدق پیش از آن با اخذ اختیارات توسط دولت‌ها برای اصلاح دادگستری و گمرکات کشور مخالفت داشت و آن را نه قانونی و نه مصلحت کشور می‌پنداشت.
لاریجانی خاطرنشان کرد: در شرایط جدید مصدق اصرار داشت که لایحه اختیارات دولت تمدید شود؛ مخالفین همچون آیت‌الله کاشانی و ملیونی مانند مظفر بقایی تصور می‌کردند مصدق می‌خواهد با تمدید اختیاراتش مجلس را به آلت معطله‌ای تبدیل کند و با لایحه امنیت اجتماعی مخالفان خود را مرعوب و سرکوب کند.
وی ادامه داد: همین اختلاف نظر باعث جدایی و درگیری بین همان کسانی شد که چه در مجلس پانزدهم، چه در مجلس شانزدهم همکاری آنها باعث توفیق در نهضت ملی و رفع ماجرای 30 تیر شد.
رئیس مجلس با اشاره به طرح رفراندوم غیر قانونی انحلال مجلس هفدهم توسط مصدق گفت: این اقدام زمینه را برای کودتا فراهم کرد، چون در این مجلس مصدق از تمدید همه اختیارات مجلس عدول نمی‌کرد اختلاف را به سوی حذف رقبای سیاسی کشاند و تئوری رفراندوم برای انحلال مجلس را مطرح کرد.
وی در مورد مخالفت دکتر صدیقی، وزیر کشور مصدق با نظر مصدق گفت: او به مصدق گفت «این مجلسی است که خود شما در دولت خود فراهم کرده‌اید و گفتید 80 درصد نمایندگان منتخب واقعی مردم هستند و همین مجلس تمام لوایح و نظرات شما را تا کنون تصویب کرده است؛ شما نباید اخلاقاً آن را منحل کنید».
لاریجانی افزود: دکتر صدیقی همچنین معتقد بود از سال 1285 تا 1332، یعنی 47 سال غیر از شاه فرد دیگری نخست‌وزیران را معین نکرده؛ بنابراین پس از رفراندوم و انحلال مجلس شاه مصدق را عزل خواهد کرد؛ جواب مصدق به این مطلب این بود که شاه جرأت این کار را ندارد.
وی همچنین گفت: صدیقی خطاب به مصدق گفت «من به عنوان وزیر کشور قادر به انجام چنین رفراندومی نیستم لذا شما این را به کس دیگری بسپارید»؛ مصدق اصرار کرد که صدیقی مخالفت خود را بیان نکند تا مجدداً در این رابطه با یکدیگر صحبت کنند. در این فاصله مصدق دستور داد وکلای طرفدارش استعفا دهند که حدود 58 نفر شدند و روز شنبه به صدیقی گفت ما نمی‌خواهیم مجلس را منحل کنیم، نمایندگان خود استعفا دادند و مملکت هم بدون مجلس نمی‌شود و این وضع را از مردم می‌پرسیم که مجلس بماند یا برود.
لاریجانی خاطرنشان کرد: شاه دو هفته پس از این اقدام در نبود مجلس مصدق را عزل و زاهدی را مأمور تشکیل دولت کرد.
وی با بیان اینکه مجلس که رکن اراده مردم بود با تصمیم غلط مصدق در انحلال آن و رفراندوم غیر معقول از صحنه خارج شد و دیگر دولت ملی مدافعی نداشت، گفت: مصدق به دلیل اختلافات با آیت‌الله کاشانی و ملیون، توده‌ها را از دست داد و با این رفراندوم مجلس که پشتوانه قدرتمندی بود را از خود دور کرد لذا فضا برای کودتای آمریکایی فراهم شد.
رئیس مجلس تصریح کرد: آمریکا در کودتای سیاه 28 مرداد در نهایت وقاحت عمل کرد؛ حتی سفیر آمریکا در 27 مرداد به ملاقات مصدق رفت و با فریب‌کاری به‌گونه‌ای عمل کرد که مصدق اعلام کرد مردم از هرگونه تظاهرات خودداری کنند و این همان چیزی بود که کودتاگران نیاز داشتند تا در حرکت اوباش آمریکایی که از جنوب شهر آغاز شده بود، حداقل مقاومت مردمی وجود نداشته باشد.
وی گفت: دکتر فاطمی در 28 مرداد اصرار داشت که مردم را به کمک بطلبیم و توطئه را شکست دهیم ولی مصدق مخالفت می‌کرد؛ فاطمی با عصبانیت فریاد زد «این پیر مرد همه ما را به کشتن می‌دهد».
رئیس مجلس با تأکید بر اینکه اعتماد بلاوجه مصدق به آمریکا و بی‌توجهی به مؤلفه‌های امنیت ملی فرصت برای شاه ایجاد کرد تا با کمک آمریکا کودتا را به سرانجام برساند، گفت: مهم‌ترین مسائل امنیتی کشور در شرایط بحرانی 25 تا 28 مرداد سال 32 با سهل‌انگاری و تشدید اختلافات و عدم اتکا به مردم به سقوط دولت مصدق منجر شد و آمریکا توانست چند دهه سلطه مطلق بر ایران پیدا کند و منابع ایران را به غارت ببرد و مبارزان را به سلاخی بکشاند.
لاریجانی گفت: آمریکا با بی‌حیایی این دوران سیاه چپاول و استثمار ایران را نمی‌خواهد ببیند و با تبلیغات اغواگر پرستیژی دروغین در حمایت از دموکراسی و حقوق بشر برای خود دست و پا می‌کند.
وی تصریح کرد: کودتای 28 مرداد هم باید برای ملت ایران و سیاستمداران داخلی پندآموز باشد و هم برای ملل مسلمان منطقه که امروز به دنبال احیای هویت خود و استقرار دموکراسی هستند که فریب مکر جدید آمریکا را نخورند؛ آمریکا از هر مجالی بهره می‌جوید تا نقش خود را در منطقه با رنگ و لعاب دیگر تثبیت کند، کمااینکه برخی کشورها با انواع ماجراجویی آمریکا مواجه شده‌اند.
رئیس مجلس گفت: آمریکا و انگلیس در ملی شدن صنعت نفت از دروازه ایران بیرون رانده شدند و آمریکا در کودتای 28 مرداد از پنجره وارد شد؛ لذا بررسی این حادثه از ابعاد مختلف مورد توجه ملت ایران به ویژه جوانان قرار گیرد.