مصطفی دلشاد تهرانی، استاد و محقق نهج‌البلاغه در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به مناسبت روز کارمند به بیان وظایف و حقوق کارمندان در حکومت امام علی(ع) که از آنان به عنوان عاملان و کارگزاران یاد می‌شد اشاره و عنوان کرد: براساس آموزه‌های امام علی(ع) هر کس که در یک نظام اداری قرار می‌گیرد باید از نظر زیر ساختی مبتنی بر اصلاح نگاه شناسی، حقوق شناسی و وظیفه‌شناسی به فعالیت بپردازد.
وی نگاه شناسی را اینگونه تبیین کرد و گفت: اگر نگاه انسان‌ها نسبت به امور تعبیر درست پیدا کند، روابط و مناسبات کاری نیز اصلاح و کار کردن لذت بخش می‌شود، فرد متعهدانه به کار می‌پردازد که در پی آن پیشرفت و ترقی نیز به دنبال دارد.
جایی که مدیر نیست، خدا هست
وی اصلاح این نگاه را در پنج محور خدا، خود، کار و مسئولیت، مردم و مسئولان ضروری برشمرد و گفت: در اصلاح نگاه نسبت به خدا، افراد، که در اینجا مد نظر ما کارمندان هستند باید همواره متوجه خدا بوده و آگاه باشند که از اعمال خود مراقبت داشته باشند چرا که حتی اگر مدیران بالا دستی نیز مواظب وی نباشند او در نظر توجه خداوند هست.
وی ادامه داد: وقتی بزرگی خداوند در روح یک فرد نهادینه شود مشکلات و سختی‌ها او را دگرگون نمی‌کند و نسبت به کسانی که با آنان دشمنی دارد ستمی روا نمی‌کند، همچنین دلبستگی وی به دیگران وی را دچار گناه نمی‌کند. نگاه انسان به خدا می‌تواند در روند تعاملات یک فرد بسیار مؤثر واقع شود. وقتی یک کارمند در جایگاه بنده خدا به فعالیت بپردازد مطمئنا شرایط کاری متفاوتی را از سایرین تجربه خواهد کرد.
ظلم به مردم اعلام جنگ با خداست
دلشاد تهرانی به سخنی از امام علی(ع) که می‌فرمایند: اگر کسی در جایگاه قدرت به مردم ظلم کند اعلام جنگ با خداوند کرده است اشاره و عنوان کرد: فردی که در جایگاه اداری قرار می‌گیرد باید خود را کریم و ارزشمند بداند و استعدادهای انسانی خود را با بد کارکردن و سستی و بطالت به هدر ندهد و بهترین توشه که همان خدمتگرازی است را کسب کند.
این محقق نهج‌البلاغه نگاه کارمندان به خود را در سیره امام علی(ع) خدمت‌گزارانه دانست و گفت: کارگزاران در جایگاه اداری باید خود را وکیل مردم بدانند. امام علی(ع) اصرار دارند که انسان در جایگاه اداری مراقب اعمال خود باشد چنانکه ایشان در مورد خود می‌فرمایند من خودم را برتر از آن نمی‌دانم که خطا نکنم و در زمامداری خود را ایمن از خطا نمی‌دانم مگر اینکه خداوند من را کفایت کند.
کارمندان خود را وکیل مردم بدانند
دلشاد تهرانی با اشاره به مضمون استغفاری که امام علی(ع) در نهج‌البلاغه داشتند و فرمودند خدایا مرا ببخش از گوشه چشمی‌های ناروایی که ممکن است به کسی کرده باشم بیان کرد: انسان در جایگاه اداری نیاز به این مراقبت‌ها دارد. همچنین نگاه یک کارمند به دیگران باید همانگونه باشد که برای خود می‌پسندد. امام علی(ع) به کارگزاران خود می‌فرمایند که با مردم با انصاف رفتار کنید. خودتان را خزانه دار و وکیل مردم بدانید.
کارگزار حکومت امام علی(ع) در برابر خواسته‌های مردم شکیبا است
این استاد نهج‌البلاغه در ادامه سخنان خود به اصلاح نگاه کارمند با کار و مسئولیت اشاره و عنوان کرد: کار و مسئولیت در حکومت امام علی(ع) وسیله رشد و پیشرفت است که هر روز نسبت به دیروز متفاوت، شکوفاتر و اکمل‌تر می‌شود. کارگزار حکومت امام علی(ع) مردم را تحمل می‌کند و در برابر خواست و نیاز آنان شکیبا است.
دوری از بله قربان‌گویی
وی کارمندان را بنا به سیره امام علی(ع) به دور از بله قربان گویی دانست و گفت: این امام همام از کارگزاران خود می‌خواستند که با وی تصنعی رابطه نداشته باشند و از گفتن حق خودداری نکنند چرا که کسی که تاب شنیدن حق را ندارد در عمل به حق نیز ناکام می‌ماند.
وی به وظایف کارمندان در بخش حقوق شناسی اشاره و عنوان کرد: مهم ترین حق خدا بر بندگان تقوا است که در جایگاه اداری و مدیریتی از اهمیت بیشتری نیز برخوردار است. حرکت در مرزها، رعایت قانون و عدم اطاعت مخلوق در نافرمانی از خدا از مهم‌ترین حقوقی است که خداوند مطالبه می‌کند.
دلشاد تهرانی تصریح کرد کرد: امام علی(ع) حق انسان بر خود را شکوفا کردن استعدادها می‌دانند. این امر سبب می‌شود انسان به بزرگواری‌های اخلاقی و دنیوی و فضیلت‌های اخروی دست یابد.
کار کم اما با کیفیت
وی با بیان اینکه کار و مسئولیت در منظر امام علی(ع) از حقوقی برخوردار است گفت: امیرالمؤمنین کوتاهی در کار را روا نمی‌دانند و بهترین کیفیت را در ارائه کار طلب می‌کنند. در منظر ایشان کار کم با کیفیت زیاد است اما کار زیاد بی‌کیفیت اهمیت و ارزشی ندارد. ایشان به نیروهای نظامی خود می‌فرمودند حق شمشیرها را در میدان رزم به خوبی ادا کنید. هر کارمندی نیز باید با بالاترین کیفیت به ارائه کار و مسئولیت خود بپردازد.
مسئولیت، نعمت و فرصت
وی حقوق مردم را بالاترین حقوق در سیره امام علی(ع) دانست و گفت: ایشان در حکمت 425 نهج‌البلاغه می‌فرمایند «همانا خداوند را بندگانی است که آنان را به نعمت‌ها مخصوص کند برای سود رساندن به بندگان، پس این نعمت‌ها را به انان وا می‌نهند، چنانچه آن را به درستی انجام دهند و اگر چنین نکنند نعمت‌ها را از آنان بستاند و به دیگران مخصوص کند» در این نگاه به کار اداری باید مسئولیت، نعمت و فرصت خدمت شمرده شود.
کارمند، خیرخواه مسئولان در نهان و آشکار باشد
دلشاد تهرانی به حقوق مسئولان اشاره و عنوان کرد: کارمند باید خیرخواه مسئولان در نهان و آشکار باشد و چه بر وی نظارت داشته باشند و چه نداشته باشند مسئولیت خود را به بهترین نحو انجام دهند، هماهنگونه که امام علی(ع) از کارگران خود می‌خواهند به عهدی که با ایشان بستند پایبند باشند و در نهان و آشکارا خیرخواهی کنند.
انتقاد سازنده؛ خیرخواهی کارمندان برای مدیران
وی خیرخواهی کارمندان برای مدیران را انتقاد سازنده و خوب کارکردن دانست و گفت: در تعبیر امام علی(ع) بزرگترین خیانت به مردم و زشت ترین دقل‌کاری ناراستی با زمامداران است. کارگزار حکومت اسلامی از تأیید صرف مسئولان بالا دستی بر حذر داشته شده است.
وی در پایان یادآور شد: هر کارمندی باید با وظایف کلان و خرد خود آشنا باشد امام علی(ع) وقتی کارگزاری را به خدمت می‌گرفتند به وی آموزش می‌دانند که نگاه و نحوه سخن گفتن وی با مردم چگونه باشد. وظایف کارکنان اداری باید به صورت خرد برای آنان ارائه و تعریف شود، در چنین شرایطی پیشرفت سرعت پیدا می‌کند و مجموعه از تنش و درگیری در امان می‌ماند.