رضا اسماعیلی، شاعر و پژوهشگر حوزه ادبیات فارسی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره موضوعات مغفول رسانه‌ها در حوزه ادبیات فارسی گفت: یکی از رسالت‌های مهم رسانه‌های گروهی و خبرگزاری‌ها فرهنگسازی و جریان‌سازی در مورد امور مثبت و ایجابی است. این فرهنگسازی زمانی اتفاق می‌افتد که دغدغه‌های نظام و انقلاب اسلامی را که به آنها توجه لازم نشده و در حاشیه قرار گرفته است، رصد و شناسایی کنیم و براساس برنامه هدفمند و زمان‌بندی منظم در طول سال به آن موضوعات بپردازیم.
وی افزود: به عنوان مثال، در حوزه ادبیات مواردی که مغفول مانده، و اگر کار نکنیم و توجه نداشته باشیم، به عنوان یک امر حاشیه‌ای باقی خواهد ماند، مسئله نقد آثاری ادبی یا تولیدات ادبی است.
اسماعیلی ادامه داد: تولیدات ادبی ما از لحاظ کمیت خیلی بالا است و نسل شاعران اول انقلاب، نسل دوم، سوم و حتی نسل چهارم که 35 سال از انقلاب گذشته، تولیدات ادبی و هنری خوبی دارند و انصافاً کارهای زیادی چاپ و منتشر می‌شود. ما آماری که از خانه کتاب در حوزه یکی از داوری جشنواره‌ها گرفته‌ایم، در هر سال متجاوز از چند هزار عنوان کتاب شعر منتشر می‌شود، شاید در طول یک سال ده، دوازده هزار جلد مجموعه شعر چاپ می‌شود که یا گردآوری یا مجموعه شعرهای مستقل، یا گروهی، یا در حوزه شعر کودک و نوجوان هستند.
سطح کیفی آثار نازل است
این شاعر با اشاره به بررسی کیفی آثار گفت: وقتی از لحاظ کیفی آثار را بررسی می‌کنیم و می‌خواهیم از دل 10، 12 هزار جلد کتاب گزیده‌ای را انتخاب کنیم، مثلا بیست جلد به عنوان نمونه را برگزینیم که قابل استناد باشد و اساتید و دانشجویان ادبیات و کسانی که علاقه‌مند به ادبیات هستند، این کتاب‌ها را به عنوان الگو و مرجع، مطالعه و استفاده کنند، به سختی می‌شود عناوین زیادی را از 12 هزار کتاب پیدا کرد و شاید در نهایت با اغماض به 10، 15 عنوان برسیم.
وی تصریح کرد: این نشان می‌دهد که در مقوله ادبی سرمایه‌گذاری نکرده‌ایم و این موضوع باعث شده که جوانان، ادیبان و شاعران نسل امروز فقط تولید کننده باشند و بگویند، هر چیزی که ما گفتیم و هر آنچه سرودیم چاپ می‌کنند و کسی هم کاری ندارد که این خوب یا بد است و یا کیفیت آن در چه حدی است.
اسماعیلی در ادامه بیان کرد: اگر ما به مقوله نقد به عنوان یک مقوله حیاتی برای ارتقا و بالندگی ادبیات نگاه کنیم، طبیعی است که به این تکاپو می‌افتیم که در این حوزه سرمایه‌گذاری کنیم و وزارت ارشاد، حوزه هنری، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و سازمان فرهنگی هنری شهرداری و ... همت و توانمندی‌های خودشان را متمرکز می‌کنند که در این حوزه در قالب کارگاه‌های آموزشی، جلسات نقد و بررسی، جلسات پرسش و پاسخ و در قالب‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنند تا به مقوله نقد توجه شود و این فقری که در حوزه ادبیات از لحاظ کیفیت داریم، باید آسیب‌ها و کاستی‌ها شناسایی شود تا به نسل شاعران جوان بگوییم اگر می‌خواهند شعر بگویند، باید با توجه به این استانداردها و این شاخص‌ها دست به تولید ادبی بزنند و آن خواننده یا آن مخاطب هم کتابی را که می‌خواهد انتخاب کند با آگاهی و شناخت بیشتر کتاب را انتخاب می‌کند و می‌داند کتاب خوب و کتابی که ارزش خواندن را دارد، کدام است و نسبت به آن شناخت عمیق پیدا می‌کند و با این شناخت دست به انتخاب می‌زند.
تبلیغات کتاب نداریم
وی افزود: در حوزه غیرادبی هر کالایی که تولید می‌شود، صدا و سیما آن را تبلیغ می‌کند و یا شرکت سازنده برای این محصول سرمایه‌گذاری گزاف می‌کند که این کالا را از شبکه‌های تلویزیونی مختلف تبلیغ و معرفی کند، حتی در ایستگاه‌های مترو، ایستگاه‌های اتوبوس، اماکن عمومی و مراکز فنی نیز این تبلیغات انجام می‌شود. این تبلیغات در ذهن مردم رسوب می‌کند که این کالا خوب است که این همه تبلیغ، معرفی و پول خرج می‌شود و اگر با کیفیت هم نباشد از لحاظ روانی جامعه ترغیب و تشویق می‌شوند آن کالا را بخرند و استفاده کنند.
شاعر مجموعه «ملکوت کلمات» با بیان اینکه تاکنون تبلیغ کتاب در حوزه فرهنگ اتفاق نیفتاده است، گفت: وقتی یک کتاب خوب چاپ می‌شود، تبلیغی بر روی آن صورت نمی‌گیرد، به عنوان مثال گاهی از دوستانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند یا اساتیدی که هستند با دلسوزی و دغدغه سال‌ها می‌نشینند، و روی یک موضوع کار تحقیقاتی و پژوهشی انجام می‌دهند و یادداشت‌برداری می‌کنند، برای یک کتابی که ارزش خواندن و کیفیت داشته باشد، 10 سال عمر خود را به یک کتاب پانصد صفحه‌ای می‌گذارند، در حالی که توجهی به آن نمی‌شود.
وی تصریح کرد: این انتظار وجود دارد که این کالای ادبی فاخر و ارزشمند فرهنگی به خوبی معرفی، تبلیغ و نقد شود تا جامعه شناخت پیدا کنند که این کتاب خوب چاپ شده است و این عطش در جامعه ایجاد می‌شود که کتاب را بخرد و مطالعه کند.
اسماعیلی ادامه داد: اخیراً با اهالی ادب و خبرگزاری‌ها مصاحبه‌هایی کردیم که در شبکه‌های تلویزیونی بخشی را به معرفی کتاب اختصاص دهند که اتفاق خجسته در چند ماه اخیر افتاد و تحقق عینی پیدا کرد و اگر این فرهنگسازی از طرف خبرگزاری‌ها و رسانه‌های گروهی صورت نمی‌گرفت و این داد و فریاد را نمی‌زدیم، در حاشیه قرار می‌گرفت و به آن کسی توجه نمی‌کرد و گفته می‌شد که مسئله‌ای نیست که زیاد قبل اعتنا باشد.
راهبردی برای ادبیات انقلاب تدوین نشده است
این شاعر آئینی کشورمان با اشاره به ضعف در حوزه نظریه‌پردازی ادبی گفت: در این حوزه خیلی کار می‌کنیم، ولی هنوز وقتی در مجامع ادبی می‌نشینیم، وقتی می‌خواهیم بگوییم مانیفست ادبیات انقلاب چیست؟ تئوری ادبیات انقلاب چیست؟ و بخواهیم نظریه انقلاب را به مردم جهان ارائه دهیم، دستمان خالی است و هنوز نظریه ادبیات انقلاب تدوین و مکتوب نشده است و ما در حوزه ادبیات انقلاب اسلامی هیچ نقشه راه، مانیفست و راهبرد مشخصی نداریم و این نشان دهنده این است که فقط دغدغه اصلی ما به عنوان شاعر و نویسنده نوشتن و سرودن است.
وی یادآور شد: افرادی هستند که اگر موضوعی به آنها بدهید، به خاطر نبوغ و استعداد عجیبی که دارند، ظرف نیم ساعت یا یک ساعت می‌توانند قصیده‌ای بلند بالا و خوب بگویند. اما وقتی شما بگویید درباره فلان مجموعه شعر صحبت کنند و یا آن را نقد و بررسی کنند، نمی‌توانند. این نشان می‌دهد که ما تمرین نکرده‌ایم به عنوان اینکه منتقد خوب و نظریه‌پرداز ادبی باشیم و خودمان را برای این مقوله تربیت نکرده‌ایم، ولی چرا در حوزه نوشتن و سرودن در طول شبانه روز این کار را می‌کنیم و تمرین فکری و ادبی را انجام می‌دهیم. بنابراین جثه ادبی ما در حوزه سرودن و نوشتن بزرگ است، ولی در حوزه نقد و نظریه‌پردازی بسیار ضعیف و فقیر هستیم.