به گزارش خبر گزاری قرآنی ايران(ايكنا) شعبه مركزی، از ديدگاه قرآن، كرامت انسان به‌عنوان يك اصل آفرينش در نظر گرفته و كرامت در سرشت انسان تنيده شده است. خداوند متعال مى‌فرمايد: «وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّیِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا ﴿سوره اسراء/70﴾، «و به‌راستى ما فرزندان آدم را گرامى داشتيم و آنان را در خشكى و دريا [بر مركب‌ها] برنشانديم و از چيزهاى پاكيزه به ايشان روزى داديم و آن‌ها را بر بسيارى از آفريدههاى خود برترى آشكار داديم».
اين آيه نگاه اصلى قرآن به انسان را مى‌نماياند، در اين آيه سخن از آفرينش انسان و امتيازات او بر ديگر موجودات است؛ از جمله اين امتيازات كه انسان بر غير خودش چيره گشته و موجودات ديگر را در اختيار خود گرفته است. مرحوم طبرسى درباره مفهوم آيه مى‌گويد: يعنى آنان را به نطق، عقل، قدرت، تشخيص، چهره زيبا، قامت استوار، تدبير امر معاش و معاد، چيرگى آنان بر هر آنچه در زمين است و به اختيار گرفتن ديگر حيوانات، تكريم كرديم.
ديدگاه مرحوم علامه طباطبایى درباره اينكه مقصود از اين كرامت چيست و شامل كدام يك از انسان ها مى‌شود، حائز اهميت و براى بحث مورد نظر بسيار راه گشاست، و مى‌نويسد: مقصود از آيه، بيان حال همه انسان‌ها با قطع نظر از كرامت الهى و قرب و فضيلت روحى خاص براى پاره‌اى از افراد است. پس اين كلام شامل مشركان، كافران، فاسقان هم مى‌شود، وگرنه مفهوم امتنان و عتاب تحقق پيدا نمى‌كند. بنابراين مقصد از تكريم در «وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ» تخصيص يافتن چيزى به توجه و شرافت بخشيدن به آن به‌وسيله چيزهایى است كه به وى اختصاص يافته و در غير آن يافت نمى‌شود.
تفاوت مفهوم تفصيل با تكريم در اينجا بروز پيدا مىكند، چون تكريم مفهومى اصيل و نفسى است، به اين معنا كه در وجود او، شرافت و كرامت قرار داده شده‌است؛ در حالى‌كه در تفصيل هر دوى آن‌ها در اصل عطا مشترك‌اند، ولى عطاى يكى بيش از ديگرى است.
انسان بين موجودات هستى مختصّ به برخوردارى از عقل شده‌است و به‌طور اجمالى آدميان به سبب آنكه خداوند آنان را از بين ديگر موجودات هستى به چيزى اختصاص داده، مكرّم شده‌اند و با اين چيز بر ديگر موجودات امتياز يافته‌اند و اين همان خردى است كه با آن حق را از باطل، خير را از شرّ، و سود را از زيان باز مى‌شناسند، اين امتياز چيزى جز همان انتخاب‌گرى و توان تشخيص نيست.
خداوند متعال از اين آفرينش ويژه به كرامت ياد كرده‌است. بنابراين در اين نگرش، كرامت در اصل آفرينش انسان لحاظ و با سرشتش عجين شده‌است، فرارويش خشكى و دريا قرار گرفته و بر آن دو چيره گشته است، نوع تغذيه‌اش از پاكى‌هاست كه پيوند استوار با كرامت و ارزشمندى انسان دارد و بر بسيارى از آفريده‌هایى كه از اين اهميت برخوردار نيستند، برترى داده شده‌است. اين نگاه بايد در همه زندگى، رفتارها، گفتارها و كردارهاى انسان جارى و سارى باشد و هرگونه رفتارى كه با اين اصل آفرينش انسان در تضاد باشد، از سوى هيچ‌كس و هيچ نيرو و قدرتى پذيرفته نيست و با انسانيت انسان ناهماهنگ است و انسان نبايد چنين رفتارى را بپذيرد.
قرآن در همه مواردى كه براى انسان تعيين تكليف مىكند، اين اصل را در نظر مى‌گيرد و در هر جا كه رفتارى با اين اصل ناهماهنگ باشد، به ترك آن و هر چيزى كه اين اصل را تقويت كند، بدان سفارش مىكند. شايد نيك قوامى انسان كه در آيه 4 سوره «تين» در آفرينش انسان مطرح شده است؛ «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ ﴿۴﴾، «[كه] براستى انسان را در نيكوترين اعتدال آفريديم».
نگاهى به همين سرشت ارزشمند و كرامت‌مند انسان دارد كه اگر اين اصل را زير پا بگذارد، به پست‌ترين مرتبه پستى سقوط مىكند، ولى آنانكه آن را پاس مى دارند، از اين سقوط در امان مى‌مانند و پاداشى شايسته مى‌يابند.
علاقه‌مندان برای مشاهده متن به پايگاه اينترنتی «راسخون» به نشانی www.rasekhoon.net مراجعه كنند.