به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، نشست علمی «مفهوم نظامسازی قرآنی و ابعاد گوناگون آن» با حضور حسین بابایی‌مجرد، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت‌الاسلام محمدصادق یونسی‌مقدم، رئیس مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم و رضا سلامت‌پناه، معاون مطالعات و برنامه‌ریزی شورای توسعه فرهنگ قرآنی اواخر هفته گذشته در دبیرخانه این شوار برگزار شد.
در ابتدای این نشست که در سالن جلسات شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد، سلامت‌پناه، درباره اهمیت این نشست گفت: آنچه در این نشست با عنوان نظامسازی قرآنی به آن می‌پردازیم، عنوان نوپدیدی برگرفته از بیانات مقام معظم رهبری است و در ادبیات برآمده از منشور به عنوان کارکرد غایی نظام توسعه فرهنگ قرآنی به آن پرداخته شده است که رفتار و کنش‌های اجتماعی مبتنی بر معالم قرآن کریم است.
وی افزود: این موضوع متاسفانه نه در اسواق دانشگاه و نه در سیاق آثار علمی ما، چندان به آن پرداخته نشده است و نه تنها مهجور بلکه مفقود است. از این‌رو از بابایی‌مجرد، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی که سابقه تاملات و تحقیقات در این زمینه را دارند، جهت ارائه نتایج تحقیقات و برگزاری این نشست دعوت شده است.
در ادامه این نشست علمی، بابایی‌مجرد، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و مجری طرح پژوهشی «موضوع شناسی تحقیقات نظامسازی قرآنی» با بیان این نکته که کارآمدی حکومت اسلامی منوط به برخورداری از نظام قوی معرفتی و نظام‌های اجتماعی برآمده از آن است، گفت: حکومت اسلامی شیعی به جهت نوظهور بودن با پرسش‌های جدی در حوزه‌های مختلف اجتماعی و حکمرانی مواجه است و طبیعتاً اگر نتواند پاسخی کارآمد برای اینگونه پرسش‌ها ارائه دهد، دچار چالش‌های اساسی خواهد شد.
وی در ادامه به تحقیقی که در این زمینه انجام داده است اشاره کرد و افزود: در این تحقیق، مسائل مهم حوزه نظامسازی بررسی شد و عدم توجه به رویکرد نظام‌مند در اجتهاد فقهی، بالمعنی الاخص و حتی در مطلق پژوهش‌های علمی، بالمعنی‌الاعم، به عنوان یکی از مهم‌ترین مسائل این بخش مورد بحث قرار گرفته است. در این بخش لزوم مشخص شدن سهم هر یک از پژوهش‌ها در پیکره و نقشه نظامسازی اجتماعی مورد تاکید قرار گرفت و برای این منظور پیشنهاد شده یک پیوست نظامسازی نیز به تحقیقات اضافه شود تا از این رهگذر سهم هر تحقیق در پیکره نظامسازی اجتماعی مشخص شود.
بابایی در ادامه بحث از چهارچوب مفهومی نظامسازی قرآنی با الهام از مفاهیم مطرح در علم اصول فقه، ذیل دو عنوان مبادی قریبه و مبادی بعیده نظامسازی به تبیین یافته‌های خویش در این زمینه پرداخت و بیان کرد: بر این اساس بحث از نظریه، امکان، ضرورت و نیز سودمندی نظامسازی قرآنی در زمره پیش انگاره‌ای یا مبادی قریبه نظامسازی محسوب می‌شود و مفاهیمی چون مبادی هستی‌شناختی، مبادی معرفت‌شناختی و مبادی انسان‌شناختی نظامسازی، ذیل مبادی بعیده یا فراپیش‌انگاره، مورد بحث قرار می‌گیرد.
بابایی در ادامه این نشست ضمن بحث از مدل نظامسازی، به تطابق نظام تکوین و نظام تشریع اشاره و تاکید کرد: جمع میان نظام تکوین و نظام تشریع باعت تشکیل زیست جهان انسان می‌شود. در این بحث مقصود از نظام تکوین، مجموعه قوانین حاکم بر عالم و بدون توجه به حوزه اختیار بشر است که اعتبار و حجیت نظام تشریع بر مبنای میزان انطباق با آن تعریف می‌شود.
در ادامه این نشست با بهره‌گیری از نظرات دانشمندان علم اصول و نیز برخی از اندیشمندان غربی، بحث کوتاهی از نظام معرفتی اسلامی و نظام معرفتی غربی صورت گرفت و عدم احراز اشتراک در مبادی نظام معرفتی غربی و نظام معرفتی اسلامی، به عنوان عامل اصلی اختلاف در مسائل این دو نظام معرفی شد. همچنین در بخش دیگری از این نشست به نظریات مختلف در زمینه قیاس‌پذیری و قیاس‌ناپذیری پارادایم‌های گوناگون پرداخته و لازمه قیاس میان پارادایم اسلامی و غربی وجود یک فراپارادایم معیار دانسته شد.
در بخش دیگری از این نشست با بیان اینکه نظام مسائل، مبتنی بر نظام معرفتی(پارادایم) حدوث می‌یابد، تطابق و یا یک گونگی مسائل امروز غربی علوم برآمده از غربت فکری، با مسائل نظام معرفتی اسلام مورد انکار قرار گرفت. در تبیین این موضوع، دو سطح و ساحت تعریف و تکوین مسائل و عرضه مسائل درون پارادایمی تعریف شد در سطح یک که ساحت تعریف و تکوین مسائل نامیده می‌شود مسائلی که ناظر بر نظام معرفتی اسلام خواهد بود و حل آن فرآیند نظامسازی مبتنی بر معارف اسلامی را سبب می‌شود و در سطح دوم ساحت عرضه مسائل برون‌پاردایمی که ناظر به مسائل نظام معرفتی غرب تفکری خواهد بود و حل آن ابعاد و افق‌های جدیدی برای نظام معرفتی اسلام، فراهم خواهد کرد و بر قدرت پارادایمی آن خواهد افزود.
بخش پایانی این نشست نیز به طرح نظام مسائل پیشنهادی در قالب نظام دوگانه شامل نظام حقوقی برخوردار از ضمانت اجزا و نظام اخلاقی غیر برخوردار از ضمانت اجرا اختصاص یافت.
در پایان بحث پرسش‌هایی در مورد موضوع نشست مانند پرسش در مورد چگونگی گذر از نزاع در دامن نسبت میان تفکر اسلامی و تفکر غربی، چرایی استفاده از نظرات برخی دانشمندان غربی و چگونگی تعامل نظام قرآنی با زندگی و اندیشه انسان معاصر بیان شد.
براساس این گزارش و با توجه به اهمیت موضوع نظامسازی قرآنی و نیز حضور حجت‌الاسلام محمدصادق یونسی‌مقدم، رئیس مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم ، مقرر شد نشست‌های دیگری نیز با محوریت نظامسازی قرآنی با همکاری شورای توسعه فرهنگ قرآنی و مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم در دفتر تبلیغات اسلامی قم برگزار شود.
این نشست علمی اواخر هفته گذشته بدون حضور اصحاب رسانه در دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی برگزار شد.