به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، طرح ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن کریم که تاکنون 9 دوره خود را پشت سر گذاشته است مصوبه 573 شورای عالی انقلاب فرهنگی است و حافظانی که مدارک درجه یک تا چهار حفظ قرآن در این طرح را دریافت می‌کنند، می‌توانند از مزایای این طرح برخوردار شوند و مدارکی معادل دکتری، فوق لیسانس، لیسانس و فوق دیپلم به منظور بهره‌مندی از تسهیلات در نظر گرفته شده از سوی دستگاه‌های دولتی دریافت کنند.
در حالی که نهمین دوره طرح ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن هنوز به پایان نرسیده و آزمون مرحله چهارم این طرح تابستان امسال برگزار می‌شود، ثبت نام در دهمین دوره این طرح از 17 اسفندماه سال گذشته آغاز و 30 فروردین‌ماه سال جاری به پایان رسید و طی مدت زمان تعیین شده برای ثبت نام طرح، شش هزار و 190 حافظ کل، 20 جزء، 10 جزء و پنج جزء قرآن در این طرح ثبت نام کردند که این رقم در مقایسه با نهمین دوره طرح که هفت هزار و 366 نفر ثبت نام کرده بودند بیش از هزار نفر کاهش یافته است.
تعداد ثبت نام کنندگان در دهمین دوره طرح ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن در حالی به شش هزار نفر رسیده است که طی چند سال گذشته که از فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی بر تربیت 10 میلیون حافظ قرآن کریم می‌گذرد وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مختلف از جمله؛ وزارت آموزش و پرورش، سازمان اوقاف و امور خیریه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و... با تبلیغات و اطلاع‌رسانی‌هایی که داشته‌اند آمار هزاری و میلیونی از تعداد حافظان قرآن که در این سال‌ها تربیت کرده‌اند، ارائه می‌کنند و برخی از دستگاه‌های مربوطه مدعی هستند سالانه حداقل 200 هزار حافظ قرآن در اجزاء مختلف تربیت می‌کنند.
یک آزمون نمی‌تواند ملاک تعیین تعداد حافظان قرآن کشور باشد
محمدمهدی بحرالعلوم، استاد حفظ قرآن درباره تناقض آمار شرکتکنندگان در طرح اعطای مدرک به حافظان قرآن به عنوان یک طرح ملی و آمار هزاری و میلیونی که از سوی دستگاه‌های مختلف درباره تربیت حافظان قرآن اعلام می‌شود، می‌گوید: یک آزمون به تنهایی نمی‌تواند ملاک بررسی و ارزیابی تعداد حافظان قرآن کشور باشد، چرا که در کشور ما آزمون‌های متعددی از سوی وزارت ارشاد، سازمان اوقاف، سازمان دارالقرآن و... برگزار می‌شود پس با نگاه کردن به آزمون طرح ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن نمی‌توان تحلیل درستی درباره آمار دقیق حافظان داشت.
بحرالعلوم ادامه می‌دهد: اما زمانی که در تعداد شرکتکنندگان این طرح تأملی داشته باشیم باید قبول کنیم خیلی از آمارهایی که در خصوص تربیت حافظان قرآن از سوی دستگاه‌ها ارائه می‌شود دقیق نیست و لازم است این آمار با تأمل بیشتری از نظر کمیت و کیفیت ارائه شود.
روش جمع‌بندی تعداد حافظان قرآن در طرح‌های مختلف صحیح نیست
حافظ کل قرآن کریم در ادامه می‌گوید: روش تجمیع اطلاعات و جمع‌بندی تعداد حافظان قرآن در طرح‌های مختلف روش صحیحی نیست و همین مسئله موجب شده تا نتوانیم ارزیابی خوبی از کمیت و کیفیت حافظان قرآن در کشور داشته باشیم و در نتیجه اخباری که از آمار تربیت حافظان قرآن می‌شنویم با آنچه در عمل مشاهده می‌کنیم تناقض پیدا میکند.
امیر آقایی، حافظ کل قرآن کریم نیز معتقد است: آمارهایی که در خصوص تربیت حافظان قرآن از سوی دستگاه‌ها و نهادهای مختلف اعلام می‌شود آمار اولیه ثبت نام کنندگان در طرح‌های حفظ است؛ به عنوان مثال وزارت آموزش و پرورش زمانی که می‌خواست طرح نهضت ملی حفظ قرآن را بعد از فرمایشات رهبر معظم انقلاب در خصوص تربیت 10 میلیون حافظ قرآن در کشور اجرا کند آمار بیش از سه میلیون اعلام کرد و این آمار مربوط به دانش‌آموزانی بود که ثبت نام اولیه انجام داده بودند و اکثریت آنها حتی حفظ قرآن را هم شروع نکردند اما نام آنها در آمار ثبت نام کنندگان اولیه بود.
تقوا؛ حتی در ارائه آمار
این حافظ کل قرآن عنوان میکند: اینکه همه دستگاه‌ها خودشان را در زمینه تربیت حافظان قرآن مسئول می‌دانند و می‌خواهند قدمی در این جهت بردارند، بد نیست اما گاهی اوقات احساس می‌کنیم فعالیت دستگاه‌ها فقط به موازی‌کاری می‌رسد و بسیاری از بودجه‌های قرآنی نیز در این میان به هدر می‌رود و آن ثمری که باید داشته باشد، ندارد و در نهایت این اتفاق می‌افتد که از آمارهای 200 هزار به بالای حافظان قرآن فقط شش هزار نفر در طرح ملی اعطای مدرک به حافظان قرآن ثبت نام می‌کنند.
معتز آقایی، حافظ کل قرآن کریم نیز با اشاره به آمار پایین شرکتکنندگان در دهمین دوره طرح ارزیابی حافظان قرآن نسبت به آمار بالایی که از سوی دستگاه‌های مختلف مبنی بر تربیت حافظان قرآن در کشور اعلام می‌شود، معتقد است: زمانی که اخلاص در کار نباشد و هدف تنها ارائه آمار وهمی باشد که هر سازمان فقط به ارائه آمار و ارقام بپردازد نتیجه کار همین می‌شود که در یک طرح ملی که مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است حدود شش هزار حافظ قرآن ثبت نام می‌کنند، در حالی که دستگاه‌های فرهنگی و قرآنی همواره اعلام می‌کنند هرساله صدها هزار حافظ قرآن در اجزاء مختلف تربیت می‌کنند.
وی با بیان اینکه برخی از دستگاه‌ها برای تربیت حافظان قرآن فقط به ارائه آمار و ارقام می‌پردازند، ادامه می‌دهد: صرف اینکه هر دستگاه به ارائه آماری اکتفا کند و اسم علاقه‌مندان به حفظ را در سامانه‌ای به ثبت برساند، کفایت نمی‌کند؛ چرا که حافظان قرآن باید مورد ارزیابی قرار گیرند و دستگاه متولی باید در طول اجرای طرح ببیند پیشرفت طرح تا چه میزان بوده و حافظان شرکت‌کننده در طرح تا چه میزان در حفظ اجزاء قرآن موفق بوده‌اند.
در حالی که تعداد ثبت نام کنندگان در دهمین دوره طرح ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن حدود شش هزار حافظ پنج جزء تا کل قرآن کریم است و این آمار با آماری که از سوی دستگاه‌های قرآنی و فرهنگی در خصوص تربیت حافظان قرآن اعلام می‌شود تناقض دارد اما اساتید حفظ قرآن با در نظر گرفتن تناقض آمار دستگاه‌ها و آمار ثبت نام کنندگان در طرح، دلایل دیگری را نیز درباره عدم استقبال حافظان قرآن از این طرح ملی عنوان می‌کنند و معتقدند تمامی زیرساخت‌ها برای ورود حافظان قرآن به چنین طرح‌های ملی باید فراهم باشد.
ضوابط دشوار آزمون اعطای مدرک به حافظان
محمدمهدی بحرالعلوم، استاد حفظ قرآن که مدرک درجه یک حفظ را از طریق شرکت در طرح ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن دریافت کرده است، درباره دلایلی که موجب شده تا تعداد ثبت نام کنندگان در دهمین دوره این طرح کاهش یافته و در مقایسه با آمار حافظان قرآن کم باشد، می‌گوید: به هر حال آزمون‌های طرح ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن که مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده و براساس نظرات نمایندگان هفت نهاد قرآنی و فرهنگی تنظیم شده است آزمون‌های تعیین‌کنند‌ه کیفیت حافظان قرآن است و ضوابط و سختی‌های خاصی خود را دارند و آزمون‌های ساده‌ای نیست.
این حافظ کل قرآن با یادآوری اینکه آمار شش هزار نفری ثبت نام کنندگان در طرح اعطای مدرک به حافظان قرآن نیز آمار کمی نیست و رقم قابل توجهی است، ادامه می‌دهد: به دلیل مشکل بودن آزمون‌های این طرح، بسیاری از حافظان قرآن به سمت این طرح نمی‌آیند و یکی از دلایلی که ممکن است برای گرایش نداشتن حافظان قرآن به این طرح وجود داشته باشد این است که آموزش‌هایی که از سوی دستگاه‌ها و نهادهای مختلف به حافظان قرآن داده می‌شود خیلی تأمین‌کننده نیاز حافظان نیست و این آموزش‌ها نمی‌تواند کمک زیادی به حافظان قرآن کند تا بتوانند در طرح اعطای مدرک به حافظان امتیازات لازم را کسب کرده و مدارک تخصصی حفظ قرآن را دریافت کنند.
بحرالعلوم یادآور می‌شود: یکی دیگر از دلایل استقبال کم از طرح اعطای مدرک به حافظان قرآن شاید این باشد که بسیاری از حافظان به دنبال مزایا و تسهیلات نیستند و اهتمامی به این موضوع ندارند؛ بنده حافظانی را در کشور می‌شناسم که با وجود توانمندی در حوزه حفظ، رغبتی برای دریافت مدارک تخصصی حفظ ندارند.
امیر آقایی، حافظ کل قرآن کریم نیز دلیل تعداد کم ثبت نام کنندگان در دهمین دوره طرح ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن را تخصصی بودن مدارک اعطایی از سوی این طرح می‌داند و می‌گوید: زمانی که دستگاه‌ها و نهادهای مختلف به ارائه آمار درباره تربیت حافظان قرآن می‌پردازند آماری که اعلام می‌کنند شاید از یک جزء شروع می‌شود و تا سه جزء ادامه پیدا میکند اما حداقل ثبت نام کنندگان در طرح اعطای مدرک به حافظان قرآن باید حفظ پنج جزء قرآن باشد و همین مسئله موجب می‌شود تا در تعداد حافظان قرآن کشور و تعداد ثبت نام کنندگان در این طرح تناقض ایجاد شود.
وی یکی دیگر از دلایل آمار کم ثبت نام کنندگان در این طرح را عمل نکردن برخی از دستگاه‌های دولتی به مصوبات و ارائه تسهیلات به دارندگان مدارک حفظ می‌داند و می‌گوید: متأسفانه برخی دستگاه‌ها آن مزایایی که باید برای کارمندان دارای مدرک تخصصی حفظ لحاظ کنند به خاطر بار مالی که برای آنها دارد لحاظ نکرده و اعمال نمی‌کنند و در واقع از زیر بار این مسئولیت شانه خالی می‌کنند؛ حتی برخی دستگاه‌ها شغل کارمند خود را مرتبط با مدرک حفظ نمی‌دانند و به همین دلیل مزایا و تسهیلات را به آنها اختصاص نمی‌دهند و به همین دلیل است که برخی حافظان قرآن تمایلی به شرکت در این طرح و دریافت مدرک تخصصی حفظ از خود نشان نداده و وارد این جرگه نمی‌شوند.
آزمون اعطای مدرک به حافظان، نیازمند تبلیغات گسترده
این حافظ کل قرآن کریم ادامه می‌دهد: شاید یکی از مهم‌ترین دلایلی که موجب شده فقط شش هزار نفر در طرح ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن ثبت نام کنند تبلیغات کمی باشد که برای اجرای این طرح صورت می‌گیرد؛ بنده به عنوان حافظ کل قرآن اطلاعی از اعلام فراخوان و روند ثبت نام دهمین دوره این طرح نداشتم و اطلاع‌رسانی و تبلیغات خاصی را نه تنها از طریق سازمان دارالقرآن الکریم بلکه از طریق رسانه‌های جمعی به ویژه رسانه ملی ندیدم.
امیر آقایی در ادامه می‌گوید: طی سال‌های گذشته اطلاع‌رسانی از طرح ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن به صورت محدود از طریق چند خبرگزاری تخصصی صورت گرفته که این خبرگزاری‌ها هم مخاطبان خاص خود را دارند و یکی از دلایل عدم استقبال از این طرح شاید این باشد که در شبکه‌های تلویزیونی پرمخاطب از جمله شبکه سه و یک سیما و حتی شبکه قرآن سیما تبلیغات خاصی برای اجرای این طرح صورت نگرفته است در حالی که علاوه بر شبکه قرآن سیما که باید به این موضوع بپردازد سایر شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی نیز می‌توانند به این موضوع بپردازند.
معتز آقایی، حافظ کل قرآن کریم نیز ضعف در اطلاع‌رسانی را از دلایل استقبال کم حافظان قرآن از این طرح می‌داند و می‌گوید: یکی دیگر از دلایلی که موجب شده تا تعداد حافظان کمتری در این طرح ثبت نام کنند شاید بحث اطلاع‌رسانی باشد، چرا که افراد برای شرکت در این طرح تنها از طریق سایت سازمان دارالقرآن الکریم یا برخی خبرگزاری‌های تخصصی مطلع می‌شوند و اگر شخصی با این سایت‌های تخصصی در ارتباط نباشد از اجرای چنین طرحی مطلع نمی‌شود؛ افزایش مشارکت حداکثری حافظان قرآن در این طرح یک اطلاع‌رسانی قوی می‌طلبد تا تعداد زیادی از حافظان قرآن تحت پوشش قرار گیرند.
این حافظ کل قرآن کریم، دلیل دیگری که موجب می‌شود تا شاید تعداد کمتری از حافظان در این طرح ثبت نام کنند را مشکل بودن آزمون‌های این طرح می‌داند و می‌گوید: هرچند که این طرح در جای خود خیلی عالی است اما در عین حال مشکل است و هر کسی از عهده آزمون‌های این طرح بر نمی‌آید. این طرح در چهار مرحله برگزار می‌شود و اگر کسی بخواهد این آزمون‌ها را با موفقیت پشت سر بگذارد باید از سطح توانایی بالایی برخوردار باشد.
در آزمون اعطای مدرک به حافظان حق ارفاق نداریم
معتز آقایی ادامه می‌دهد: به این دلیل که اعطای مدارک تخصصی به حافظان قرآن بار مالی را برای دستگاه‌های دولتی به دنبال دارند، نمی‌توان این مدارک را با ارفاق به حافظان قرآن داد؛ به عنوان مثال حافظی که مدرک درجه یک که تسهیلات آن معادل دکتری است را دریافت میکند باید تسلط کامل به حفظ داشته باشد و مدرس قرآن باشد، در حالی که بسیاری از حافظان ما اینطور نیستند و از این رو دستیابی به مدرک درجه یک حفظ قرآن کار آسانی نیست.
وی در ادامه عنوان میکند: شاید یکی دیگر از دلایلی که منجر به عدم استقبال از این طرح شده است این باشد که حافظان قرآن چند دوره در این طرح شرکت کرده‌اند و به این دلیل که از آن سطح قبلی بالاتر نرفته‌اند ترجیح می‌دهند مجددا در این طرح ثبت نام نکنند.
هرچند که تعداد ثبت نام کنندگان در دهمین دوره طرح ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن در مقایسه با دوره‌های گذشته این طرح کاهش یافته و به گفته اساتید حفظ قرآن دلایل مختلفی برای این کاهش وجود دارد اما با تأمل در آمار ثبت نام کنندگان این طرح و آمار حافظان تربیت شده از سوی دستگاه‌های قرآنی و فرهنگی این سوال به ذهن خطور میکند که یا آمار اعلام شده از سوی دستگاه‌های متولی در خصوص تربیت حافظان قرآن اشتباه است یا اینکه حافظان صدهزار نفری ما تمایلی به سنجش خود در آزمون‌های ملی و دریافت مدرک تخصصی حفظ که تسهیلاتی نیز برای آنها در پی خواهد داشت، ندارند؟