برپایی همایش بین‌المللی حافظ به همت دانشگاه آزاد اسلامی بهانه‌ای شد تا در گفت‌وگو با سه نفر از پژوهشگران و اساتید زبان و ادبیات فارسی نظر ایشان را درباره تاثیر قرآن بر اشعار حافظ و تخلص وی همچنین لسان‌الغیب بودن این عارف بی‌بدیل جویا شویم.
همزمان با برپایی آخرین روز از همایش بین‌المللی حافظ که امروز در استان فارس به کار خود خاتمه می‌دهد، مباحثی در حوزه تردید پیرامون لسان‌الغیب بودن حافظ به گوش می‌رسد که خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با همین موضوع گزارشی را از نظرتان می‌گذراند؛
روح‌الله هادی، دانشیار ادبیات فارسی دانشگاه تهران با بیان اینکه تخلص حافظ، خود بهترین دلیل روشن برای اثبات ارادت خاص وی به کلام‌الله است، می‌گوید: تخلص حافظ به کسی اطلاق می‌شود که قرآن را حفظ کرده یا تمام روایت‌ها را از بر است یا صدها حدیث را در ذهن دارد؛ همچنین در روزگار گذشته این تخلص به اساتید موسیقی نیز داده می‌شد.
هادی با بیان اینکه حافظ به روشنی به حافظ قرآن بودن خود در 14 روایت در دیوانش اشاره می‌کند، می‌افزاید: همچنین حافظ در اسلوب شعری نیز تاثیر زیادی از قرآن پذیرفته که استاد بهاءالدین خرمشاهی در کتاب «ذهن و زبان حافظ» فصلی را به این مورد اختصاص داده است.
دانشیار ادبیات فارسی دانشگاه تهران با بیان اینکه تاثیرپذیری حافظ از احادیث اهل بیت(ع) کمرنگ‌تر از شاعرانی چون عطار و سنایی است، می‌گوید: از جمله احادیث به کار رفته در ابیات حافظ می‌توان به «جنگ هفتاد و دو ملت همه را عذر بنه/ چون ندیدند حقیقت ره افسانه زدند» اشاره کرد که به حدیث نبوی درباره چندین فرقه شدن امت اسلامی توجه دارد.
قرآن کریم تجلی‌گاه وحدت است
وی تصریح می‌کند: بهره‌مندی حافظ از قرآن کریم شاید تعمدی بوده، چراکه درباره صحت بسیاری از احادیث روایت و اختلاف نظر بسیار است و حتی علم‌هایی چون رجال و درایه برای بررسی صحت و سقم احادیث منسوب به ائمه اطهار(ع) و پیامبر اسلام(ص) پدید آمده، ولی قرآن کریم تجلی‌گاه وحدت است و کمتر محل اختلاف نظر قرار گرفته و بازگشت به قرآن کریم به بسیاری از دغدغه‌ها خاتمه می‌دهد.
هادی، اعتقاد به لسان‌الغیب بودن حافظ را ناشی از ارادت بسیار زیاد ایرانیان به وی و انوار نورانی پنهان در آن می‌داند و می‌گوید: جامعه مسلمان به استخاره اعتقاد دارند و آرزو دارند وسیله‌ای بیابند تا از طریق آن از آینده مطلع شوند و اشعار حافظ که نور الهی و پیام‌های غیبی در آن متجلی شده بسیاری را به تفأل زدن فرا می‌خواند.
در این باره همچنین بهاءالدین خرمشاهی، قرآن‌پژوه و حافظشناس با بیان اینکه قرآن کریم تاثیر بی‌بدیلی بر آثار سبک خراسانی از جمله آثار فردوسی، رودکی و سنایی دارد، اظهار می‌کند: با رسیدن به قرن هفت و هشت هجری و گذر از سبک خراسانی به عراقی، ردپای آیات قرآن کریم در اشعار شاعران بزرگ فارسی نمایان‌تر می‌شود و در اشعار عطار، سعدی، مولانا و حافظ به اوج می‌رسد.
ساختار غزل‌های حافظ بیشتر تحت تاثیر قرآن است تا سنت غزلسرایی
خرمشاهی ادامه می‌دهد: کتاب‌ها و رساله‌های انبوهی درباره تاثیر آیات و تفاسیر قرآن بر اشعار حافظ نوشته شده است. انس حافظ با قرآن کریم و تاثیر قرآن از جهات گوناگون امری مسلم است. ساختار غزل‌های حافظ بیش از آنچه متاثر از سنت غزلسرایی فارسی باشد، تحت تاثیر آیات قرآن است. ضمن اینکه بسیاری از معانی بلند ابیات حافظ نیز معانی قرآنی است.
مهدی ماحوزی، پژوهشگر و حافظشناس نیز با بیان اینکه حافظ رندی جامع‌الاطراف بوده، می‌گوید: در جای جای ابیات غزلیات حافظ می‌توان به اشارات قرآن و حدیث دست یافت.
وی با بیان این مطلب که حافظ لسان‌الغیب است و این لسان‌الغیب بودن، نتیجه توجه وی به روح و عوالم الهی بوده، می‌افزاید: در برخی از ابیات حافظ نمی‌توان جلوه‌های متافیزیک را به طور روشن و واضح دریافت، ولی در باطن و اشارات کنایی وی این جلوه‌ها روشن است.
این پزوهشگر زبان و ادبیات فارسی تصریح می‌کند: حافظ در جای جای ابیاتش به قرآن و ارادت خود به کلام وحی تاکید می‌کند و رندی عارف و آشنا به معارف قرآنی و اسلامی است.