به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، اهالی فرهنگ و کتاب، اردیبهشت که می‌شود طبق عادت هر ساله منتظر برگزاری یکی از بزرگترین رویدادهای فرهنگی کشور هستند. امسال نیز بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران چهارشنبه هفته گذشته، 16 اردیبهشت‌ماه با حضور رئیس جمهور، وزیر ارشاد و جمعی دیگر از مسئولان کشور کار خود را آغاز کرد.
بنا بر این است که این نمایشگاه تا روز شنبه، 26 اردیبهشت‌ماه در مصلی امام خمینی(ره) میزبان علاقه‌مندان به کتاب و کتاب‌خوانی باشد. با توجه به اینکه حجم عظیمی از مخاطبان این نمایشگاه دانشجویان و اساتید هستند، به سراغ غرفه ناشران دانشگاهی این نمایشگاه رفتیم تا گزارشی از حال و هوای آن تهیه کنیم. غرفه‌های این بخش از نمایشگاه کتاب در حدود 27 راهرو تعبیه شده‌اند و در کل چیزی بیش از 200 غرفه را شامل می‌شود.
غرفه‌های ناشران دانشگاهی
غرفه‌های ناشران دانشگاهی هم شامل ناشرانی بود که اقدام به چاپ کتب دانشگاهی می‌کنند و هم دانشگاه‌هایی که خود صاحب غرفه بودند و جدیدترین آثار اعضای هیئت علمی خود را عرضه کرده بودند؛ اما این دو تفکیک نشده بود و باید با جست‌وجوی فراوان غرفه‌های دانشگاه‌ها را از میان غرفه‌ها یافت.
در ابتدای هر راهرویی یک اتاقک ویژه اطلاعرسانی نمایشگاه تعبیه شده است که البته با وجود حجم عظیم دانشجویانی که به‌دنبال کتاب‌های خاصی به نمایشگاه آمده‌اند بسیاری از زمان مفید مراجعه‌کنندگان در حقیقت در صف‌هایی که جلوی این اتاقک‌ها درست می‌شود به هدر می‌رود.
به سراغ فتاحی، مسئول غرفه دانشگاه امام رضا(ع) رفتیم و از او درباره اینکه این دانشگاه با چند اثر جدید به نمایشگاه کتاب آمده است، سؤال کردیم. وی گفت: هیچ کتاب جدیدی نداشته‌ایم. بیشتر کتاب‌ها از انتشارات به‌نشر هستند.
وی افزود: امسال نسبت به سال‌های گذشته استقبال کمتری شده است و دانشجویان یکی دو کتاب را که با بُن خریداری می‌کنند، تمایل دارند پول مابقی آن را بگیرند. ترجیح می‌دهند بُن‌ها به پول نقد تبدیل شود نه کتاب.
چند راهرو آن‌طرف‌تر غرفه پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بود که دو نفر در آن نشسته بودند. یکی از آن‌ها که خود را مرتضوی، کارشناس مسئول انتشارات این پژوهشگاه معرفی کرد، غالب کتاب‌هایی که این انتشارات به نمایشگاه آورده است را در موضوعات علوم انسانی ـ اسلامی معرفی کرد.
حضور پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در نمایشگاه کتاب با دو کتاب قرآنی
وی کتاب‌های این غرفه را مشمول تخفیف 20 تا 30 درصد اعلام و اظهار کرد: امسال با 43 کتاب جدید به نمایشگاه آمده‌ایم که دو مورد از آن‌ها با نام‌های روان‌شناسی در قرآن تألیف محمد کاویانی و روش‌های تربیتی در قرآن تألیف حسینی‌زاده و مشایخی صرفاً به موضوعات قرآنی اختصاص دارند؛ حال آنکه مابقی کتاب‌ها را نیز نمی‌توان از این حوزه جدا کرد چرا که موضوعات اسلامی و دینی در همه آن‌ها مشترک است.
کارشناس انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه نیز استقبال از نمایشگاه را خیلی کمتر از سال‌های گذشته دانست و گفت: بازدید خوب است، ولی استقبال خوبی نشده است. احساس می‌کنم کمتر از بن استفاده می‌شود گویا بن کمتری دست مردم بوده است. به خاطر پایین آمدن قدرت خرید مردم و اینکه کاغذ گران شده و طبیعتاً روی قیمت کتاب هم اثر گذاشته این اتفاق افتاده است.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا کتاب‌های مناسب جامعه دانشگاهی تعریف شده که بتواند آن‌ها را در حقیقت به نمایشگاه بکشاند و آن را پر رونق کند، اظهار کرد: کتاب چاپ اولی خیلی کمتر شده است شاید هم یک دلیل این باشد که چون چاپ اول کمتر است استقبال کمتر باشد ولی باز این خیلی دلیل نمی‌شود که تا این اندازه استقبال کم شود.
غرفه‌های دانشگاهی هر کدام دور از هم در راهروها تعبیه شده‌اند. برای دیدن کتاب‌های جدید دانشگاه امام صادق(ع) بعد از پرس‌وجوی فراوان و ماندن در صف اطلاعرسانی، سرانجام به غرفه این دانشگاه رسیدیم.
مسئول غرفه که خود را احمدی معرفی کرد، در پاسخ به این سؤال که آیا دانشجویان و اساتید استقبال خوبی داشته‌اند؟ گفت: امسال اصلاً استقبال خوبی نشده است؛ شاید یکی از دلایل آن اطلاعرسانی باشد. نمایشگاه کتاب، امسال با طرح نگارخانه‌ای به وسعت یک شهر برگزار شد و ممکن است به خاطر آن و تبلیغاتی که در سطح شهر نشده است استقبال پایین آمده باشد.
مقایسه فروش سال گذشته و امسال
وی گفت: سال گذشته حدود شش میلیون تومان تا پایان نمایشگاه فروش داشتیم اما امروز که به روزهای پایانی نمایشگاه نزدیک می‌شویم ما تنها 100 هزار تومان با بُن‌های دانشجویی که ارشاد در اختیار دانشجویان قرار داده است فروش داشته‌ایم، شاید فقط چهار، پنج نفر با بن خرید کرده‌اند.
همکار وی که در سمت دیگر میز نشسته بود و خود را جعفری معرفی کرد، اطلاعرسانی نمایشگاه را مشکل قابل توجهی دانست و گفت: مسئولان آن بخش با کلید واژه جست‌وجو می‌کنند و مثلاً کسی که کتابی در مورد انفاق می‌خواسته و کتاب هم مربوط به ما نبوده را به غرفه ما ارجاع می‌دهند چون ما هم کتاب‌هایی با موضوع انفاق داشته‌ایم. خود بخش اطلاعرسانی نمایشگاه یکی از عوامل سردرگمی مخاطبان محسوب می‌شود.
وی با بیان اینکه امسال با 578 عنوان کتاب در نمایشگاه شرکت کرده‌ایم، عنوان کرد: حدود 100 عنوان کتاب دینی داریم و چیزی حدود 20 تا 30 درصدشان هم قرآنی و الهیات هستند.
جعفری مشکل این دوره از نمایشگاه را ضعف مدیریتی دانست و گفت: در همه چیز، از انتظامات و مدیریت و ... مشکل وجود داشت.
احمدی نیز به موارد قابل توجهی اشاره و اظهار کرد: امسال، سال اولی بود که کارهای مدیریتی را به خود صنف نشر و اتحادیه ناشران واگذار کرده‌اند، به همین دلیل ضعف‌های مشهودی نسبت به سال گذشته دارد. سال به سال باید بگذرد تا بهتر شود. قبلاً دست خود ارشاد بوده است. امسال خواسته شده که خود صاحبان نشر نمایشگاه را بچرخانند.
حضور دانشگاه الزهرا(س) با 3 کتاب دینی
سفر درون نمایشگاهی در غرفه‌های ناشران دانشگاهی را با گپ و گفت با مسئول غرفه دانشگاه الزهرا(س) ادامه دادیم. زهرا شیرانی که کارشناس پژوهش دانشگاه الزهرا(س) نیز هست، کتاب‌های جدید این دانشگاه را حدود 13 عنوان کتاب اعلام کرد و گفت: حدود 60 عنوان در این غرفه داریم. تقریباً دو، سه جلد از کتاب‌ها موضوعات دینی و قرآنی نظیر فقه مقارن و ... را دارند.
وی اظهار کرد: فعالیت گروه هنرمان بیشتر از گروه الهیاتمان بوده است. کتاب‌ها به شورای انتشارات می‌آیند که بعد از تصویب به مرحله چاپ می‌رسد. گروه دانشکده هنرمان خیلی فعال‌تر بوده به نسبت بقیه گروه‌ها. به تعداد اعضای هیئت علمی‌ها نیست، تقریباً تعدادشان برابر است.
شیرانی عنوان کرد: وقتی کتاب‌ها خوب فروش می‌رود اساتید بیشتر تشویق می‌شوند. امسال استقبال ضعیف‌تر از پارسال است. شاید الان جوانان بیشتر از اینکه به طرف کتاب و کتاب‌خوانی بروند گوشی‌های اندروید وقتشان را پر می‌کند. اوقات فراغت به خاطر این کوتاه شده است. یک مقداری هم گرانی کاغذ تأثیر گذاشته و هر چقدر هم ما تخفیف می‌دهیم باز به هر حال در حد توان یک دانشجو نیست. این گرانی راهی را به طرف کسانی باز می‌کند که می‌خواهند جامعه را با سیستم‌های مجازی که روی گوشی‌های اندروید هست به انحطاط و انحراف بکشانند.
وی با اشاره به تفاوت میزان بن در سال گذشته و امسال، گفت: پارسال 20 هزار تومان واریز می‌کردند و 40 هزار تومان برداشت می‌کردند، امسال 40 هزار تومان واریز می‌کردند و 80 هزار تومان خرید می‌کنند ولی کتاب‌ها اینقدر گران است که قدرت خرید برای بسیاری وجود نداشته باشد.
چند راهرو آن سو تر غرفه دانشگاه مفید قم بود. نجاری، مسئول غرفه دانشگاه مفید نیز به نکته دیگری اشاره و عنوان کرد: اینجا کتاب‌های قدیمی را اجازه فروش نمی‌دهند. کتاب‌ها باید برای چهار سال اخیر باشد. اگر کتاب‌های قدیمی را می‌توانستیم بیاوریم چون آن‌ها قیمت کمتری دارند استقبال بیشتر می‌شد.
وی کتاب‌ها را متناسب با نیاز دانشجویان دانست و گفت: اساتید، صحبت‌هایی که در کلاس‌ها می‌شود و درخواست‌هایی که وجود دارد را در نظر می‌گیرند. تقریباً کتاب‌ها مناسب و خوب است. دیده‌ام که دانشجو می‌آید و موضوع کتاب را مناسب می‌بیند، ولی چون گران است نمی‌تواند بخرد. حتی دیروز اجازه دادم یک نفر از قسمت نمایه‌های این کتاب‌ها با گوشی عکس بگیرد که بتواند از آن استفاده کند چون احساس کردم واقعاً قدرت خرید ندارد. خیلی‌ها می‌ایستند و کتاب می‌خوانند و می‌روند. آدم‌های خیلی مشتاق هم هستند.
گوشه گوشه نمایشگاه پر است از آدم‌هایی که با هیجان و نشاط خاصی غرفه‌ها را سرکشی می‌کنند، غرفه‌های ناشران دانشگاهی هم بیشتر از برخی غرفه‌ها و کمتر از برخی دیگر، بازدیدکننده‌های خاص خود را دارد.
از میان تعداد زیاد دانشگاه‌های موجود در کشور تنها تعداد محدودی در نمایشگاه شرکت کرده‌اند که در صحبت با غرفه‌داران دیده شد که تعداد کتاب‌های جدیدی که مبتنی بر اندیشه قرآنی برای محیط های دانشگاهی نوشته شده باشند گاهی به تعداد انگشت‌های دست هم نمی‌رسد. آیا ضعف در اساتید این عرصه است که در حقیقت پژوهشگران نکته‌های ناب و جدید هستند، آیا تمامی موضوعات مورد پژوهش قرار گرفته و موضوع جدیدی نمانده و یا اینکه جامعه دانشگاهی اصولاً نیازی به این مباحث ندارد و جای خالی آن حس نمی‌شود.
روز به پایان خود نزدیک می‌شود، حجم عظیمی از مردم به طرف ایستگاه مترو راهپیمایی می‌کنند. حضور با شور و هیجانی به چشم می‌خورد اما دست اکثرشان خالی از کتاب است.