گزارش روزنامه «گاردین» از فلسفه ماه رمضان و روزه‌داری

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به نقل از روزنامه انگلیسی‌زبان «The Guardian»، با فرا رسیدن نهمین ماه از تقویم اسلامی، ماهی که در آن قرآن کریم بر پیامبر اسلام، حضرت محمد(ص) نازل شد، امت مسلمان به روزه‌داری مبادرت می‌ورزند. مسلمانان در سراسر دنیا وارد ماه مبارک رمضان شدند. از بیدار شدن در سحرگاه برای تناول مقداری طعام و آشامیدن کمی آب تا هنگامی که خرما به دست، آخرین لحظات در انتظار اذان مغرب و افطار سپری می‌شود، فلسفه‌ای با خود به همراه دارد؛ رمضان چیست؟ چرا مسلمانان روزه می‌گیرند؟

هلال ماه رمضان امسال در انگلستان و برخی دیگر از نقاط جهان شامگاه چهارشنبه، 18 ژوئن(27 خرداد) رؤیت شد و این به آن معنی است که مسلمانان این کشور از پنج‌شنبه 19 ژوئن(28 خرداد) به روزه‌داری همت گماردند.
یک ماه روزه‌داری در سال جاری در یکی از روزهای 18 و یا 19 جولای( 27 یا 28 تیر) به پایان خواهد رسید چراکه ماه‌های هجری قمری می‌تواند 29 و یا 30 روز به طول بینجامد و سرانجام عید فطر بار دیگر از راه می‌رسد.
از آن جا که هر ساله رمضان در تقویم میلادی 11 روز زودتر از سال قبل آغاز می‌شود این ماه مبارک با گذشت زمان در تمام فصول به صورت چرخشی واقع می‌شود و شامل زمستان با روزهای کوتاه و تابستان با روزهای طولانی نیز می‌شود.

فلسفه رمضان و روزه
در طول ماه مبارک رمضان مسلمانانی که به اجرای مناسک و فریضه‌های دینی خود پایبند هستند، از اذان صبح تا اذان مغرب از خوردن و آشامیدن و برخی امور دیگر که در شریعت اسلام هنگام روزه‌داری حرام اعلام شده است، پرهیز می‌کنند. در حقیقت، روزه یکی از ارکان پنج‌گانه اسلام [نزد اهل تسنن] است. دیگر ارکان [نزد پیروان این مذهب]عبارتند از تشهد به معنای پذیرفتن دین اسلام، نمازهای یومیه 5 گانه، زکات به معنای نوعی صدقه دادن و حج یعنی طواف کعبه در مکه و به جای آوردن مناسک خاص آن در زمان معینی از سال قمری.

بر اساس قرآن روزه‌داری در ماه رمضان بر مسلمانان واجب فرض شده است. در آیات 183 تا 185 سوره بقره از قرآن کریم آمده است:

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِن قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ ﴿۱۸۳﴾ أَیَّامًا مَّعْدُودَاتٍ فَمَن کَانَ مِنکُم مَّرِیضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَیَّامٍ أُخَرَ وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ فِدْیَةٌ طَعَامُ مِسْکِینٍ فَمَن تَطَوَّعَ خَیْرًا فَهُوَ خَیْرٌ لَّهُ وَأَن تَصُومُواْ خَیْرٌ لَّکُمْ إِن کُنتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿۱۸۴﴾ شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِیَ أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَیِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَن شَهِدَ مِنکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ وَمَن کَانَ مَرِیضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُرِیدُ اللّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَلاَ یُرِیدُ بِکُمُ الْعُسْرَ وَلِتُکْمِلُواْ الْعِدَّةَ وَلِتُکَبِّرُواْ اللّهَ عَلَى مَا هَدَاکُمْ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ ﴿۱۸۵﴾: اى کسانى که ایمان آورده‌‏اید روزه بر شما مقرر شده است همان گونه که بر کسانى که پیش از شما [بودند] مقرر شده بود باشد که پرهیزگارى کنید(۱۸۳)  
[روزه در] روزهاى معدودى [بر شما مقرر شده است] [ولى] هر کس از شما بیمار یا در سفر باشد [به همان شماره] تعدادى از روزهاى دیگر [را روزه بدارد] و بر کسانى که [روزه] طاقت‏‌فرساست کفاره‏‌اى است که خوراک دادن به بینوایى است و هر کس به میل خود بیشتر نیکى کند پس آن براى او بهتر است و اگر بدانید روزه گرفتن براى شما بهتر است(۱۸۴) ماه رمضان [همان ماه] است که در آن قرآن فرو فرستاده شده است [کتابى ] که مردم را راهبر و [متضمن] دلایل آشکار هدایت و [میزان] تشخیص حق از باطل است پس هر کس از شما این ماه را درک کند باید آن را روزه بدارد و کسى که بیمار یا در سفر است [باید به شماره آن] تعدادى از روزهاى دیگر [را روزه بدارد] خدا براى شما آسانى مى‏‌خواهد و براى شما دشوارى نمى‏ خواهد تا شماره [مقرر] را تکمیل کنید و خدا را به پاس آنکه رهنمونیتان کرده است به بزرگى بستایید و باشد که شکرگزارى کنید(۱۸۵)».

بر اساس این آیات به وضوح مشخص شده که چه کسانی روزه برایشان واجب و چه افرادی از این فریضه معاف هستند؛ همچون کودکان، بیماران، سالمندان، مسافرین، و برخی دوران برای زنان مانند بارداری، شیردهی، زایمان... با لحاظ شمردن شرایط خاص خود. در طول ایام سال افرادی که به دلایل موجه شرعی روزه نگرفته‌اند می‌توانند روزه خود را قضا کنند و یا در صورت معذوریت با اطعام یک فقیر به ازای هر روز روزه نگرفتن در صدد جبران آن برآیند.

روزه در دیگر ادیان
یهودیان نیز در یوم کیپور، روز جبران و کفاره، حدود 25 ساعت روزه می‌گیرند و از خداوند طلب آمرزش می کنند. مسیحیان ارتدکس نیز حدود نیمی از سال را می‌توانند اشکال مختلف روزه را تمرین کنند با این امید که این عمل موجب نزدیکی آن‌ها به خداوند رحمان می‌شود.