به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، سیدمحمدرضا فاضل هاشمی، رئیس اداره مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی گفت: قدیمی‌ترین نهج‌البلاغه در گنجینه کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، مربوط به نیمه نخست قرن پنجم هجری قمری است که به خط نسخ ممتاز 15 سطری به شیوه ابن بواب کتابت شده و دارای 170 برگ است.
وی قدیمی‌ترین نهج‌البلاغه این مجموعه بعد از نسخه یاد شده را، نهج‌البلاغه‌ای مربوط به قرن ششم هجری و به خط ابن نقیب نام برد و افزود: این نسخه که متعلق به سال 544 هجری قمری است، در 174 برگ در اندازه 15*19 سانتیمتر با عناوین شگرف به خط نسخ معرب 17 سطری کتابت شده و دارای جلد تیماج قهوه‌ای بسیار زیبایی است.
رئیس اداره مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی بیان کرد: در این نسخه که توسط مرحوم فاضل‌خان، وقف کتابخانه آستان قدس رضوی شده، علاوه بر متن کامل نهج‌البلاغه، در انتهای کتاب درباره نقش مُهرهای حضرت علی(ع) و تجلیل از نهج‌البلاغه، مطالبی عنوان شده است.
فاضل هاشمی نخستین شرح جامع بر نهج‌البلاغه را از دیگر نسخ موجود در این مجموعه دانست و گفت: در این نسخه که توسط ابوالحسن علی بن ابوالقاسم زیدبن حاکم بیهقی (متوفای 565 هجری قمری) تألیف شده، برخی نکات فقهی، اصول فقه، غرائب اخبار، علوم تاریخ، علوم انسانی، نوادر لغت، علم کلام، علم حساب، علم اخلاق، علوم موازین، مسائل نحوی امثال عرب، برخی مقامات اولیاء‌الله، حکایات و عبرت‌ها نیز گنجانده شده است.
وی همچنین نسخه‌ای متعلق به سال 631 هجری قمری به خط راوندی را که از جهت قدمت، کتابت، کامل بودن و تزئینات، در خور توجه است، از دیگر نسخ نفیس این مجموعه دانست و بیان کرد: این نهج‌البلاغه به خط نسخ کهن 13 سطری و به شیوه ابن بواب در 226 برگ کتابت شده است.
فاضل هاشمی اضافه کرد: یکی دیگر از نسخ نفیس این مجموعه، نهج‌البلاغه‌ای مربوط به قرن هشتم هجری قمری است که در سال 729 هجری قمری توسط ابن‌الطویل الصفار به خط نسخ عالی 23 سطری در 157 برگ کتابت شده است.
وی در این باره ادامه داد: در این نسخه، علاوه بر خطبه و کلمات قصار که سید رضی آورده، اضافاتی آمده است که از جمله آن، خطبه معروف به دُرّه یتیمه در توحید پروردگار، روایت اعمش با منصور دوانیقی در فضیلت پنج تن آل عبا(ع)، ترجمه و بیان ضربات ناقوس کلیسا برای فردی از راهبان مسیحی توسط امیرالمؤمنین(ع) و پرسش‌های حضار مجلس از آن جناب در خواص آیات قرآنی، خطبه‌البیان، و وصیت پیامبراکرم(ص) به امیرالمؤمنین(ع) به روایت قطب راوندی از انس بن مالک و ابی سعید خدری است.
فاضل هاشمی تصریح کرد: برخی از نهج‌البلاغه‌هایی که در این گنجینه نگهداری می‌شود، به واسطه حاشیه نوشتن برخی علما بر آن دارای نفاست‌اند که در این میان، برخی از این نسخه‌ها در اختیار بزرگانی چون محقق ثانی و علامه مجلسی بوده و مزین به دستخط آن‌هاست.
رئیس اداره مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی یادآور شد: در گنجینه کتب خطی آستان قدس رضوی، که دارای مجموعه‌های منحصر به فردی از کتب علمی، فرهنگی، تاریخی و هنری بوده و مورد توجه بسیاری از دانش‌پژوهان، نسخه‌شناسان و مشتاقان علم و دانش است، گنجینه‌ای بی‌مانند از نسخ خطی نفیس از نهج‌البلاغه و شرح و ترجمه آن به زبان عربی و فارسی نگهداری می‌شود.
حجت رحیم‌زاده