ابوعبداللَّه شمس الدین محمّد بن احمد بن عبدالمؤمن معروف به ابن لبان، فقیه شافعی، محدث، مفسر و نویسنده مسلمان مصری در سال 679 ق در دمشق به دنیا آمد و در همانجا دوران کودکی خود را سپری کرد. وی فقه، اصول فقه و حدیث را نزد اساتید بزرگ وقت آموخت و به درجه والایى در آنها رسید. ابن لبان همچنین در سرودن شعر نیز دارای قریحه خاصی بود مقدمات ادب را از «شمس‌الدین محمد بن ابى الفتح» آموخت و «شاطبیه» را نزد پدرش «شهاب‌الدین» خواند و از «ابوحفص ابن قواس»، «ابوالحسین یونینى» و «شرف‌الدین فزاری» حدیث شنید.
مهاجرت با هدف توسعه دانش
ابن البان سپس به مصر رفت و علاوه بر تدریس و وعظ و خطابه، به تفسیر قرآن نیز پرداخت. تنها اثر چاپ شده از ابن لَبّان، کتاب رَدّ معانی الایات المُتَشابهات الی مَعانی الایاتِ المُحکَماتِ در تفسیر قرآن است که به بررسی آیات محکم و متشابه در قرآن کریم پرداخته است.
او در مصر ابتدا در «جامع عتیق» مجالس درس و وعظ داشت و بر طریق «شاذلیه» سخن مى‌گفت وی علاوه بر خطابت «جامع افرم» سپس «جامع آقسنقر ناصری»، تدریس در مدرسه «خشابیه» را نیز برعهده داشت.
از شاگردان او در فقه و اصول می‌توان به «ابن ام قاسم» و «تقى‌الدین محمد ابن ببائى» اشاره کرد.
تلاش برای تکفیر ابن لبان
فردی مالکى به نام «عبدالواحد ابن مغربى» برضد ابن لبان اقامه دعوا کرد، ولى با وساطت چند تن از امیران از اتهام مبرا شد. بار دیگر ابن لبان به اتهام قول به حلول و اتحاد و غلو در عقاید «قرمطى» به محکمه احضار شد و به بعضى از موارد اتهام اعتراف کرد. این بار نیز با شفاعت برخى از بزرگان از قتل او صرف‌نظر شد، ولى از تبلیغ منع گردید.
بعد از چند سال در آرامگاه «شافعى» در «قرافه» به تدریس پرداخت و سرانجام در اثر ابتلا به طاعون درگذشت.