به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، دانشگاه خوارزمی یکی از دانشگاه‌های دولتی و وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران است که پیش از این به نام دانشگاه تربیت معلم تهران خوانده می‌شد. امروز مصادف با 31 مرداد، روزی است که دانشسرای عالی در سال 1342 شمسی توسط هیئت وزیران منحل شد و به جای آن سازمان تربیت معلم و تحقیقات تربیتی که در واقع هسته اولیه دانشگاه خوارزمی است تشکیل شد.
سابقه تأسیس دانشگاه خوارزمی به سال 1298 شمسی برمی‌گردد. این دانشگاه چند بار تغییر نام داده است؛ نام آن در سال 1312 از دارالمعلمین عالی به دانشسرای عالی و در سال 1353 به دانشگاه تربیت معلم تغییر کرد. تغییر نام این دانشگاه به دانشگاه خوارزمی در سال 81 و 82 در شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم به تصویب رسید و از بهمن 1390 دانشگاه رسماً به دانشگاه خوارزمی تغییر نام یافت.
به این دانشگاه پردیسی در کرج نیز افزوده شده است. در حال حاضر دانشگاه خوارزمی در رشته‌های مختلف علوم پایه، انسانی، تربیتی و مهندسی در مقاطع مختلف از کارشناسی تا دکتری دانشجو می‌پذیرد.
تاریخچه
در لوح نصب شده بر سر در دانشگاه در تهران چنین آمده است: دانشگاه تربیت معلم (دانشسرای عالی) از بناهای ساخته شده در دوره پهلوی اول با مساحت 25700 متر است. بانی بنای آن، عیسی صدیق است که پس از قبول سمت در دارالمعلمین عالی از وزارت معارف تصمیم به ایجاد مکانی با امکانات بیشتر برای آموزش آموزگاران گرفت. معمار بنای این دانشگاه مارکوف روسی است. بنای این دانشگاه در تاریخ اول مهر سال 82 با شماره 10410 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
از نظر اداری نیز تاریخچه دانشگاه را می‌توان در قالب مراحل زیر بیان کرد:
تأسیس «دارالمعلمین مرکزی» در سال ۱۲۹۷ هجری شمسی به‌منظور تربیت معلم برای مدارس ابتدایی در زمان وزارت میرزا احمد خان بدر (نصیرالدوله). محل آن در ساختمان وزارت فرهنگ واقع در تخت زمرد و ریاست آن به مدت 10 سال به عهده میرزا ابوالحسن خان فروغی بود و نظارت آن را اسماعیل مرآت که بعدها به مقام وزارت رسید به‌عهده داشت. این مرکز در ابتدا دارای دو کلاس بود، یکی برای تربیت معلمان مدارس ابتدایی و یکی برای تربیت دبیر دبیرستان‌ها. استادان مهم آن عبارت بودند از عباس اقبال آشتیانی، غلامحسین رهنما، فاضل تونی، عبدالعظیم قریب، علی اکبر سیاسی، حبیب‌الله ذوالفنون، عیسی صدیق، بدیع‌الزمان فروزانفر، مصورالسلطان نقاش، رضازاده شفق، علامه فاضل تونی و محمد خوانساری. از جمله اولین محصلان دارالمعلمین می‌توان به سید فخرالدین شادمان، خانبابا خان صدری، محمود نجم‌آبادی، حسینعلی بهرامی، سید اسدالله سپهر بهبهانی، مهندس محمود خلیلی، مهدی‌خان امید، نصرت‌الله باستان و برادران عنایت (حمید، محمود، علی و جلال) اشاره کرد.
تبدیل دارالعلمین مرکزی به «دارالمعلمین عالی» در مهرماه ۱۳۰۷ شمسی به همراه تغییر اهداف و اساسنامه در نتیجه افزایش نیاز به معلمان مقاطع مختلف. این تغییر در زمان وزیر معارف وقت میرزا یحیی قراگوزلو (اعتماد الدوله) صورت گرفت.
تصویب قانونی در خصوص اصلاح اساسنامه و کمک به دارالمعلمین عالی و استخدام فارغ‌التحصیلان آن توسط مجلس شورای ملی در ۲۱ آذر ماه ۱۳۰۸ و در نتیجه دارالمعلمین عالی به دو قسمت علمی (رشته‌های طبیعی، ریاضی، فیزیک و شیمی) و ادبی (رشته‌های فلسفه و ادبیات فارسی، تاریخ و جغرافیا) تقسیم شد.
استخدام چند معلم فرانسوی توسط دارالمعلمین و انتقال آن به خیابان شاهپور (وحدت اسلامی) در نتیجه افزایش دانشجو و کمبود فضا.
انتصاب عیسی صدیق از طریق وزارت معارف به ریاست دارالمعلمین در فروردین ۱۳۱۱ و انتقال آن به ساختمان نگارستان در تیرماه همان سال.
تغییر نام از دارالمعلمین عالی به «دانشسرای عالی» در سال ۱۳۱۲ خورشیدی.
افزایش رشته‌های تحصیلی با استخدام استادان ایرانی دانش‌آموخته خارج. به تمامی دانشجویان شغل دبیری آموزش داده می‌شد و آزمایشگاه‌های فیزیک، شیمی، طبیعی، روانشناسی و علوم تربیتی تأسیس شدند.
پس از تأسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳، بخش ادبی دانشسرای عالی تبدیل به دانشکده ادبیات و بخش علمی تبدیل به دانشکده علوم دانشگاه تهران شد و دانشسرا استقلال خود را از دست داد؛ و تنها به پذیرش دانشجویانی که داوطلب دبیری بودند پرداخت.
استقلال مجدد دانشسرای عالی از دانشگاه تهران با تصویب قوه مقننه در تاریخ ۱۷ آذر ۱۳۳۸.
اجاره ساختمانی در جادهٔ قم شمیران، و استقرار دانشسرا در آن و تأسیس چاپخانه.
انحلال دانشسرای عالی در ۳۱ مرداد ۱۳۴۲ خورشیدی توسط هیئت وزیران و ایجاد سازمان تربیت معلم و تحقیقات تربیتی به جای آن.
تبدیل مجدد سازمان تربیت معلم به دانشسرای عالی پس از ایجاد وزارت علوم و آموزش عالی در سال ۱۳۴۶ و قرار گرفتن دانشسرا زیر نظر این وزارتخانه.
تغییر نام دانشسرا به «دانشگاه تربیت معلم» با تصویب شورای گسترش آموزش عالی در سال ۱۳۵۳ و اداره آن به صورت هیئت امنایی. پس از تبدیل شدن به دانشگاه، دانشسرای عالی در شهرهای زاهدان، سنندج و یزد تأسیس شدند، مدرسه‌های علوم اراک و کاشان تحت پوشش دانشگاه قرار گرفتند و همچنین شعبه‌های دانشگاه در شهرهای سبزوار و تبریز در سالهای ۱۳۶۶ و ۱۳۶۸ تأسیس شدند.
با تصویب شورای گسترش آموزش عالی در سال ۱۳۶۹ تمام واحدهای وابسته و شعبه‌های دانشگاه از آن منفک و مستقل شدند.
از بهمن ۱۳۹۰ این دانشگاه از «دانشگاه تربیت معلم» رسماً به «دانشگاه خوارزمی» تغییر نام یافت.
در اسفند ۱۳۹۳ با مصوبه شورای گسترش آموزش عالی، دانشگاه علوم اقتصادی در دانشگاه خوارزمی ادغام شد.
از نظر علمی، این دانشگاه نخست زیر نظر کارشناسان فرانسوی قرار داشت. اما از سال ۱۹۷۳ تا زمان انقلاب سال ۱۳۵۷، زیر نظر دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس (معروف به UCLA) قرار گرفت.
پردیس‌ها
دانشگاه دارای دو پردیس است. پردیس تهران واقع در مرکز تهران خیابان شهید مفتح جنوبی (ایستگاه دروازه دولت خط ۴ و ایستگاه طالقانی خط ۱ مترو تهران) با مساحت ۲ هکتار که ساختمان آن (ساختمان کتابخانه مرکزی کنونی) براساس طرح مهندسی نیکلای مارکف روسی تبار ساخته شده است.
پردیس کرج با مساحت ۲۷۰ هکتار در منطقه حصارک (منتهی الیه غربی شهر کرج) که عملیات احداث آن از سال ۱۳۵۵ آغاز شد. این پردیس دارای منازل سازمانی اساتید و کارکنان، ۲۳ بلوک خوابگاه دانشجویی، استخر سرپوشیده، مجتمع ورزشی، ساختمان مرکزی و ساختمان دانشکده‌هاست. کلنگ احداث کتابخانه مرکزی و سالن همایش‌های دانشگاه نیز در این پردیس در بهمن ۱۳۸۷ زده شد.
فعالیت‌های اداری و آموزشی و پژوهشی دانشگاه در هر دو پردیس تهران و کرج انجام می‌شود. این دانشگاه همچنین دارای دو پردیس خودگردان، یکی در تهران و یکی در کرج است که به‌صورت آزاد از طریق آزمون سازمان سنجش و آزمون داخلی اقدام به جذب دانشجو در دوره‌های کارشناسی ارشد و ا می‌کند. محل پردیس خودگران کرج در پردیس دانشگاه در کرج قرار دارد که کلنگ ساختمان آن در سال ۱۳۹۲ زده شده و در دست ساخت است. محل پردیس خودگردان تهران نیز در مجاورت پردیس اصلی دانشگاه در تهران در تقاطع خیابان سمیه و خیابان خاقانی (در مجاورت ساختمان مرکزی دانشگاه) قرار دارد.
دانشکده‌ها
این دانشگاه دارای چهارده دانشکده با رشته‌های مختلف است. دانشکده‌های آن عبارتند از:
دانشکده علوم جغرافیایی؛ این دانشکده در سال ۱۳۸۹ تأسیس شد و دارای ۴ گروه آموزشی و ۲۰ عضو هیئت علمی شامل ۳ استاد، ۱۰ استادیار، ۴ دانشیار و ۳ مربی با ۷۱۴ دانشجو در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و ی فعالیت دارد.
دانشکده فنی - مهندسی، تأسیس ۱۳۸۲، شامل گروه‌های آموزشی مهندسی کامپیوتر (از سال ۱۳۷۴ و قبل از تأسیس دانشکده فنی مهندسی، در دانشکده علوم ریاضی و کامپیوتر واقع شده بود)، مهندسی عمران، مهندسی صنایع، کارشناسی ارشد مهندسی مکانیک، مهندسی برق، علوم تصمیم و مهندسی دانش.
دانشکده علوم پایه، تأسیس ۱۳۵۳، شامل گروه‌های آموزشی زمین‌شناسی، زیست‌شناسی، و فیزیک. (گروه‌های این دانشکده اکنون به دانشکده مستقل تبدیل شده‌اند).
دانشکده علوم ریاضی و کامپیوتر، تأسیس ۱۳۷۶، شامل گروه‌های آموزشی گرایش‌های رشته ریاضی (محض، کاربردی و دبیری) و علوم کامپیوتر.
دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، تأسیس ۱۳۱۲، شامل هشت گروه آموزشی؛ روانشناسی عمومی، روانشناسی تربیتی، روانشناسی بالینی، راهنمایی و مشاوره، کتابداری و اطلاع‌رسانی (علم اطلاعات و دانش شناسی)، تکنولوژی آموزشی، برنامه‌ریزی درسی و آموزشی، فلسفه تعلیم و تربیت.
دانشکده ادبیات و علوم انسانی، تأسیس ۱۳۵۳، شامل هشت گروه آموزشی تاریخ، دین و فلسفه، زبان و ادبیات فارسی، زبان‌های خارجی، زبان و ادبیات عرب، جامعه‌شناسی، و معارف اسلامی.
دانشکده حقوق و علوم سیاسی (در حال حاضر گروه آموزشی) که در گذشته مدیریت آن بر عهده آیت‌الله موسوی بجنوردی بود و به جهت داشتن اساتیدی چون آیت‌الله موسوی بجنوردی، آیت‌الله محقق داماد، ابوالحسن مجتهد سلیمانی، غفور خوئینی، مهدی عباسی سرمدی، علی انصاری، محمد روشن، ربیعا اسکینی، ایرج گلدوزیان، سید علی آزمایش، امیر وطنی، مرتضی شهبازی نیا، احمد باقری، جمشید جعفر پور، مؤذن زادگان، مهر پور، سید حسین صفایی، ابوالقاسم گرجی و ... و مجله علمی پژوهشی حقوق و علوم سیاسی به مدیر مسئولی سرمدی و سردبیری خوئینی از دانشکده‌های برجسته حقوق و فقه در کشور است.
دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، تأسیس ۱۳۵۱، دانشکده شیمی، دانشکده علوم زیستی، تأسیس ۱۳۸۹، دانشکده علوم فیزیک، تأسیس ۱۳۹۲، دانشکده علوم مالی، دانشکده مدیریت، دانشکده اقتصاد و دانشکده علوم زمین، تأسیس ۱۳۹۲ دانشکده‌های دیگر این دانشگاه محسوب می‌شوند.
دانشکده مدیریت و حسابداری، تأسیس ۱۳۹۳ (هسته آن را گروه مدیریت آموزشی که از دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی جدا شد شکل داد).
پژوهشکده‌‌ها
دانشگاه همچنین دارای چهار پژوهشکده به شرح زیر است:
پژوهشکده پلاسما، پژوهشکده علوم کاربردی، تأسیس ۱۳۸۴، پژوهشکده علوم حرکتی، تأسیس ۱۳۸۵ و پژوهشکده فلسفه و حقوق تطبیقی، تأسیس ۱۳۸۶ که ریاست آن در گذشته برعهده غفور خوئینی بوده و در حال حاضر برعهده آیت‌الله سیدمحمد موسوی بجنوردی استاد دانشکده حقوق این دانشگاه است.
دانشگاه چهار مؤسسه پژوهشی و دو قطب علمی نیز داراست:
مؤسسه تحقیقات ریاضی مصاحب تأسیس ۱۳۴۵ توسط غلامحسین مصاحب، مؤسسه تحقیقات تربیتی، مؤسسه زبان‌های خارجی، مؤسسه پژوهشی زبان و ادبیات فارسی بهار، قطب علمی تحلیل فضایی مخاطرات محیطی و قطب علمی روانشناسی استرس، تأسیس ۱۳۸۴.
چهره‌های ماندگار و مفاخر
تاکنون هفت تن از اساتید دانشگاه خوارزمی به عنوان چهره‌های ماندگار علمی برگزیده شده‌اند که عبارتند از: پروفسور محمود حسابی، جعفر شعار، رشته ادبیات فارسی، ۱۳۸۰ از اولین کسانی که توسط صدا و سیما جزو مفاخرملی معرفی شد. علی شریعتمداری، رشته روانشناسی و علوم تربیتی، ۱۳۸۱. احمد مجد (زیست‌شناس)، در رشته زیست‌شناسی، ۱۳۸۳. آیت‌الله سیدمحمد موسوی بجنوردی، رشته حقوق، ۱۳۸۴. شهربانو عریان، رشته زیست‌شناسی، ۱۳۸۴ و نیز پژوهشگر برتر زن در سال ۱۳۸۴. شکوه نوابی‌نژاد، رشته روانشناسی و علوم تربیتی، ۱۳۸۷ و علیرضا مدقالچی، رشته ریاضی گرایش آنالیز، ۱۳۸۹.
از میان مفاخر تاریخ دانشگاه می‌توان به افراد زیر اشاره کرد:
پروین اعتصامی، وی پس از نوروز ۱۳۱۵ شمسی یعنی در زمان ریاست عیسی صدیق بر دانشسرای عالی، به عنوان مدیر کتابخانه دانشسرای عالی مدتی در سالهای ۱۳۱۵ و ۱۳۱۶ به فعالیت پرداخت و نظم و ترتیب کتابخانه در زمان مدیریت وی زبانزد دانشجویان و اساتید بود. گفته می‌شود پروین اعتصامی بر پشت جلد برخی کتاب‌ها اظهار نظرهایی می‌نوشت که شاید هنوز باقی باشد، البته آن کتاب‌ها به کتابخانه ادبیات دانشگاه تهران منتقل شده‌اند.
محمدعلی رجایی، دانش‌آموخته دانشسرای عالی، عبدالعظیم قریب، مدرس فارسی دارالمعلمین و دانشسرای عالی، غلامحسین مصاحب، مدرس دانشسرای عالی و بنیانگذار مؤسسه تحقیقات ریاضی مصاحب، جمشید شنبه‌زاده، طراح دانشگاه مهر البرز اولین دانشگاه مجازی خصوصی ایران، بهلول علیجانی، استاد برجسته جغرافیا و بنیانگذار اقلیم‌شناسی سینوپتیک در ایران، علامه فاضل تونی، محمد خوانساری، محمود عابدی، ابوالحسن مجتهد سلیمانی که از بزرگترین اساتید فقه و حقوق ایران محسوب می‌شود. ماهیار، جهانشاهلو و عین‌الله پاشا نیز از دیگر مفاخر این دانشگاه محسوب می‌شوند.
با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی در تاریخ 11/11/90 دانشگاه تربیت معلم به دانشگاه خوارزمی تغییر نام یافت در حال حاضر این دانشگاه دارای 5 معاونت، 10 دانشکده، 4 موسسه تحقیقاتی، 4 پژوهشکده، 2 قطب علمی و384 عضو هیئت علمی شامل 36 استاد، 58 دانشیار، 259 استادیار، 31 مربی است.
دانشکده ادبیات و علوم انسانی در پی تفکیک دانشسرای عالی به سه دانشکده در سال 1353 به طور مستقل فعالیت خود را آغاز کرد. در حال حاضر دانشکده ادبیات با قسمت‌هایی شامل ریاست دانشکده، معاونت آموزشی، معاونت پژوهشی، کتابخانه تخصصی، سایت کامپیوتر و 10 گروه آموزشی با رشته و گرایش‌های مختلف شامل زبان و ادبیات فارسی، زبان و ادبیات عربی، زبان‌های خارجی، علوم سیاسی، فلسفه، حقوق، معارف اسلامی، تاریخ، علوم اجتماعی و علوم قرآن و حدیث و 111 عضو هیئت علمی بیش از نیم قرن سابقه آموزشی خود را پشت سر می‌گذارد.
تاریخچه گروه آموزشی قرآن و حدیث دانشگاه خوارزمی
عبدالوهاب شاهرودی، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی در گروه علوم قرآن و حدیث در رابطه با تاریخچه این گروه به خبرنگار ایکنا، گفت: گروه علوم قرآن و حدیث این دانشگاه در سال 1380 با دوره کارشناسی ارشد کار خود را آغاز کرد. تقریباً 14 دوره است که دانشجویان مقطع فوق لیسانس را جذب کرده‌ایم.
وی افزود: در ابتدای کار سیداحمد امام‌زاده، مریم ایمانی خوشخو و من فعالیت می‌کردیم. بعداً فاطمه سادات تهامی هم به ما ملحق شد. 23، 24 نفر دانشجوی دکتری قبول شدند که برخی از آن‌ها مشغول کار و حدود 10 نفرشان دانشجو و مشغول تألیف رساله دکتری خود هستند. در چهار سال اخیر نیز روح‌الله نجفی هم به ما ملحق شد.
شاهرودی عنوان کرد: اردیبهشت امسال ایمانی خوشخو فوت کرد، آخر تیرماه نیز امام‌زاده هم بازنشست شد. و گروه با چهار عضو هیئت علمی اداره می‌شود.
این عضو هیئت علمی عنوان کرد: از سال 1393 نیز دانشجویان دوره کارشناسی در کرج را جذب کردیم. رشته ما هم در کرج ارائه می‌شود هم در پردیس تهران؛ اما لیسانس ما فقط در کرج است. از زمانی که گروه تشکیل شده در سال 1380 عنوان گروهمان دین و فلسفه بود. با اساتید فلسفه با هم کار می‌کردیم؛ هم رشته فلسفه داشتیم هم رشته قرآن. تقریباً از سال 1393 رشته‌ها جدا شد، فلسفه و علوم قرآن و حدیث جدا شدند.
وی اظهار کرد: سیدهدایت جلیلی نیز از سالهای 81 و 82 به ما ملحق شدند، الان هم ریاست گروه با ایشان است. چند دوره ریاست گروه با امام‌زاده بود. از سال گذشته هم این مسئولیت برعهده جلیلی گذاشته شده است. قبلاً که دین و فلسفه بودیم، همیشه اگر رئیس گروه از فلسفه بود، معاون گروه از اساتید قرآنی بود و یا برعکس.
شاهرودی اظهار کرد: در کرج رشته معارف قرآن را هم داریم که گاهی به خاط مشترکاتی که وجود دارد از ما خدمات می‌گیرند. 20 نفر لیسانس و 10 نفر کارشناسی ارشد هر ساله جذب می‌شوند که بیشتر هم بانوان هستند. در حال حاضر در دوره لیسانسمان 19 دختر و 1 پسر داریم. در دوره ارشد کمی تعادل حفظ می‌شود ولی باز هم بانوان بیشتر هستند.
وی در رابطه با اینکه آیا مقطع دکتری راه‌اندازی می‌شود، گفت: در سالهای اخیر یک مقداری رابطه‌ای شده است. دانشگاه ما مقید به رعایت ضوابط است و این امر محقق نشد ضمن اینکه گروه هم دغدغه این کار را نداشته است.