به گزارش خبرگزاری بین‌‌المللی قرآن(ایکنا)، آخرین روز از سلسله نشست‌های تخصصی «نظام سلامت در اسلام» با سخنرانی احمد پاکتچی، عضو هئیت علمی دانشگاه امام صادق(ع) و حضور محمود خدادوست، کارشناس طب سنتی و اسلامی وزارت بهداشت در حکمت‌سرای طب ایرانی برگزار شد.
در این کارگاه پاکتچی ضمن دسته‌بندی آسیب‌های موجود در رابطه با مواجه شدن حدیث‌ها و روایت‌های طبی به بررسی برخی روایت‌ها و سلسله سندهای آن پرداخت.
وی ابتدا با بیان اینکه نخستین تفسیر علمی که از قرآن شده است تفسیر احمد خان بوده عنوان کرد: تاکنون 50 تا 60 اثر در خصوص تفسیر طبی قرآن وجود دارد. اساساً این تفاسیر با مشکلاتی چون گزینشی بودن انتخاب آیات مواجه می‌شود. از سوی دیگر بسیاری می‌گویند باید قرآن متناسب با علم روز تفسیر شده و علم روز را تائید کند. اگر این گونه بود باید 600 سال پیش علم آن روز توسط تفسیرهای مختلف تائید می‌شد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) در ادامه به احادیث طبی و استناد آنها پرداخت و اظهار کرد: شیخ صدوق به بسیاری از احادیث در رابطه با صحت و سقم آنها انتقادات بسیاری وارد می‌کرد.
پاکتچی ادامه داد: کسی تا به حال روی نقد سندی احادیث طبی کار نکرده، از سوی دیگر انگیزه جلب منافع برای جعل حدیث همواره وجود داشته که این مورد در بررسی رجالی احادیث طبی باید مد نظر قرار گیرد. در این مورد می‌توان مثالی زد که حدیثی وجود دارد که فقط آن را نقد کرده و آن یک نفر هم خود در کار طبابت بوده است.
وی با اشاره به کتاب «طب‌النبی» اثر ابوالعباس مستغفری اظهار کرد: این کتاب نسخه‌ای است که احادیث آن مطلقاً فاقد هر گونه سلسله مراتب سندی بود و روایت‌های بسیاری را با قال معصوم آغاز کرده و در کتاب خود گنجانده؛ این در حالی است که این روایات هیچ گونه سلسله سندی برای اعتبار خود ارائه نکرده‌اند.
وی ادامه داد: اطلاعات رجالی در مورد احادیثی که اهل سنت نقل کرده‌اند بسیار کم بوده و علمای رجال شیعه براساس احادیث طبی اهل سنت آنها را نقل کرده‌اند.
این استاد علم حدیث دانشگاه امام صادق(ع) در ادامه به مبحث جعل حدیث و حدیث‌نماها پرداخت و تصریح کرد: گاه با سخنی مواجه می‌شویم که حدیث نبوده، ولی شمایل ظاهری آن شبیه حدیث است. این موارد در حوزه طب هم بسیار مشاهده می‌شود. می‌توان گفت حوزه طب برای جعل حدیث استعداد بسیاری داشته است. حوزه طب هم بسیار مشاهده می‌شود و می‌توان گفت حوزه طب برای جعل حدیث استعداد بسیاری داشته است.
وی در ادامه با اشاره به کتاب «الدعوات» قطب راوندی، اظهار کرد: این کتاب که نیمی از روایت‌های آن در حوزه طب است را بسیاری فکر می‌کند حدیث و روایت است، در حالی که بسیاری از آنها ضرب‌المثل‌های عربی بود و مربوط به دوران پیش از اسلام است.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) با بیان اینکه ارائه سنن و حدیث بیشتر در موارد مستحب و مکروه سندیت می‌یابد، اظهار کرد: آیا در فقه هم می‌توانیم ادله سنن را وارد کنیم؛ جواب مثبت است. بسیاری از احادیثی که اینگونه هستند در سبک زندگی و مسائل مربوط به آن مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مورد می‌توان کتاب تحف‌العقول را مثال زد که فاقد سلسله سند بود، اما در زمینه اخلاقیات و آداب زندگی بسیار مورد توجه شیعه قرار می‌گیرد.
وی عنوان کرد: آیا می‌توان طب را به ادله سنن مربوط کرد؛ پاسخ مثبت است در کتاب مکارم الاخلاق طبرسی بسیاری از حوزه ادله سنن مورد استفاده قرار گرفته است پس می‌توان گفت گذشتگان ما برخوردشان برخورد ادله سنن بوده است.
پاکتچی ضمن اشاره به قاعده طبی ابن جوزی در قرن ششم اظهار کرد: این شخص خود حدیث‌گرا و اخباری بوده و اگر در بین احادیث طبی اخباری دستوری دید که امروزه بر روی آن توافقی وجود ندارد باید دانست که آن یک حدیث نبوده بلکه برگرفته از طب اعراب، عادت‌های آنها و آنچه با مزاج آنها سازگار بوده برگرفته شده است.
وی تاکید کرد: هر چه بتوانیم دامنه تجربه را گسترش دهیم شاید استفاده از متون راوی اهمیت کمتری یابند. بسیاری از احادیث طبی در کتاب معتبر حدیث نیست، ولی در کتب فقهی مشاهده می‌شود. این امر نشان می‌دهد که بسیاری از این احادیث در کتاب‌های تخصصی نیامده‌اند.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) ضمن اشاره به ترکیب چند قول و حدیث جعل شده به عنوان یک حدیث گفت: اینها زمانی معتبر هستند که جز یک حدیث باشند. در غیر این صورت ممکن است مخدوش، غلط و مخلوط شده باشند.
وی توضیح داد: نقل به معنی راوی به جای عین لفظ معصوم(ع) از کلماتی برای انتقال معنی و مفهوم استفاده می‌کنند، غالباً می‌گویند نقل به معنی از عالم به موضوع پذیرفته شده و از غیر عالم خیر! امکان نقل به معنی در احادیث طبی آنقدر زیاد است که تفکیک آنها سخت بوده و بهتر است که پیش فرض این باشد که لفظ روایت خیلی قابل اعتماد نیست.
پاکتچی ادامه داد: «جامع الاصول من احادیث الرسول(ص)» کتاب طب بسیار جالبی بوده که در آن احادیث از منابع مختلف مقایسه می‌شود در این کتاب تقریباً و در همه احادیث به طور گسترده موارد نقل به معنا دیده می‌شود.
وی یادآور شد: تعارض بین احادیث از قدیم وجود داشته و در حوزه نقد مسئله تعارض بسیار جدی است و از قرن 2 به بعد به آن پرداخته شده. مدل‌های علاج و حل مسئله در تعارض وقتی در حوزه فقه مورد استفاده هستند بسیار بعید است که در حوزه طب قابل استفاده باشند.