صفحه نخست

فعالیت قرآنی

سیاست و اقتصاد

بین الملل

معارف

اجتماعی

فرهنگی

شعب استانی

چندرسانه ای

عکس

آذربایجان شرقی

آذربایجان غربی

اردبیل

اصفهان

البرز

ایلام

خراسان جنوبی

بوشهر

چهارمحال و بختیاری

خراسان رضوی

خراسان شمالی

سمنان

خوزستان

زنجان

سیستان و بلوچستان

فارس

قزوین

قم

کردستان

کرمان

کرمانشاه

کهگیلویه و بویر احمد

گلستان

گیلان

لرستان

مازندران

مرکزی

هرمزگان

همدان

یزد

بازار

صفحات داخلی

کد خبر: ۳۴۵۴۳۱۷
تاریخ انتشار : ۲۷ آبان ۱۳۹۴ - ۱۵:۰۲
مروری بر قرآن‌های نفیس در گذر زمان/۹

گروه ادب: یک نسخه‌ نفیس قرآن از منظر تزیینات و عناصر کتاب‌آرایی و خط و جلد در کتابخانه ملی جای گرفته که حاشیه فضایل سور توسط عبدالحسین اصفهانی کتابت شده است.

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، از میان صدها نسخه خطی قرآن که در گنجینه کتابخانه ملی ایران آرام گرفته است، این بار به سراغ قرآنی رفته‌ایم که مربوط به قرن یازدهم هجری قمری است و توسط محمد‌صالح بن غلام‌حسین نیشابوری کتابت شده. اندازه آن 120×194 سانتی‌متر بوده و کتابت آن به خط نسخ ممتاز است.

با گشودن این قرآن خطی، تزئینات متن آن مشهود است و آراستگی آن نظرت را جلب می‌کند، صفحات افتتاح مذهب و مرصع و متناظر، حواشی مزین به سرترنج‌های متوالی زرین، اجرا شده روی زمینه‌ لاجورد با تزیینات عناصر گیاهی الوان‌، دور کتیبه‌های صدر و ذیل و متن شریف آیات گره‌سازی و سنجاق‌نشان شده است.

عناوین سور، عدد آیات با قلم رقاع زرین در میان کتیبه‌های پیشانی، و آیه‌‌ «لا‌یمسّه الا المطهرون» و «تنزیل من رب العالمین» که مربوط به سوره «واقعه» است، در کتیبه‌های ذیل به همان شیوه تزئین شده. همچنین جدول به طلایی، تحریر و آبی با تسمه‌سازی شنگرفی و با شرفه‌های آبی، ابری‌سازی و طلا‌اندازی بین سطور در تمامی صفحات به چشم می‌خورد.

دعای قبل و بعد از تلاوت آیات در دو صفحه قبل از صفحات افتتاح سور و در صفحات پایانی در اندرون طرح لچک ترنج با زمینه شنگرفی و به قلم رقاع زرین، در میان صفحه‌ای مذهب با نقوش تشعیری محرر اسلیمی و گل‌های ختایی در متن و حاشیه، با جدولی به طلایی، قهوه‌ای و آبی و لچکی‌های مرصع در چهار گوشه داخلی جدول، سر‌سوره‌سازی مذهب و مرصع با عناوین سور به قلم رقاع و ثلث زرین در میان بوم لاجوردی از تزئینات ظاهری این قرآن است که آن را بیش از پیش چشم‌نواز کرده است.

نوع کاغذ این نسخه بخارایی آهار‌مهره است و درباره تزئینات جلد آن نیز باید گفت که؛ روغنی و لاکی، دوتکه، عطف چرم مشکی، بوم قهوه‌‌ای با طرح گل و بوته، اندرون بوم عنابی با نقوش گیاهی تشعیری و طرح گل و بوته در میان لچک ترنج با زمینه مشکی، هر دو رو مجدول به حواشی ریسه‌ای است.

‏به قرینه تشابه خط و امضای فضایل سور در حاشیه سه صفحه از این قرآن با نسخه‌ شماره(۶۰۸۸-۵)، عبدالحسین اصفهانی، کاتب این فضایل است. ‏‫این کاتب(اصفهانی) در پایان نسخه یاد شده اشاره می‌کند؛ این قرآن هشتاد و هشتمین قرآنی است که استنساخ کرده. در کتابخانه کاخ موزه گلستان، قرآن دیگری به خط همین کاتب با رقم کتابت جمادی‌الاول 1096 قمری نگهداری می‌شود.

این قرآن صد و نهمین قرآن به خط کاتب است. وی در پایان قرآن یاد شده چنین رقم زده است: «... و هذا هو المصحف الذی کتبه بعد ثمان و المائه...». بدین ترتیب کاتب در فاصله کتابت این دو قرآن یعنی در طول پنج سال، به جز دو قرآن پیش‌گفته، بیست قرآن دیگر نیز استنساخ کرده است. یعنی به‌طور متوسط در هر سه ماه یک قرآن. شخصی که این نسخه را قبلا برگ‌شمار کرده است، صفحات آستر بین تزیینات و آستر بدرقه را نیز شماره زده است. بدون احتساب این اوراق تعداد اوراق این نسخه 316 برگ است.

‏مهمترین ویژگی این نسخه این است که نسخه‌ای نفیس از منظر تزیینات و عناصر کتاب‌آرایی و خط و جلد بوده و در حاشیه آغاز چند سوره، فضایل سور به نقل از معصومین(ع) نوشته شده، بعضی افتادگی‌های آیات در حاشیه نوشته شده و دور آن جدول‌کشی شده است. همچنین پس جداول بعد از کتابت و تصحیحات سور رسم شده است.