حسین شنوایی(شهاب)، شاعر آیینی مطرح کشورمان و مدیر انجمن ادبی سبزوار در گفتوگو با خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) با تاکید بر اینکه پرداختن به قالبی خاص تعیین کننده ارزش محتوایی و هنری شعر نیست، بلکه میتوان در قالبهای آزاد و نو، اشعاری با ژانر عاشقانه و اجتماعی سرود که در مفهوم و محتوا دارای ارزشهای والا و متعالی نیز باشند، عنوان کرد: در روزگاران قدیم علوم و فنون انشعاب نداشتند و دامنه دانشها گسترده نبودند، بنابراین شعر کارکردهای مختلفی داشت و علاوه بر ایجاد لذت که جزء رسالتهای اصلی شعر است تبلیغ را نیز برعهده داشت و حتی از جنبه کمک آموزشی برخوردار بود.
مدیر انجمن ادبی سبزوار افزود: ادبیات و اجتماع بر یکدیگر تاثیر دارند و در هر دورهای با توجه به اقتضائات، ژانرهای مختلفی پدید آمده است.
این شاعر آیینی مطرح کشورمان به رشد و کمال شعر حکمی در دوران غلبه سبک عراقی اشاره کرد و گفت: در قرن ششم تا هشتم که با اوج سبک عراقی مواجه بودیم بیشتر اشعار عاشقانه، عارفانه و تعلیمی بودند؛ چراکه اجتماع اقتضا میکرد شاعران به ترویج دنیاگریزی و تعالیم حکمی بپردازند.
مدیر انجمن ادبی سبزوار از بوستان سعدی به عنوان نمونه کامل و بارز مجموعه شعر حکمی در قرن هفتم یاد کرد و با تاکید بر اینکه در دورانهای مختلف شعر و ادب فارسی تحت تاثیر شرایط اجتماع متحول شده است، افزود: به عنوان نمونه در دهه 60 پس از پیروزی انقلاب اسلامی فضای تعلیم و تعلم خواهان نداشت و جامعه در شرایط جنگ قرار گرفته بود؛ بنابراین در آن سالها اشعار حماسی و گونههای رباعی و مثنوی رشد کردند.
شنوایی با اشاره به اینکه در سالهای اخیر شعر حکمی کمرنگ شده است، گفت: در سالهای اخیر با تعدد شعر و افزایش محیطهای ارائه شعر و آسان شدن ارتباط شاعر با مخاطبانش روبه رو شدهایم. این مسئله با آسیبهایی نیز همراه بوده به گونهای که اشعار نازل به سرعت در فضای مجازی منتشر میشود و حرفهای کلیشهای بارها توسط شاعران بیتجربه تکرار میشود.
این پژوهشگر ادبیات دینی و معاصر افزود: با ورود مطبوعات به جامعه و باز شدن فضاهای ارتباط جمعی و رسانهای متعدد به تدریج در گذر زمان بسیاری از مسئولیتها از جمله تعلیم و آموزش از دوش شعر برداشته شده است. زمانی شعر وسیلهای برای تثبیت حکومت فرمانروایان بود، ولی این کارکرد نیز از میان رفته است و به اقتضای شرایط امروز و پیشرفتهای علمی گسترده، شعر نیز متحول شده است.
وی یادآور شد: در گذشته که زندگی جوامع بستهتر بود افراد مدت بیشتری را میتوانستند صرف مطالعه منظومههای بلند حکمی کنند، ولی در شرایط کنونی حوصله جمعی انسان امروز کم شده و موجز سخن گفتن جانشین سرایش منظومههای بلند شده است.
شنوایی تصریح کرد: یکی از ویژگیهای اصلی شعر حکمی طولانی بودن و داستانی بودن است و انسان این دوره از خواندن منظومههای بلند برای دریافت یک نکته حکمی و اخلاقی گریزان است.
تغییر قالبهای شعری به اقتضای شرایط زمان
این شاعر آیینی با تاکید بر اینکه در هر دوره با رونق قالبهای خاص ادبی مواجه هستیم، گفت: امروز شعرهای آزاد، شکسته و سپید ژانرهای اصلی اشعار شاعران هستند و از قالبهای فرعی رایج در این دوره میتوان به رباعی و مسمط اشاره کرد. گونههای ادبی پردامنه شدهاند و با تنوع انواع روبه رو هستیم.
وی تاکید کرد: قالبها تعیین کننده ارزش اشعار نیستند و میتوان در قالب اشعار عاشقانه و اجتماعی نیز شعر حکمی و متعالی سرود.