گروه دانشگاه: به پنجشنبه آخر سال رسیدیم؛ روزی پر از حضور یاد درگذشتگان در روزهای آخر زمستان که آخرین بودن‌هایش را نفس می‌کشند. در سال 94 جامعه دانشگاهی و حوزوی داغدار نخبگان و اندیشمندانی شد که جا دارد در این روزها از آنها یادی کنیم.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، به پنجشنبه آخر سال رسیدیم، روزی که در کنار همه رسم و رسوم قشنگ عید، رگی از تلخی همراه دارد؛ چرا که جای خالی عزیزانمان را یادآوری می‌کند؛ آ‌ن‌هایی که سال 94 را در کنارشان نو کردیم و اکنون در آستانه سال 95 به رسم پنجشنبه آخر سال یادی از آنها می‌کنیم.
محمود آخوندی محمود آخوندی، پدر حقوق جزای نوین ایران دوم فروردین‌ماه در سن 81 سالگی درگذشت. وی متولد 23 اسفند 1312 در اهر است. وی در رشته حقوق قضایی وارد دانشگاه تهران و پس از اخذ لیسانس راهی شهر نوشاتل سوئیس شد. آخوندی در رشته حقوق جزا پایان‌نامه دکترای خود را درباره حقوق جزای اسلامی و تأثیر آن در حقوق جزای ایران دفاع کرد. وی عضو هیئت علمی دانشگاه هاوایی، معاون آموزشی دانشکده حقوق دانشگاه شهیدبهشتی و مسئول پارلمانی دادگستری تهران، رئیس دادگاه استان تهران، رئیس دادگاه جنایی، استاد حقوق دانشگاه تهران، دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه قم بوده است. مجید رهنما مجید رهنما، نخستین وزیر علوم و آموزش عالی ایران بود که در سال 1346 به این سمت منصوب شد؛ اما مدتی پس از حضور در این وزارت‌خانه در سال 1351 از سمت خود استعفا داد. وی پس از استعفا، طرح آموزشی ـ عمرانی «الشتر» را در لرستان اجرا کرد. وی روز سه‌شنبه، ٢۵ فروردین‌ماه به دلیل سکته قلبی و پاره‌شدن آئورت در شهر لیون فرانسه درگذشت. پدر مجید رهنما، زین‌العابدین رهنما، روزنامه‌نگار و نویسنده بود که به دلیل نوشتن مقالات انتقادی علیه رضاشاه و خانواده پهلوی زندانی شد و بعد از مدتی برای زندگی به عراق و لبنان رفت و پس از پایان حکومت رضاشاه به کشور بازگشت. مجید رهنما، فرزند او، تحصیلاتش را در بیروت و پاریس تا درجه دکترای حقوق و اقتصاد ادامه داد. در کارنامه او 12 دوره نمایندگی ایران در سازمان ملل و عضویت در هیئت اجرایی یونسکو نیز هست. سیدرحیم مشیری سیدرحیم مشیری، استاد پیشکسوت دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران و عضو وابسته و رئیس شاخه جغرافیای گروه علوم انسانی فرهنگستان علوم، دوم اردیبهشت‌ماه در سن 85 سالگی دار فانی را وداع گفت. وی در سال 1309 در سمنان به دنیا آمد و در سال 1332 برای تحصیل در دوره کارشناسی وارد دانشگاه تهران شد. وی دوره دکتری جفرافیا را در دانشگاه فرایبورگ آلمان سپری کرد و در سال 1345 موفق به اخذ درجه دکتری تخصصی از آن دانشگاه شد. مشیری در سال‌های 1345 تا 1346 با سمت استاد جغرافیای دانشگاه فرایبورگ آلمان مشغول کار بود. سپس به ایران بازگشت و در سال 1346 استادیار گروه جغرافیای دانشگاه تهران شد. در سال 1354 دانشیار شد و در سال 1372 به مرتبه استادی دانشگاه تهران نائل آمد. سیدرحیم مشیری در سال 1385 به‌عنوان استاد نمونه کشور معرفی شد. وی علاوه بر تدریس دروس مختلف، مسئولیت‌های اجرایی گوناگون از جمله معاونت مالی و اداری دانشکده ادبیات و علوم انسانی، مدیریت گروه جغرافیا، ریاست مؤسسه جغرافیا، و سردبیری مجله پژوهش‌های جغرافیای توسعه دانشگاه تهران را به عهده داشته است. مریم ایمانی‌خوشخو مریم ایمانی‌خوشخو، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی در گروه علوم قرآن و حدیث که به‌عنوان پژوهشگر برجسته علوم و معارف قرآن کریم در همایش بین‌المللی بانوان قرآن‌پژوه در اسفندماه سال 1392 نیز انتخاب شده بود بعد از حدود یک ماه بیماری سرانجام به دیدار حضرت حق شتافت. وی در روز ششم اردیبهشت‌ماه 94 یعنی 10 روز قبل از سالروز تولدش که 16 اردیبهشت‌ماه سال 40 بود درگذشت. از افتخارات وی می‌توان به مشارکت در دومین دوره جایزه کتاب فصل در تابستان 1386 و برگزیده شدن به دلیل تألیف کتاب تصحیح و تحقیق خزائن‌الانوار و معادن‌الاخبار میرمحمدرضا بن محمد مومن خاتون‌آبادی اشاره کرد. ایمانی خوشخو به خاطر علاقه خود روی نسخ خطی کار می‌کرد و تصحیح کتاب مذکور از آثار وی است که در سال 1386 توسط انتشارات میراث مکتوب به علاقه‌مندان و قرآن‌پژوهان عرضه شد. وی اشتغال به تدریس را از سال 69 آغاز کرد و در رشته‌های علوم قرآنی، تاریخ قرآن، فقه‌الحدیث، تاریخ حدیث و درایه الحدیث در دانشگاه‌های خوارزمی (تربیت معلم سابق)، دانشگاه امام صادق(ع) و دانشگاه تقریب مذاهب اسلامی به تعلیم دانشجویان پرداخت. وی در شهر زادگاه خود یعنی شهرستان لاهیجان به خاک سپرده شد. منوچهر دانش‌پژوه منوچهر دانش‌پژوه، نویسنده، پژوهشگر و استاد بازنشسته دانشگاه علامه طباطبایی بود که پس از طی یک دوره بیماری قلبی و کلیوی روز شنبه، 12 اردیبهشت‌ماه در سن 77 سالگی به دیدار حق‌تعالی شتافت. «دانش‌نامه ایران‌زمین»، «گلستان و بوستان سعدی»، «شرح غزلیات سعدی»، «بررسی سفرنامه‌های دوره صفوی»، «حکایات دلنشین»، «شرح تاریخ بیهقی»، «سفرنامه‌ی منظوم»، «شرح و توضیح دیوان رودکی»، «شرح کلیله و دمنه» و «گزیده‌های نظم و نثر فارسی» از جمله آثار منوچهر دانش‌پژوه هستند. داود پارساپژوه داود پارساپژوه، استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران و عضو وابسته گروه علوم کشاورزی فرهنگستان علوم صبح روز سه‌شنبه، 20 مردادماه پس از یک دوره بیماری درگذشت. پارساپژوه در سال 1320 در تهران متولد شد. وی تحصیلات خود را در مقطع لیسانس در سال 1344 در دانشگاه تهران به پایان برد و برای ادامه تحصیل عازم فرانسه شد و در سال 1349 در رشته تکنولوژی چوب از دانشگاه علوم نانسی فرانسه فارغ‌التحصیل شد و پس از بازگشت به کشور در دانشگاه تهران مشغول به آموزش و خدمت شد. وی علاوه بر فعالیت‌های آموزشی در دانشگاه تهران، مسئولیت‌های اجرایی را نیز برعهده داشت که از آن جمله می‌توان به چندین دوره ریاست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه، معاونت اداری ـ مالی دانشگاه، عضویت در هیئت ممیزه مرکزی دانشگاه تهران در هفت دوره، عضویت در هیئت ممیزه مرکزی دانشگاه‌ها در پنج دوره و معاونت آموزشی دانشگاه تهران اشاره کرد. وی همچنین عضو شورای عالی پژوهش‌های علمی کشور بود و سردبیری مجله منابع طبیعی را نیز برعهده داشت. پارساپژوه در سال 72 به‌عنوان استاد نمونه دانشگاه‌های کشور معرفی شد. پیکر وی در قطعه نام‌آوران بهشت زهرا(س) به خاک سپرده شد. حسین رزم‌جو حسین رزم‌جو، استاد دانشگاه فردوسی مشهد بامداد شنبه، 31 مردادماه به علت ایست قلبی درگذشت. وی همچنین استاد دانشگاه تربیت مدرس و سرپرست کمیسیون ملی یونسکو در ایران بود. حسین زرمجو در سال 1311 در مشهد متولد شد، پس از اخذ لیسانس و فوق لیسانس ادبیات فارسی از دانشگاه فردوسی مشهد و مدتی تحصیلات حوزوی و تدریس در دبیرستان‌های و مراکز تربیت معلم به تحصیل دوره دکتری در دانشگاه تهران پرداخت، بعد از فراغت از تحصیل عضو دانشگاه فردوسی مشهد شد. وی اولین مدیرکل آموزش پرورش خراسان بود، رزم‌جو در سال 81 به عنوان چهره ماندگار کشور معرفی شده بود. اساتید شهید در حج امسال بنا بر این گزارش، بی‌گمان تلخ‌ترین فاجعه‌ای که در سال 94 روی داد و بی‌راه
نیست اگر بگوییم تمام ایران را داغدار کرد، فاجعه منا بود که در دوم مهر 94
همزمان با عید قربان در آیین رمی جمرات روی داد. جامعه دانشگاهی نیز در
این فاجعه همچون دیگران داغدار اساتید بسیاری شدند. سیداحمد حاتمی کلشتری سیداحمد
حاتمی کلشتری، عضو هیئت علمی پژوهشکده سامانه‌های حمل و نقل فضایی
پژوهشگاه فضایی ایران، دارای مدرک فوق دکتری مهندسی مکاترونیک و دکتری
مهندسی مکانیک طراحی کاربردی از انگلستان بود که در سانحه سقوط بالابر در
مسجدالحرام به دیار باقی شتافت. در پی وقوع توفان و بارش باران روز جمعه،
20 شهریور در مکه واژگونی یک دستگاه جرثقیل کنار مسجدالحرام رخ داد.
سیداحمد حاتمی کلشتری در زمانی که در کار کمک به مصدومان حادثه سقوط جرثقیل
نزدیک کعبه بوده، خود دچار سانحه شد و بعد از انتقال به بیمارستان دار
فانی را وداع گفت. حاتمی متولد 1338 در تهران بود. وی مدیریت چندین
پروژه ملی را در کارنامه خود دارد که از آن جمله می‌توان به طراحی و آزمایش
مدل مقیاسی حامل، طراحی و آزمایش مدل مقیاسی رحا و ساخت دستگاه کشش نخ
بدون تماس نوری اشاره کرد. حاتمی دارای چندین ثبت اختراع در ایران و
انگلستان و مقالات متعدد علمی در نشریات معتبر و کنفرانس‌های بین‌المللی و
ملی بود. به گفته دانشمندان حوزه فضایی شهادت حاتمی، ضربه‌‌ای بزرگ به
جامعه علمی کشور بود، همچنین مقام معظم رهبری بعد از اطلاع از شهادت وی،
خانواده‌اش را مورد تفقد قرار دادند. آیت‌الله مویدی قمی آیت‌الله
محمدرضا مویدزاده معروف به مویدی قمی، استاد تفسیر حوزه علمیه بود که در
میان جانباختگان فاجعه منا قرار گرفت. وی از پیشگامان تدریس نهج‌البلاغه و
تفسیر قرآن بود، 20 سال درس تفسیر می‌گفت و عضو شورای منتخب مجمع عالی
تفسیر بود. وی جزء پیشگامان درس خارج فقه، نهج‌البلاغه و قرآن و جزء مدرسان
مجمع عالی تفسیر بود. آیت‌الله مؤیدى قمی جزء مفقودین فاجعه منا بود که
پیکرش پس از 18 روز شناسایی شد و به میهن بازگشت. وی از اساتید اخلاق بود و
مدتی ریاست مجمع عالی تفسیر حوزه‌های علمیه را برعهده داشت. آیت‌الله
مؤیدی قمی در سال 1320 هجری شمسی در شهر قم دیده به جهان گشود، مدتی نیز در
دانشگاه امام حسین(ع) در تهران به تدریس اشتغال داشت و چند سالی نیز در
دانشگاه زاهدان تدریس داشت. 22 مهرماه مراسم تشییع آیت‌الله مؤیدی قمی برگزار شد و آیت‌الله‌العظمی علوی گرگانی از مراجع معظم تقلید بر پیکر ایشان نماز خواند. ناصر قربان‌نیا ناصر
قربان‌نیا، معاون پژوهشی دانشگاه مفید قم و استاد حقوق بشر در فاجعه منا
در لیست جانباختگان قرار گرفت، وی دارای آثار علمی فراوانی در حوزه‌های
حقوق بشر، حقوق عمومی و بین‌الملل بود و خدمات بزرگی را در عرصه علم کشور انجام داد. قربان‌نیا، متولد شهر رودسر استان گیلان، در تاریخ اول فروردین
۱۳۴۳ است. وی در راستای تولید علم حقوق اسلامی تلاش کرده است. او سابقه
تدریس در دانشگاه تهران را غیر از دانشگاه قم داشته است. وی موفق به کسب
عنوان پژوهشگر برتر کشورى، استانی و دانشگاهی در سال‌های 81، 82 و 83 شده
است. عباس معلمی اوره عباس
معلمی اوره، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا نیز فرد
دیگری از جامعه دانشگاهی است که در فاجعه منا جان به جان‌آفرین تسلیم کرد.
وی در سال 1359 در تهران متولد و در سال 1387 به‌عنوان عضو هیئت علمی به
استخدام دانشگاه آزاد اسلامی شهرضا درآمد. وی دارای مدرک دکتری مکانیک بود و
در سمت‌های مدیر گروه مهندسی برق، مهندسی مکانیک خودرو، مهندسی پزشکی،
مدیر پژوهش و معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شهرضا انجام وظیفه کرد. بعد
از شهادت وی، کتابخانه شخصی‌اش به کتابخانه مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی
شهرضا اهدا شد. وی همزمان با معاونت پژوهشی دانشگاه، رئیس دانشکده فنی
مهندسی واحد شهرضا و مدیرگروه رشته مهندسی پزشکی نیز بود. حجت‌الاسلام والمسلمین سیدجواد نمازی‌مکی حجت‌الاسلام
والمسلمین سیدجواد نمازی‌مکی، استاد دانشکده الهیات دانشگاه آزاد واحد
مشهد بود. وی در سال 1342 در روستای مكی از توابع بخش كوهسرخ كاشمر متولد
شد. در سال 1360 وارد مدرسه علمیه امام محمد باقر(ع) مشهد شد. وی همزمان
با تحصیل در حوزه و چند مرحله حضور در جبهه‌های جنگ تحمیلی به تحصیلات
آکادمیک در دانشکده الهیات شهید مطهری دانشگاه فردوسی مشهد پرداخت و
كارشناسی و مقطع ارشد را در رشته فقه و مبانی حقوق به پایان رساند.
پایان‌نامه ارشد وی با موضوع «حقوق كیفری ـ حدود و قصاص در مذاهب خمسه» به
جهت فضای علمی و محققانه از طرف وزیر وقت ارشاد به‌عنوان پایان‌نامه برتر
معرفی شد. وی از سال 1367 همكاری خود را با دادسرای ویژه روحانیت خراسان
شروع و پس از چند سال در این مجموعه به‌عنوان دادیار انجام وظیفه کرد. وی در كنار كارهای قضایی به تدریس ادبیات عرب و فقه در حوزه و
دانشگاه‌های مختلف از جمله دانشکده الهیات دانشگاه آزاد واحد مشهد
می‌پرداخت. نمازی از سال 1382 مفتخر به خدمت به زائران امام رضا(ع) در كشیک پنجم كفشدارها شده بود. حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسین حسینی حجت‌الاسلام
والمسلمین سیدحسین حسینی، رئیس دفتر فرهنگ اسلامی دانشگاه آزاد واحد مشهد
نیز فرد دیگری از جامعه دانشگاهی بود که در فاجعه منا او را از دست دادیم.
وی رئیس کشیک چهارم خدام امام رضا(ع) و امام جماعت آستان قدس رضوی بود که
پیکرش در صحن آزادی حرم ثامن‌الائمه(ع) به خاک سپرده شد. حجت‌الاسلام
والمسلمین حسینی از شاگردان مقام معظم رهبری، نماینده سابق مردم قائن در
مجلس شورای اسلامی و امام جمعه سابق شاندیز و تربت جام نیز بود و حدود 20
سال در حرم رضوی نماز جماعت اقامه می‌کرد. سیدابراهیم جباری‌فر سیدابراهیم
جباری‌فر، استاد دانشگاه آزاد واحد اصفهان، فوق تخصص دندان پزشکی، رئیس
پیشین دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم
پزشکی اصفهان و فلوشیپ دندانپزشکی اجتماعی از استرالیا در فاجعه منا به
شهادت رسید. وی اهل روستای ده برآفتاب استان کهگیلویه و بویراحمد و متولد
سال 1341 بود. جباری‌فر در حادثه سقوط جرثقیل در مکه از ناحیه پا زخمی
شده بود، ولی در حادثه منا جان باخت. وی با درجه استادی دارای مدرک phd از
كشور استرالیا و انگلستان بود. وی در دانشگاه‌های شیراز، اصفهان و دانشگاه
آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان) تدریس داشت. حجت‌الاسلام والمسلمین نصرت‌الله واحدی حجت‌الاسلام
والمسلمین نصرت‌الله واحدی، استاد دانشگاه آزاد واحد تهران غرب و روحانی
یکی از کاروان‌های اعزامی به سفر حج از استان فارس بود. وی متولد سال 1332
در شهر دامغان و امام جمعه مرودشت بود.
سیدمحمدرضا روحانی سیدمحمدرضا
روحانی، استاد علوم قرآنی دانشگاه علوم و فنون قرآن، نوه آیت‌الله
سیدمحمدروحانی و داماد زهره اخوان مقدم، استاد علوم قرآنی دانشگاه علوم و
فنون قرآن تهران بود که در حادثه منا به شهادت رسید. رحمت الله بهمرام رحمت
الله بهمرام، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان
گلستان بود که با کاروان 38017 به مراسم حج 94 مشرف شد و در فاجعه منا به
شهادت رسید. دارای دکترای اصلاح نباتات از دانشگاه مالزی بود. وی چند سالی
رئیس بخش تحقیقات زراعی و باغی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان
بود. وی دارای دکترای اصلاح نباتات از دانشگاه مالزی و جزو بهترین محققان
کلزا در سطح کشور در کار تولید هیبرید کلزا و شناخت هیبریدهای مختلف بود و
به اذعان کارشناسان این بخش جزء 4 نفر برتر کشور محسوب می‌شد. رحمت‌الله
بهمرام متولد 7 دی‌ماه سال 1350 در روستای کاکا شهرستان گنبدکاووس است که
ارقامی چون هایلا 401، هایلا 420 و آر جی اس که در حال حاضر در استان
گلستان توسط کشاورزان بهره‌برداری می‌شود حاصل زحمات وی بود. وی بیش از 14
سال روی دانه‌های روغنی و به‌ویژه کلزا کار کرد. بعد از شهادت بهمرام، بخش
تحقیقات انتقال بذر استان گلستان به نام وی نام‌گذاری شد. وی مراحل
پایانی تولید هیبرید داخلی کلزا را به مرحله تکثیر انبوه رسانده بود و
ادامه کار به برگشتن از حج موکول شده بود. مادر وی نیز در حج امسال حضور
داشت که او هم به جانباختگان پیوست. آیت‌الله محمد شجاعی آیت‌الله محمد شجاعی، مفسر قرآن و استاد اخلاق و از شاگردان علامه طباطبایی هفتم دی‌ماه به دلیل کهولت سن دارفانی را وداع گفت. وی در شهریور 1320 هجری شمسی در یکی از توابع شهر زنجان در خانواده روحانی متولد شد. وی در سال 1335 از زنجان، به قم هجرت كرد و در دروس امام خمینی(ره)، آیت‌الله محقق داماد و علامه طباطبایی شرکت کرد. در سال 1346 به زنجان بازگشت و جلسات مباحث معارفی و تفسیر خود را آغاز کرد. بعد از انقلاب به‌عنوان نماینده مردم زنجان در دوره اول مجلس شورای اسلامی انتخاب شد و در دو دهه 60 و 70 شمسی در تهران جلسات تفسیر قرآن و مباحث اخلاقی را ادامه داد. برخی از آثار وی شامل معاد یا بازگشت به سوی خدا، انسان و خلافت الهی، اسماء حسنی، خواب و نشانه‌های آن، بازگشت به هستی، عروج روح، قیام قیامت، مواقف حشر، چراغ هدایت و ضیافت حقیقی است. همچنین رهبر معظم انقلاب اسلامی در پی رحلت این استاد اخلاق پیام تسلیتی صادر کردند. مواعظ و مباحث اخلاقی این عالم ربانی در کتاب‌هایی همچون ضیافت حقیقی، چراغ هدایت، طریق نظری تزکیه، طریق عملی تزکیه، معاد، رساله محبت، کیمیای وصال، بقیةالله و پنج رساله منعکس شده است.