به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، همه ما می‌دانیم که سرنوشت هر فرد پیوند عمیقی با جامعه دارد و آموزههای دینی نیز بر این مورد تأکید ویژه‌ای دارند از این رو است که در پذیرش مسئولیتهای اجتماعی تعهدی داریم که ایجاب میکند در مورد تمامی امور پیرامون خود ناظر و مراقب باشیم.
باید همیشه به خاطر داشته باشیم وظیفه ما در قبال جامعهمان همانند وظیفه همان مردمی است که سوار بر کشتی در وسط دریا هستند و فرد ناآگاهی کشتی را سوراخ میکند! چنانچه دیگران به او تذکر ندهند همگی غرق خواهند شد.
مترو وسیلهای است که این روزها بنا به گفته كارشناسان، پرمخاطب‌ترین و پرهوادارترین وسیله حمل و نقل در بین مردم است. از این رو جایگاه فرهنگ ایرانی-اسلامی در این شهر زیر زمینی جدایی از فرهنگ عمومی استفاده از آن بسیار ویژه است و شاید به همین دلیل است كه ترویج و تبلیغ فرهنگ در آن یكی از دغدغه‌های متولیان فرهنگی و اجتماعی شهر تهران شده است.
شرکت بهره‌برداری مترو تهران و حومه در طول سال‌های اخیر، اقدامات گسترده‌ای در حوزه فرهنگ با کارهای متنوع و مختلف و با توجه به ظرفیت‌های بالقوه مترو، انجام داده است، به‌گونه‌ای که آن را از یک وسیله حمل‌و‌نقل ساده به شهر زیرزمینی فرهنگی تبدیل کند و نگرش موجود به این فضا را تغییر دهد.
تغيير نگاه ارزان‌ترين وسيله براي استفاده بهتر از امكانات مترو
اهمیت موضوع فرهنگ بر کسی پوشیده نیست در این رابطه حجت‌الاسلام میثم امرودي، معاون فرهنگی و اجتماعی شهردار تهران در خصوص هم‌گويش شدن گفتارها بين بخش‌های مختلف امور فرهنگي در حوزه شهری گفته است: همه ما بايد تمام عزم و اراده خود را در امور فرهنگي به كار گيريم. تغيير نگاه ميتواند ارزان‌ترين وسيله براي استفاده بهتر از امكانات مترو باشد.
معاون فرهنگي و اجتماعي شهرداري تهران بر لزوم يكپارچگي فرهنگي در بدنه شهرداري تاكيد کرد و گفت: بايد تمام مديران ارشد در مجموعه شهرداري تهران كه زمامدار امور فرهنگي هستند براي پيشبرد و ترويج آن هم سو، هم عقيده و هم فكر باشند.
ترويج فرهنگ ناب اسلامي با پاتوق فرهنگي به نام مترو
وي اظهار كرد: شهرداري تهران بر لزوم حركت جهادي و چابك‌سازي در مترو تاكيد دارد اما اين به مفهوم آن نيست كه نيروها تعديل شود بلكه اعتقاد داريم كه با تغيير نگاه به امور جاري و فرهنگي مي توان با منابع انساني موجود بيشترين و مطلوبترين كارها را انجام داد. مترو يك پاتوق بزرگ فرهنگي است و بايد براي ترويج و اشاعه فرهنگ ناب اسلامي و ايراني، فضاي آن با مطالب سازنده و توام با تعليم پر شود.
شکی نیست که در هر نهاد و سازمانی، سیاستگذاری و اجرای برنامهها لزوما باید متناسب با حوزه تخصصی و منطبق بر اهداف و چشماندازهایی که موجبات تاسیس آن سازمان را فراهم آورده است باشد، اما سوال اصلی این است که تعهد و تکلیف مجموعه مترو در حوزه فرهنگ چیست؟ اولویتها، الزامات، ضرورتها و برنامه‌های فرهنگی که باید در مترو مورد توجه مدیران آن قرار گیرد چیست؟
به همین منظور به سراغ محمد صائبی، معاون فرهنگی و اجتماعی شرکت بهره‌برداری مترو تهران و حومه رفتیم تا درباره روند برنامه‌های فرهنگی و مذهبی این مجموعه در سال 94 و همچنین، اقداماتشان در سال 95 باخبر شویم.
وی در رابطه با اقدامات و برنامه‌های فرهنگی مترو و اینکه چه رویکردهایی را در این حوزه دنبال می‌کنند، گفت: در این معاونت، سه رویکرد اجتماعی، فرهنگی مذهبی، مشکلات و معضلات مترو و همچنین آموزش شهروندی مرتبط با مترو وجود دارد. از سال 93 مترو فضای واگن‌ها و سکوها را فرهنگی کرد و پیام‌های مختلف فرهنگی در زمینه‌های دینی، اجتماعی، قرآنی و احادیث را منتشر کرد.
افزایش نمازخانههای مترو در سال 95
صائبی ادامه داد: رویکرد مهم ما در حوزه فرهنگی که از سال 93 آغاز شد و در سال 94 فعالیت‌های آن ظهور پیدا کرد، اقدامات انجام شده در حوزه نماز‌خانه‌ها بود که این تعداد در سال 95 به 30 ایستگاه افزایش پیدا خواهد کرد.
وی از اقدام دیگر مترو برای ترویج و اشاعه افکار امام خمینی(ره) سخن گفت و افزود: از فروردین ماه 95 مقرر کردیم کلام و سبک زندگی امام‌خمینی(ره) و دیدگاه‌های ایشان در فضای مترو ترویج و تبلیغ شود.
معاون فرهنگی و اجتماعی مترو تهران با اشاره به فعالیت‌های این معاونت در حوزه قرآن اظهار کرد: تلاش می‌کنیم تدبر و تفسیر قرآن را با توجه به سبک زندگی جاری در مترو استخراج کنیم و آیاتی را همچون رعایت حق تقدم، احترام به بزرگتر‌ها و امثال آن را پیاده‌سازی کنیم. در واقع توصیه‌ها و دستورات قرآن در رابطه با حقوق شهروندی را استخراج و به صورت بنر از اول فرودین ماه 95 در سطح ایستگاه‌های مترو اکران می‌کنیم.
قرآن مرجع موضوعات و فعالیت‌های مترو میشود
صائبی با بیان اینکه قرآن را مرجع موضوعات و فعالیت‌های مترو، قرار خواهیم داد، گفت: طرح جدیدی که قالب بنر‌های مترو را به خود اختصاص خواهد داد تقویت حوزه اجتماعی و دینی است. سه‌ماه است که در کنار بنرها کد می‌زنیم و از مسافران می‌خواهیم طرح برگزیده بنرها را به ما معرفی کنند. برای دی‌ماه حدود 6 هزار و 700 نفر به طرح ما رأی دادند و آن را به عنوان طرح برگزیده در حوزه اجتماعی به ما معرفی کردند.
وی با معرفی این طرح برگزیده از سوی مردم گفت: طرحی با شعار «پیامبر مهربانی از دشمنش وقت مریضی با نهایت احترام عیادت می‌نمودند» منتخب مردم بود. ما از این روش در انتقال مفاهیم دینی استفاده می‌کنیم تا در حوزه ارتباطی نیز بتوانیم موفق باشیم.
اینکه چقدر این اقدامات توانسته است فرهنگ و شاخه‌های آن از جمله، سبک زندگی اسلامی، اخلاق شهروندی و مبانی قرآنی را تبیین کند مسئله‌ای است که در کنار سایر اقدامات این شهر زیر زمینی باید بررسی شود. در مواقعی دیده شده که حجم تبلیغات فرهنگی بسیار بود، اما آنچه که باید را به درستی القا نکرده است. گاهی در بخش‌های هنری، زیاده روی شد و بجای ترویج مبانی دینی موارد غیر اسلامی و حتی فراماسونری و شیطان پرستی بکار رفته بود که بعدها اصلاح شد.
كار فرهنگي نبايد مرعوب فضاهای روشنفكری غرب باشد
مترو رسانه پرمخاطبي است كه اهميت اطلاعرساني و فعاليتهای فرهنگي در آن بسيار زياد است بنابراين بايد خلاقيت و نوآوري در انجام فعاليتهاي آن به كار گرفته شود. باید بدانیم که انجام كار فرهنگي نبايد مرعوب فضاهای روشنفكری غرب باشد و تقويت اتاقهاي فكر حرفهاي و بهرهمندي از ايدههاي جذاب و جديد ميتواند در پيشبرد فعاليتهاي فرهنگي بسيار موثر باشد. مناسبت‌ها ظرفي براي انتقال پيام است و نبايد تبديل به هدف شود و از انجام کارهاي پرهزينه، تکراري، همايشي و نمايشي باید پرهيز شود.
آنچه که فعالیت‌های فرهنگی مترو را تقویت میکند استفاده از مفاهیم و مبانی اسلامی و قرآنی است. لذا اگر برنامه‌های فرهنگی نه تنها در مترو بلکه در تمامی نهادها و بخش‌های کشور با محوریت مبانی و مفاهیم قرآن پیاده‌سازی و برنامهریزی شود قطعا نتیجه خواهد داشت. مفاهیم فرهنگی و مبانی دینی و اسلامی اگر به درستی منتقل شود، می‌تواند در ایجاد یک نظم اجتماعی، الگویی کامل و ترویج اخلاق اسلامی موثر باشد.
لذا یکی از طرحهایی موفق مترو که برگرفته از فرهنگ دینی است، طرح خیمه فاطمی، خیمه حسینی و نسیم بهشت است. در این طرحها مردم سؤالات شرعی و شبهات دینی و عقیدتی خود را بیان می‌کنند و روحانیون و مشاوران مذهبی به پاسخگویی به سوالات آنها اقدام می‌کنند. با این طرح ارتباط بین دین و مردم که به دلیل کار و مشغله روزانه سخت شده، با در دسترس قراردادن افراد کارشناس در این زمینه تسهیل خواهد شد.
اما باز میگوییم که جا دارد مترو تهران در جهت فرهنگ‌سازی و آموزش از تمامی امکاناتش استفاده کند. استفاده از TVM (مانیتورهای داخل واگن‌ها و یا تلویزیون‌های موجود در ایستگاه‌ها) و سایر ابزارهای هوشمند ریلی، آموزش فرهنگ استفاده از مترو بین کودکان، نوجوانان و جوانان، کشف استعدادهای فرهنگی و هنری کارکنان، آفرینشها و ابداعات هنری می‌تواند در فرهنگ‌سازی موثر باشد.
از اساسیترین مواردی که در مترو نیاز به فرهنگ‌سازی بسیار دارد احترام به
حقوق یکدیگر، فرهنگ سوار و پیاده شدن و ساماندهی دست‌فروشان است. همچنین
افزایش قطار در برخی از خطوط، می‌تواند در جهت همسوسازی اهداف فرهنگی موثر
باشد.
انتشار پیام‌های قرآنی، طرحها، فیلمهای کوتاه، متن احادیث و روایات دینی در ایستگاه می‌تواند تاحدودی برای حل ناهنجاریهای فرهنگی در مترو مورد توجه قرار گیرد.
متاسفانه در برخی از خطوط همچون خط 3 زمانبندی به صورت هر 15 دقیقه است، این تاخیر و طولانی بودن زمان سوار شدن باعث افزایش حجم مسافر در ایستگاه‌های اولیه شده و علاوه بر طولانی بودن زمان باعث پرخاشگری، ناراحتی، فشارهای روحی و روانی و نارضایتی مسافران میشود. همین نارضایتی باعث خواهد شد، مسافران اهمیتی به فرهنگ مترو نداشته و تنها تلاششان را صرف سوار شدن و جا نماندن از قطار کنند. درست است که افزایش تعداد قطارها به معاونت فرهنگی ارتباطی ندارد اما قطعا تاثیر خودش را بر آنچه که این معاونت در تلاش است که به ثمر نشاند خواهد داشت. لذا اگر مدیران مترو قصد دارند با هزینههای میلیاردی فرهنگ مترو و اخلاق اسلامی و مبانی دینی و قرآنی را بنا به گفته خودشان تبلیغ و ترویج کنند، ابتدا باید ستونهای آن فرهنگ را بنا کنند.
فرهنگ مترو و آنچه که از آن بهعنوان فعالیت‌های معاونت فرهنگی از آن نامبرده میشود در قدم اول باید با سایر معاونتها و بخش‌های مترو در یک جهت باشد. نیاز فرهنگ امروز مترو، تنها تبلیغ نیست. اگر امروز از آلودگی بیش از حد هوای تهران صحبت میشود و مسئولان به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی و فرهنگ استفاده از آنها تاکید دارند باید در کنار آن خدماتشان را هم افزایش دهند.
در نهایت باید گفت بسیاری از فعالیت‌های فرهنگی مترو می‌تواند بجای دخالت مستقیم و تخصیص ردیف بودجه و تعریف رئیس و مرئوس با همجهتی، همکاری و هماهنگی نهادهای متولی امر فرهنگ در جهت صحیح هدایت شود.