به گزارش
خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از اردبیل، در سال 1348 در چنین روزی مسجدالاقصی که قبله اول مسلمین جهان است توسط صهیونیست‌ها به آتش کشیده شد، سال‌ها بعد و به همین مناسبت به پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران و تصویب اعضای سازمان کنفرانس اسلامی در سی‌امین نشست این سازمان، این روز به نام روز جهانی مسجد نامگذاری شد.
هر دین و آیینی نمادها و نشانه‌‌هایی دارد؛ اسلام که آخرین دین آسمانی‌ست، از میان نمادها و شعایر ظاهری و مکانی، به جایگاه مسجد و احکام آن بسیار اهمیت داده است.
واژه مسجد، به‌معنای سجده‌گاه، در لغت از ریشه «سجد» مأخوذ است و در اصطلاح به مکانی گفته می‌شود که در ملکیت کسی نباشد و تنها برای الله باشد و به نماز و عبادت مسلمانان اختصاص داده شود.(الحریری، احکام المساجد فی‌الاسلام)
مسجد علاوه بر محل عبادت و راز و نیاز، محل اجتماع و گردهمایی مسلمانان است. به همین جهت است که در بعضی از زبان‌ها به مسجد، جامع گفته می‌شود. وجه تمایز مسجد با دیگر معابد بعد اجتماعی آن است و نقش مهمی که مساجد در تهذیب نفس و تربیت نیروی انسانی صالح، در جامعه ایفاء می‌کنند.
خداوند در سوره مبارکه بقره می‌فرماید: « وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثَابَةً لِّلنَّاسِ وَأَمْناً وَاتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى وَعَهِدْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ أَن طَهِّرَا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْعَاكِفِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ» و چون خانه [كعبه] را براى مردم محل اجتماع و [جاى] امنى قرار داديم، [و فرموديم:] «در مقام ابراهيم، مصلی براى خود اختيار كنيد»، و به ابراهيم و اسماعيل فرمان داديم كه: «خانه مرا براى طوافكنندگان و معتكفان و ركوع و سجودكنندگان پاكيزه كنيد.»(بقره 125).
لذا با تامل بر دیدگاه اسلام در خصوص مساجد به این مسئله پی می‌بریم که اسلام به بعد اجتماعی مساجد بیش از بعد عبادی و جایگاه برپایی نماز در آن اشاره نموده است و به نوعی با این دیدگاه سعی در نشان دادن وحدت و یکپارچگی مسلمانان نموده است.
فلسفه حج و اجتماع مسلمانان در مکه نیز به تبعیت از این دیدگاه اسلام برگرفته است، مسلمانان با اجتماع در مکه و انجام مناسک حج به نوعی اتحاد و یکپارچگی خود را اعلام می‌دارند و با پوشیدن لباس احرام، یکرنگی و خشوع و خضوع خود را در برابر پروردگار نشان می‌دهند. متاسفانه پس از کارشکنی، اهمال و کم‌کاری عربستان که منجر به شهادت جمع کثیری از حاجیان ایرانی در مراسم حج سال 94 و اختلافات سیاسی بین ایران و عربستان شد، رژیم آل سعود مسلمانان و شیعیان ایرانی را از این حق مسلم عبادی، سیاسی و اجتماعی منع نموده و به نوعی از حضور حاجیان ایرانی در این مراسم، اتحاد و همبستگی مسلمانان ممانعت بعمل آوردند. این مسئله و جلوگیری از حضور عده‌ای مسلمان در یک فریضه واجب عبادی و سیاسی به نوعی توهین به بندگان خدا و توهین به واجبات اسلام می‌باشد.
مسجد به عنوان یکی از مهم‌ترین نهادهای دینی در تربیت افراد جامعه مؤثر است و ثمره این تربیت، کاهش جرم و ناهنجاری‌های اجتماعی است. این تأثیر در دو دسته از افراد جامعه اثرگذار است؛ یک دسته افراد مسجدی‌اند و دسته دیگر افراد غیر مسجدی می‌باشند.
کسانی که اهل مسجد هستند به جرات بتوان در میان آنها شخص بزهکار و خلافکار پیدا نمود؛ طبق آماری که در یکی از کشورهای اسلامی بدست آمده است، 85 درصد از زندانیان اهل مسجد نبوده‌اند. فلذا مسجد علاوه بر پرورش عبادی و معنوی روح و ذهن آدمی، سبب پرورش شخصیت اجتماعی و فرهنگی وی نیز می‌گردد و لحظاتی که مسلمانان در وقت نماز مخصوصا نمازهای مغرب که اکثر کسبه اعم از کارمند و بازاری و ... همگی در مسجد محل گردهم می‌آیند به نوعی محل تبادل آرا و اندیشه‌های فرهنگی اجتماعی و بعضا نکته نظرات سیاسی می‌گردد. فلذا توصیه می‌گردد والدین سعی نمایند فرزندان خود را در وقت نماز بخصوص نمازهای جماعت و نماز جمعه با مسجد آشنا نموده و سبب شکل گرفتن شخصیت وی با فرهنگ مسجد و رشد و شکوفایی با تعالیم دینی و اسلامی نمایند، این موارد موجب می‌گردد کودکان بصورت عملی و عینی با حضور در نمازهای جماعات و اجتماعات مسجد، با روحیه اجتماعی و باهم بودن بزرگ شوند.
با مطالعه کتب و نشریات مذهبی می‌بینیم که مساجد هویت‌بخش به جامعه و امت است. اگر انسان‌ها با مسجد ارتباط مستمر پیدا کنند، بخاطر اثرات مثبت تربیتی آن، کمتر به خطا و گناه و ظلم آلوده می‌شوند. هرکس خودش، خانواده و فرزندانش را به مسجد بسپارد، می‌توان گفت که تا حدود زیادی از خطا و معصیت، مصونیت پیدا می‌کند.
یادداشت از : فردین محمودی، کارشناس ارشد پژوهشگری علوم اجتماعی