گروه دانشگاه: در ششمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، در نشستی که با عنوان «تعمیق و تکمیل الگوی پایه» و به ریاست آیت‌الله علی‌اکبر رشاد، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه و شهریار نیازی برگزار شد، کلیات تعمیق و تکمیل الگوی پایه مورد بحث و نظر قرار گرفت.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، ششمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت صبح امروز چهارشنبه، 13 اردیبهشت‌ماه، پس از مراسم افتتاحیه با برگزاری نشست‌هایی به کار خود ادامه داد. در نشستی که با عنوان «تعمیق و تکمیل الگوی پایه» و به ریاست آیت‌الله علی‌اکبر رشاد، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه و شهریار نیازی برگزار شد، کلیات تعمیق و تکمیل الگوی پایه مورد بحث و نظر قرار گرفت.
بازنگری در سند الگوی پایه (رسالت) در این نشست، مقاله اول توسط حجت‌الاسلام و المسلمین ابوالقاسم علیدوست، رئیس اندیشکده فقه و حقوق مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، با موضوع «بازنگری در سند الگوی پایه (رسالت)» ارائه شد. علیدوست در ارائه خود خاطرنشان کرد: متن الگوی پایه رسالت، از اشتباه در مفهوم «رسالت» آغاز می‌شود و با قیودی ناصحیح ادامه می‌یابد. با معناشناسی از واژه «رسالت» استفاده از ادبیات برخاسته از نصوص ملفوظ دینی چون قرآن و حدیث در این پیوند و مقارن کردن آن با اصول اعتقادی مورد التزام نظام جمهوری اسلامی و ملت ایران می‌توان متنی صحیح ارائه کرد.
تعمیق و ارتقاء مبانی، آرمان‌ها و رسالت‌های الگوی پایه پیشرفت در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعباس نبوی از موسسه پژوهشی فرهنگی تمدن و توسعه اسلامی مقاله خود را با عنوان «تعمیق و ارتقاء مبانی، آرمان‌ها و رسالت‌های الگوی پایه پیشرفت» ارائه کرد. نبوی خاطرنشان کرد: الگوی پایه پیشرفت سرانجام پس از 5 سال تکاپو و تلاش اندیشه‌ای و پژوهشی و وضعیت نظریه‌پردازی اساتید، فضلا و پژوهشگران فعال در اندیشکده‌ها و همایش‌ها و کنفرانس‌ها به بار نشست و در مجموعه‌ای شامل 5 بخش: مبانی، آرمان‌ها، رسالت‌ها، افق و تدابیر ارائه و رونمایی شد. وی گفت: در بخش مبانی، تقسیم مبانی به اقسام شش‌گانه فاقد منطق تبیینی لازم است و متعرض برخی مبانی مهم دیگر نظیر مبانی معرفتی و مبانی قدرت، ثروت، جمعیت، هویت ایران و چیستی انقلاب اسلامی نشده است. همچنین گشودن باب آراء و نظرات گوناگون مفسران، فلاسفه، متکلمان، فقیهان و عارفان امامیه غیرمناسب با الگو و بلکه مخل می‌نماید. مبانی الگو الزاما باید معرف مبانی جامعه‌ساز و مستقیما ناظر به جهت‌گیری عزم و حرکت ملی جامعه باشد. نبوی ادامه داد: الگو باید مبانی اتخاذ نماید که جمع میان رفاه و جهاد و جمع میان ارزش‌های دینی و ارزش داوری‌های ناشی از علوم تجربی و جمع میان روابط بین‌الملل با قاعده قرآنی نفی سلطه کفار و مستکبرین و جمع میان تکالیف دینی با حقوق ذاتی انسانی و نظایر این دو گانه‌های بسیار مهم سرانجام نظری و کاربردی برساند. وی در ادامه اذعان کرد: در بخش آرمان‌ها ترتیب پنج‌گانه روش‌مندی تبیین آرمان‌ها، ترتیبی منطقی و منتج نیست. منطق طبقه‌بندی ارزش‌های اسلامی از دیدگاه اسلام بر اساس مبانی مورد اشاره قرار گرفته ولی هیچ اشاره‌ای به نتایج آن در متن ارائه شده موجود نیست. تبیین نظام آرمان‌های انسان از دیدگاه اسلام با استناد به کتاب و سنت مطرح شده، در حالی که هیچ ارجاع و اشاره واضح و روشنی به کتاب و سنت در متن مزبور دیده نمی‌شود. منطق طبقه‌بندی ارزش‌های اجتماعی مورد اشاره قرار گرفته، اما متن ارائه شده عاری و خالی از هرگونه نکته‌ای در این باب است. نبوی پیشنهاد داد: پیشنهاد می‌شود برای تدوین مجموعه آرمان‌های الگوی پایه پیشرفت از متن و جداول کنونی نظام آرمان‌ها صرف‌نظر شود و با بهره‌گیری از موارد قابل استفاده آن، بازسازی اساسی مجموعه آرمان‌ها در دستور کار قرار گیرد. حجت‌الاسلام نبوی در این مقاله ضمن اشاره به این موضوع که تعریف رسالت الگو، در حد توضیح واضحات متوقف مانده است، عنوان کرد: آن‌چه در بحث رسالت الگو مورد نیاز است، نشان دادن اهم مواردی است که ایران اسلامی، در جهت حرکت به سوی آرمان‌ها و احیاء تمدن نوین اسلامی خود را عهده‌دار و متکفل آنها می‌داند و مسئولیت گشایش مسیر سهمگین پیش‌رو را برعهده می‌گیرد.
در ادامه نشست حجت‌الاسلام والمسلمین علی ذوعلم، نماینده پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، مقاله دیگری با عنوان «الگوی پایه پیشرفت؛ مفاهیم اساسی و مولفه‌ها» ارائه کردند. مقاله بعدی حاصل پژوهش دو تن از اساتید دانشگاه سمنان بود، داود فیض و مهری شهریاری که پژوهش‌های خود را در قالب مقاله‌ای با عنوان «بررسی و تبیین الگوی رسالت نظام جمهوری اسلامی ایران در اندیشه‌های استراتژیک حضرت آیت‌الله خامنه‌ای» ارائه کردند. پس از دقایقی پرسش و پاسخ، نشست با مقاله‌ای از «حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالرسول هاجری، عضو اندیشکده سیاست مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت از سر گرفته شد. این مقاله با موضوع «نگاهی گذرا و اصلاحی به مبانی الگوی اسلامی و ایرانی پیشرفت» مبانی فکری و عقیدتی را مورد بررسی قرار داد. هاجری در ارائه مقاله خود اظهار کرد: جامعه دین مداری که به مبدا و معاد معتقد است، دنیا را ایستگاهی موقت می‌انگارد و مقصد اصلی و حقیقی زندگی را جهانی دیگر می‌داند، لذا باید زندگی این دنیایی آنها مطابق و متناسب با مطالبات و توقعات خداوند و آن جهان دیگر باشد. بنابراین پیش از طراحی هر الگو و نقشه‌ای برای پیشرفت اسلامی و ایرانی، باید باورها و مبانی عقیدتی خود را مورد بازخوانی و بازنگری قرار داده، دقیقا و مستندا تعریف و تبیین کرده و الگوها و نقشه‌های راه زندگی را بر مبنا و متناسب با آن طراحی کنیم. لذا طراحی الگوی زندگی فردی و اجتماعی یا پیشرفت نیازمند تدوین و تبیین مبانی فکری و عقیدتی معطوف به پیشرفت (و نه انتزاعی) است.
نظریه الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت در ادامه حمیدرضا مقصودی، عضو گروه جامعه و پیشرفت پژوهشکده مطالعات فناوری، مقاله خود با عنوان «نظریه الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت» را ارائه کرد. وی تصریح کرد: تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به طور پیشینی نیازمند نظریه‌ای است که به ماهیت‌شناسی آن بپردازد و حدود و ثغور این الگو را روشن سازد. این نظریه محصول نگاه درجه 2 به عرصه الگو است و احکام آن می‌تواند مبنای تدوین الگو قرار گیرد. لذا شیوه تحلیل در نظریه‌پردازی پیرامون الگو، تعمقی فلسفی و نقدی مبناگرایانه است. مقصودی گفت: مطابق با مقام الگوی اسلامی-ایرانی در قوام جامعه اسلامی ایران، الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت باید انعکاسی از تبلور فلسفه در تکنولوژی و ارزش‌ها در فرهنگ باشد؛ به بیان دیگر این الگو باید بتواند صورت عملیاتی اندیشه اسلامی را در جامعه ایران تبیین کند. این کارکرد تبیین می‌کند الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت «ترسیمی از وضع مطلوب»، «ترسیمی از مسیر رسیدن به وضع مطلوب»، «مکانیزاسیون ساخت انسانی اجتماع»، «سندی واحد برای پیشرفت کشور» و « سندی متفق علیه برای پیشرفت کشور» نیست؛ اما در مقابل، این الگو «انعکاسی از آن‌چه روی داده»، «نقشه‌ای جامع برای حرکت»، «منکر نفی اختیار» و «فیضان درونزای تکالیف» است. وی افزود: مطابق با نظریه الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت، این الگو عبارت است از انعکاسی جامعه از «انعکاسی جامع از روند تغیر و تبدل وقایع، در نتیجه تلائم روش فقهی جواهری، تربیت دینی درون‌زا و حکومت اسلامی در جامعه ایران تا به امروز». این الگو بدون نیاز به دانستن وضع مطلوب با واسطه قرار دادن مذهب اسلام و تراکم اتیان اوامر، تبلور اندیشه و فلسفه اسلامی را در ساخت تکنولوژی و فرهنگ اجتماع ایران اسلامی نمایان می‌سازد. پس از وی نیز حسن رحیمی، مقاله خود با عنوان «اهمیت مبانی فرهنگی-دينی در طراحی الگوی ايرانی-اسلامی پيشرفت (با تاکید بر دلالت‌های فرهنگی-مذهبی در توسعه ژاپن)» را ارائه نمود. عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه بوعلی سینا در ارائه مقاله خود گفت: پيشرفت و توسعه مفهوم چندگانه و پيچيده‌ای است كه عوامل متعدد و متنوعی در سطوح گوناگون بر تحقق و گسترش آن تاثيرگذار است. از ميان اين عوامل، برخی عوامل از قبيل فرهنگ و عوامل فرهنگی را می‌بايست به عنوان متغير نسبتا مغفول و پنهان و البته تعيين‌كننده قلمداد كرد كه به مثابه موتور محركه اصلی در پيش‌برد توسعه و پيشرفت عمل می‌كند. بر اين اساس، نمی‌توان بدون تغيير فرهنگ و خصوصا بدون نهادينه كردن فرهنگ اسلامی، نمی‌توان به گفتمان‌سازی و طراحی الگوی ايرانی-اسلامی پيشرفت اميدوار بود. بر اين اساس، پرسش اصلی مقاله پيش‌رو آن است که چه مولفه‌هایی در بطن فرهنگ و اجتماع ژاپن وجود دارد که زمينه پیشرفت اقتصادی جهشی و شتابان اين كشور را فراهم آورده است؟، پاسخ به این پرسش می‌تواند حاوی دلالت‌هايی فرهنگی-مذهبی برای الگوی ايرانی-اسلامی پيشرفت باشد؟ فرضيه اصلی اين نوشتار آن است كه عامل اولیه اصلی در پیشرفت صنعتی اروپا و رشد شتابان اقتصادی در ژاپن در سده گذشته حاصل تاثیرپذیری از روایت‌های مذهبی و فرهنگی آنها از مقولات مرتبط با پیشرفت و توسعه است. از این‌رو با الهام از این واقعیت تاریخی، لازمه ایجاد و تثبیت گفتمان ترقی و توسعه در ایران فارغ از تغییرات سیاسی در سطح دولتی، شکل‌گیری نوعی تحول اساسی در رویکردهای فرهنگی-مذهبی ایرانیان نسبت به مفهوم پیشرفت خواهد بود. در نهایت در این کنفرانس با عنوان «تعمیق و تکمیل الگوی پایه»، نوبت به آوات عباسی، عضو هیئت علمی پژوهشکده اندیشه سیاسی، انقلاب و تمدن اسلامی رسید تا مقاله خود با عنوان «الگوی پایه پیشرفت ایران؛ طرحی اجتماعی و انسانی پاسخی به چالش‌های نظریه و عمل، آرمان‌گرایی و واقع‌گرایی در تدوین پیش‌نویس الگوی پایه پیشرفت» را ارائه کند. مقالاتی که تا پیش از ظهر در این پنل و در مرکز همایش‌های کتابخانه ملی ارائه شدند، اغلب درون مایه‌ای اسلامی و مبتنی بر آموزه‌های دینی داشتند.