حجت‌الاسلام والمسلمین سیدجواد موسوی هوایی، معاون پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در پاسخ به این سؤال که حضور زائران ایرانی در حج چه سودی برای مردم ایران دارد، گفت: خدا متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «فِيهِ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ مَقَامُ إِبْرَاهِيمَ وَمَنْ دَخَلَهُ كَانَ آمِنًا وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ؛ در آن نشانههايى روشن است [از جمله] مقام ابراهيم است و هر كه در آن درآيد در امان است و براى خدا حج آن خانه بر عهده مردم است [البته بر] كسى كه بتواند به سوى آن راه يابد و هر كه كفر ورزد يقينا خداوند از جهانيان بى نياز است»(آیه 97 سوره آل عمران).
اختیار
وی ادامه داد: برای اینکه انسان سیر تکاملی خود را در این عالم انجام دهد، خداوند متعال سلسله اعمالی را برای انسان واجب، مستحب، مکروه، مباح و حرام کرده است و انسان است که باید خود تصمیم بگیرد این اعمال را انجام دهد یا خیر.
سیر تکاملی انسان و جایگاه حج در آن
حجت‌الاسلام موسوی هوایی با تأکید بر اینکه خداوند متعال اعمالی که عالی‌ترین اثر را در انسان کردن انسان‌ها، تربیت وجود آنها و ساخت درونی و باطنی آنها دارد را واجب کرده است، گفت: خداوند اعمالی را حرام کرده که انسان را از انسانیت می‌توانند ساقت و از حرکت الهی او جلوگیری کند. با توجه به اینکه حج عالی‌ترین تأثیر را در سیر کمالی انسان و اینکه خود را بسازد و برای جهان آخرت توشه برگیرد دارد، خداوند حج را واجب کرده است.
وی تصریح کرد: انسان اگر بخواهد انسان شود باید خداوند را با اراده خود بشناسد و با اراده خود از خداوند اطاعت کند و همین خداوند که مهربان‌ترین نسبت به انسان است حج را برای انسان واجب کرده البته به شرط تحقق استطاعت که شامل توان مالی، راه و امنیت حرم، توان جسمانی و ... است.
معاون پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی در ادامه سخنان خود به تشریح تأثیر حج بر جامعه ایران پرداخت و اظهار کرد: اگر حج آن‌طور که باید (حج ابراهیمی) انجام شود، بزرگ‌ترین تأثیر معنوی را بر جامعه خواهد داشت. اگر حج با توجهات معنوی نسبی زائران و حتی نمی‌گوییم توجهات کامل عارفانه برگزار شود و افراد توجه کنند که در حال عمل به امر الهی هستند و بدانند که چرا احرام می‌بینند، چرا لبیک می‌گویند و چرا سایر اعمال را انجام می‌دهند و هر آنچه اهل بیت(ع) فرموده‌اند را عمل کنند، جامعه ایران را متحول خواهد کرد.
وی تصریح کرد: امام زمان(عج) هر سال در موسم حج شرکت می‌کنند و امیرالحاج اصلی حضرت مهدی(عج) است؛ لذا وقتی زائران حج واقعی را انجام دهند تأثیر بسیار عظیمی از حج بر روح خود می‌گیرند. اصلی را در مسائل تربیتی دینی داریم و آن اینکه هر قدر ثواب عملی را که انجام دهیم بیشتر باشد معلوم می‌شود، تأثیرگذاری آن در جان و هدایت انسان نیز بیشتر است. وقتی به روایت‌های حج نگاه می‌کنیم شاهد هستیم که تشویق‌ها و توصیه‌های زیادی برای حضور در حج مطرح شده بنابراین چون ثواب آن زیاد است، تأثیر آن نیز زیاد است.
موسوی هوایی در ادامه عنوان کرد: از نظر شخصی، خانوادگی و اجتماعی تربیت شدن انسان‌ها بسیار مهم است. البته باید بپذیریم حتی در پدیده‌های اجتماعی هم، این افراد هستند که این پدیده‌ها را انجام داده و موجی در جامعه ایجاد می‌کنند (اگر چه می‌پذیریم که عده‌ای هم تحت تأثیر اجتماع در این پدیده‌هایی مشارکت دارند)، حتی وقتی موجی در اجتماع ایجاد می‌شود این تک تک افراد هستند که در ایجاد این موج مشارکت دارند، بنابراین اگر انسان‌ها به صورت فردی خودساخته‌تر باشند، ساخت درونی آنها به صورت الهی و انسانی باشد، هر قدر قوی‌تر باشند بیشتر می‌توانند در مقابل ناهنجاری‌ها و فشارهای اجتماعی مقاومت کنند و بر جامعه تأثیر مثبت بگذارند.
تأثیر حج بر آسیب‌های اجتماعی
وی اظهار کرد: ما قائل هستیم که با آسیب‌های اجتماعی باید با دستورالعمل‌های اجتماعی و مهندسی صحیح تربیتی جامعه و به کمک آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها، حوزه‌ها و عملکرد مسئولان مقابله کرد اما عملکرد هر فرد هم در این روند مؤثر است و حج از عالی‌ترین جایگاه‌هایی است که به فرد تقوا را یاد میدهد و یاد میدهد در مقابل آسیب‌ها چگونه از خود مراقبت کند. در حج فرد وقتی محرم می‌شود حتی از حلال‌های الهی دست برمی‌دارد، حتی بدن خود را محکم نمی‌خارد، حشرات را نمی‌کشد، بلند داد نمی‌‌زند و به طور کلی کنترل کردن خود را یاد می‌گیرد و از سوی دیگر دعا، مناجات، طواف و ... به صورت اثباتی به انسان یاد میدهد که چگونه برای خدا عمل کند و از امیال خود دست بردارد و این یک آموزش همگانی است که به صورت همگانی صورت می‌گیرد و برای تربیت جامعه ما هم مؤثر است.
تأثیر قدرت کشور بر عزت حجاج
موسوی هوایی با تأکید بر اینکه حج باید با عزت و اقتدار ایرانی و ایرانی برگزار شود، و در این مسئله هیچ اهمال و کوتاه آمدنی پذیرفته نیست، تصریح کرد: آقای ولایتی در زمان جنگ وزیر امور خارجه بود؛ ایشان تعریف می‌کرد که زمانی که رزمندگان ما عملیات موفقی را انجام می‌دادند و قوی به پیش می‌رفتند در مراسم‌ها و مناسبات بین‌المللی کسی جرئت نمی‌کرد رفتار نامناسبی با من داشته باشد و حتی پشتش را به من بکند اما زمانی که شکستی اتفاق می‌افتاد در مقابل من پایشان را بالا می‌آوردند و بند کفششان را می‌بستند. وقتی گفته می‌شود عزتمندانه باید چنان در سطح منطقه و جهان عملکرد سیاسی قوی داشته باشیم که کسی جرئت نکند با حجاج ما کوچک‌ترین بد‌رفتاری کند.
حجت‌الاسلام موسوی هوایی به تأثیرات سیاسی، منطقه‌ای و بین‌المللی حج نیز اشاره و اظهار کرد: میلیون‌ها انسان حول محور توحید طواف می‌کنند، همه برای زیارت خانه خدا و زیارت قبر حضرت رسول(ص) می‌روند چون اکثریت قریب به اتفاق مسلمانان جهان اندیشه‌های وهابیت را قبول ندارند و زیارت را به عنوان عمل عبادی انجام می‌دهند در حالی که وهابیت به این امر عبادی قائل نیست و حتی پس از تخریب بقیع می‌خواستند حرم پیامبر(ص) را نیز تخریب کنند که مسلمانان جهان مانع شدند.
وی ادامه داد: در حج مسلمانان همدیگر را می‌بینند و اعمال عبادی را با هم انجام می‌دهند؛ این یک همگرایی حقیقی است و اگر بتوان شعار اصیل توحید را که گردن نگذاشتن و نسپردن عنان جامعه مسلمانان به کفار است در حج زنده و شعار توحید که خدا را عبادت کنید و از طاغوت اجتناب بورزید را در ذهن حجاج نهادینه کرد، وقتی حجاج به سرزمین‌های خود بازمی‌گردند از خود خواهند پرسید آیا به‌راستی جامعه آنها بر مبنای توحید و خدا پرستی و اجتناب از طاغوت اداره می‌شود یا خیر؟
معاون پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی تصریح کرد: در حج می‌شود روح توحید را که عبادی است به روح توحید سیاسی تبدیل کرد و اینکه قرآن می‌فرماید در حج برای مسلمین منافعی است، عالی‌ترین منفعت همین است که دست ابرقدرت‌ها و جنایت‌کارها از بلاد مسلمانان کوتاه شود. موقعیت حج فرصت بزرگی است و فقط یک موقعیت فردی و مناسکی نیست و اصل معنویت حج وقتی بروز و ظهور می‌کند که بتوان علیه شیاطین جهانی از این کنگره عظیم استفاده کنید.
وی خاطرنشان کرد: انسان‌ها به صورت فطری ظرف وجودی‌شان پاک است و به دنبال گناه نمی‌روند و ظلم را بد می‌دانند ولی وقتی می‌رسیم به حاکمیت‌ها و حکومت‌های جوامع و برنامه‌هایی که برای مسلمانان می‌ریزند، می‌بینیم این عملکردها بر مبنای توحید نیست در حج می‌توان این مسائل را با نخبگان جهان اسلام مطرح کرد. اصل حج اول یک خودسازی درونی، فردی و خانوادگی و بعد خودسازی اسلامی در صحنه اجتماعی و قانون‌پذیری الهی در صحنه بین‌المللی و در افکار مسلمانان است که باید به سمت توحید و نفی طاغوت برود.