به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) اگرچه حوزه علمیه قم سابقه‌ای نزدیک به یک قرن دارد اما تاریخ حوزه‌های علمیه به قرون متمادی در حله و نجف و ... باز می‌گردد؛ حوزه‌هایی که در برخی مقاطع نه تنها پذیرای انگشت‌شماری طلبه نبوده بلکه هزاران طلبه را تحت آموزش‌های دینی قرار می‌دادند. اما گذشته حوزه‌های علمیه آفتی چون تعطیلات نداشت که صدای برخی بزرگان را در آورد؛ آن دوره‌ها با اینکه سیستم رسمی امروزی و حضور و غیاب بر مدیریت حوزه حاکم نبود عشق به طلبگی علوم دینی و قال الاصادق و قال الباقر(ع) گفتن و تعهد و تکلیف و دین شرعی افراد را به حضور منظم در دروس تشویق می‌کرد و حتی زمزمه محبت بزرگان حوزه، طلاب گریزپا را هم در روز جمعه به مکتب می‌آورده است.
پدیده زیادبودن تعطیلات آفتی است که در دهه‌های اخیر و شاید 10، 15 سال کنونی در حال رسوخ به بدنه حوزه بوده و هست و به ویژه در دو سه سال اخیر کمتر مراجعی بوده‌اند که نسبت به آن واکنش نشان نداده‌اند؛ آیات عظام سبحانی و مکارم شیرازی بارها نسبت به این مسئله در دروس خارج به خصوص در روزهای پایانی سال تحصیلی واکنش نشان داده و خواستار برنامه‌ریزی برای آن شده‌اند.
اما چرا تعطیلات زیاد آفت برای حوزه است؟ مگر حوزویان در ایام تعطیلات، فرصتی برای تبلیغ دین نمی‌یابند و فرصتی برای مرور آموخته‌های دوره تحصیل؛ برای پاسخ به این سؤال باید به تفاوت مهم طلبگی با دانشجویی و دانش پژوهی اشاره کرد؛ طلبه وقتی پای در حوزه می‌گذارد صرفا به دنبال کسب مهارتی برای داشتن شغل و کسب درآمد نیست بلکه پای در مسیری گذاشته که قرار است ابتدا خود در حد توان و استعداد و ظرفیت وجودی و استعداد معنوی و فکری، آئینه‌ای از فضایل اخلاقی و دینی شود و در پرتو این فضایل، دیگران را هم به این مسیری که مطمئن به حق بودن آن است دعوت کند از این رو در طلبگی چیزی به نام تعطیلی برای دوری از درس و بحث و تبلیغ مفهوم چندانی ندارد از سویی در سالیان اخیر پذیرش طلاب در سطوح مختلف حوزه افزایش چشمگیری داشته است که طبیعتا با توجه به ظرفیت های تبلیغی نهادهای مختلف بخش قابل توجهی از این عزیزان در ایام تعطیلات، وظیفه سازمانی و رسمی برای تبلیغ ندارند مگر اینکه خودشان از روی احساس تکلیف و فی سبیل الله در این مسیر گام بگذارند بنابراین ظرفیت بخش قابل ملاحظه ای در پرتو تعطیلات زیاد در حوزه هدر می‌رود همچنین ماهیت طلبگی به علت دریافت شهریه ولو اندک با ماهیت دانشجویی که یک دانشجو برای تحصیل هزینه می‌پردازد متفاوت است بنابراین مسئولیت این قشر در مقایسه با افراد مشابه بیشتر است بنابراین کاهش تعطیلات فرصتی برای بهره‌مندی بیشتر از دروس و بحث و مباحثه و فرونشاندن و کند کردن تیغ زبان‌هایی است که به هر بهانه درصدد تاختن به حوزه و روحانیت هستند و تعطیلات زیاد و دریافت شهریه را صغری و کبری می گیرند تا به نتایجی که خودشان می‌خواهند برسند.
کاهش تعطیلات در حوزه و گام‌هایی که مدیریت آن در دو سه سال اخیر برداشته همچنین جدی‌شدن سیستم حضور و غیاب اگرچه هنوز با ایده‌آل فاصله دارد ولی گامی قابل تقدیر است؛ گامی که حوزه علمیه اصفهان در سال جاری پیشگام آن است؛ حوزه علمیه اصفهان قرار است دروس امسال خود را از روز 23 مرداد ماه آغاز کند و هر چند ممکن است دروس به صورت رسمی در روزهای بعد از آن تشکیل شود ولی شروع دروس در همین تاریخ گام بزرگی در راه کاهش تعطیلات حوزه علمیه است.
البته در این میان نباید همه حوزه‌ها را با یک عینک نگریست زیرا برخی مناطق کشور به علت گرمسیر بودن زحمات قابل توجهی به کلاس‌ها و درس‌ها وارد می‌کند و مشکلاتی در پی دارد که البته به علت رشد تکنولوژی این مسئله همانند چندین دهه قبل نیست که طلاب به طور کلی در ایام گرما دروس را تعطیل و به مناطق سردسیر و شهرهای خود می رفتند ولی ملاحظات چند روزه در این زمینه قابل پذیرش است.
حوزه علمیه قم هم بنابر گفته برخی دست‌اندرکاران قرار است روز هشتم شهریورماه آغاز شود که به نظر می‌رسد چند روز جلوتر از سال قبل است و اقدامی است قابل تقدیر.
البته فارغ از همه این مسایل و کاهش و ازدیاد تعطیلات، مدیریت حوزه باید به گونه‌ای برنامه ریزی تحصیلی داشته باشد که چه تعطیلات کم و یا زیاد باشند طلابی عاشق تحصیل تربیت شوند و این ممکن نیست مگر یکی با تامین ذائقه علمی و دیگری تامین معیشت افراد مستعد در تبلیغ و تحقیق تا دغدغه معیشت، مناسبات طلاب با مردم را به تعاملی کاسبکارانه تنزل ندهد که در این صورت آفت تحصیل و ضربه آن بر دینداری مردم بیش از منافع آن خواهد بود.
یادداشت از علی فرج زاده