داستان امر به معروف و نهی از منکر در کشور ما نمونه کوچکی از افراط و تفریط در دو سوی طیف به شمار میرود. کسانی منکر هر گونه مسئولیت اجتماعی برای اصلاح و تغییر دیگران شدهاند، و عدهای خواستهاند جامعه و جهان را ولو به ضرب و زور سراسر دگرگون و زیر و رو کنند. برخی از کسانی که در اردوگاه دوم قرار دارند، نگاهی محدود به آن دارند. در دام نوعی صورتگرایی میافتند که گاه حاصل آن دیدن چند فقره موی عیانشده زنی و نادیدن صدها فساد گسترده اقتصادی و سیاسی و دزدیهای برنامهریزیشده است.
در برابر نگرش سنتی بالا و در واکنش به این جنس امر به معروف و نهی از منکر، شاهد نگاه نادرست متقابلی هستیم که این آموزه را از خاصیت میاندازد و میکوشد آن را از عرصه جامعه بزداید. گویی این فریضه امری تجملی یا تحمیلی است و میتوان مسلمان زیست بی آنکه کاری به آن داشت. حال آنکه مسلمانی مستلزمِ داشتن حس مسئولیت اجتماعی و زندگی مسئولانه است. مسئولیت اجتماعی نیز تعبیر دیگری از امر به معروف و نهی از منکر است. اینکه کسانی تصور نادرستی از امر به معروف و نهی از منکر داشته باشند و آن را رواج دهند، دلیل خوبی نمیشود که کسان دیگری به جای اصلاح این تصور خطا، یکسره منکر ارزش و ضرورت آن شوند.
در تشبیه زیبایی از رسول اکرم (ص) مردم جامعه چونان مسافران یک کشتی هستند. در عین حال که هیچ مسافری حق مداخله در کار دیگران و تجسس ندارد، هیچ مسافری هم حق ندارد که در قسمت اختصاصی خود هر کاری انجام دهد و جان دیگران را به خطر اندازد. محافظت از محیط زیست، مخالفت با تخریب آن، حساسیت در قبال مصرفگرایی، رعایت حقوق دیگران، دفاع از آزادی مدنی، مقابله با اخبار دروغین و ترور شخصیت، ممانعت از مصادره شخصیتها و دستکاری نوشتههای آنان، حفاظت از حقوق معنوی و مالکیت فکری نویسندگان و هنرمندان و نوآوران و دهها فعالیت دیگر از این دست، همه نیازمند باور به امر به معروف و نهی از منکر است. با این نگاه، زندگی در جامعه و زیست مسئولانه نیازمند باور و پایبندی به این آموزه و کاربست آن در عمل است.
کتاب مختصر «امر به معروف و نهی از منکر» برآمده از چنین باور و نگاهی بود که در سال 1375 منتشر شد. اینک پس از دو دهه، با تغییراتی مختصر، به همت «نشر طه» مجدداً چاپ و منتشر شده است.
سیدحسن اسلامی در این کتاب کوشیده است به زبانی ساده و به شکلی منسجم گزارشی از جایگاه، اهمیت، ابعاد و شرایط و اخلاقیات این آموزه دینی به دست دهد و تأکید کند که استفاده نادرست از این آموزه نباید ما را به کنار نهادن آن بکشاند. این کتاب گزارشی است ساده، کوتاه و در عین حال روشن و مختصر درباره یکی از ابعاد مسلمان زیستن در جهان امروز. خواندن و پراکندن این کتاب و کتابهایی از این است به واقع نوعی فعالیت مدنی و تلاش برای تحقق زندگی مسئولانه و آگاهانه است.
انتهای پیام