به گزارش ایکنا؛ جدیدترین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «پژوهش‌های اخلاقی» ویژه پاییز ۹۷ به صاحب‌امتیازی انجمن معارف اسلامی دانشگاه قم، مدیرمسئولی، رضا حاجی ابراهیم و سردبیریريال محمود قیوم‌زاده با هدف تشویق اندیشمندان به پژوهش‌های کاربردی در زمینه اخلاق و تربیت اسلامی و انسانی و سمت‌دهی پژوهش‌های اندیشمندان در راستای اهداف مجله اخلاقی و انجمن معارف اسلامی ایران منتشر شد.
عناوین مقالات منتشره در این شماره عبارت است از: «مطالعه تطبیقی خسارت معنوی در حقوق ایران و مصر از منظر اخلاقی»، «تحلیل فضایی فقر شهری در جهت رسیدن به عدالت اجتماعی (مطالعه موردی: محله دزاشیب منطقه یک شهرداری تهران)»، «طراحی مدل اخلاق مدارانه توسعه منابع انسانی در سازمان‌های دولتی»، «مسئولیت مدنی و اخلاقی دولت در اعمال سیاست‌های مالی بر مبنای ضابطه تقصیر سنگین»، «پیش‌ران‌های رفتاری و اخلاقی پایبندی مدیران به قوانین عدالت سازمانی: بررسی نقش محوری انگیزه‌ها و اختیارات مدیران»، «بررسی مسئولیت مدنی و اخلاقی در حوزه سنجش از دور»، «مبانی اخلاقی- روانشناختی ضرورت جرم انگاری جرایم دولتی با تاکید بر مدل‌های حکومتی»، «مبانی و دلایل نظارت مردم بر دولت در قانون اساسی با تاکید بر رویکرد اخلاقی»، «تحلیل جرم شناختی عارضه هیپوگلیسمی و بررسی تاثیر آن بر رفتار مجرمانه»، «تحلیل سیاست جنایی امنیت مدار در پرتو اصول اخلاقی و موازین حقوق بشری»، «جلوه‌های الزامات اخلاقی شهروندان در حقوق کیفری ایران»، «حفظ حقوق شهروند مجازی درراستای منشور حقوق شهروندی»، «استاندارد‌های اخلاقی و رفتاری: خوانش حقوقی و آثار اجتماعی آنها»، «اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) در سازگاری اجتماعی، روان آشفتگی و خودگسستگی مبتلایان به اختلال ترنس سکشوال»، «مطالعه معانی ضمنی و لفظی آیات اخلاق اجتماعی در قرآن کریم».
در چکیده مقاله «مطالعه معانی ضمنی و لفظی آیات اخلاق اجتماعی در قرآن کریم» می‌خوانیم: «قرآن کریم تنها برنامه زندگی است که سعادت و خوشبختی را برای هر فرد تضمین می‌کند، در این اساسنامه که از سوی خداوند حکیم تنظیم شده، نیاز‌های ریز و درشت او برای رسیدن به کمال سعادت وخوشبختی مطرح شده است. اسلام با همه عنایتی که به پیشرفت‌های علمی و صنعتی و زندگی مادی دارد، پیوسته خدا، تقوا، راستی و درستی، اخلاق و ملکات فاضله، اعمال شایسته و پسندیده در درجه اول و سرلوحه اوست. در حقیقت یکی از ویژگی‌های قرآن کریم، دارای ظاهر و باطن بودن آن است که تا چندین لایه درونی ادامه می‌یابد. از روش‌های پژوهش مناسب و علمی برای کشف لایه‌های درونی ظواهر آیات قرآن، تحلیل محتوای کیفی کلام است.
با توجه به تحقیقات گسترده که در حوزه علوم قرآنی صورت گرفته است مفسران و پژوهشگران قرآنی غالبا آیات اخلاقی قرآن را در سه محور الهی، فردی و اجتماعی طبقه بندی می‌کنند. بر همین اساس به منظور انجام این پژوهش، محور سوم یعنی آیات اخلاق اجتماعی انتخاب و بر اساس فن تحلیل محتوای مضمونی و بر مبنای واحد آیات و به صورت کمی و کیفی، جداول تحلیل محتوا تشکیل شد و سپس مقوله‌ها و زیر مقوله‌های هر آیه همراه با بسامد آیات و کلیدواژه‌های ضمنی و لفظی استخراج شد.
دامنه پژوهش ۴۲۷ آیه از آیات اخلاق اجتماعی است که پس از تفکیک آن از آیات اخلاق الهی با ۵۲۱ آیه و اخلاق فردی با ۳۴۵ آیه تحلیل محتوا شد. ابزار پژوهش در بخش معانی لفظی قرآن کریم با ترجمه استاد محمدمهدی فولادوند و در بخش کیفی ترجمه تفسیر المیزان مورد استفاده قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد آیات اخلاق اجتماعی دارای ۱۰ مقوله و ۸۹ زیر مقوله می‌باشد. مقوله ارزش‌های اسلامی در مورد اموال با ۱۸درصد، ارزش‌های اخلاقی در مورد گفت و شنود ۱۳ درصد، حقوق اعضای جامعه ۱۱ درصد، خانواده ۱۰درصد، آداب معاشرت ۷درصد، وفای به عهد ۷درصد و عدالت و ظلم ۶ درصد می‌باشد. تأکید بیشتر قرآن کریم و امر بر انفاق، اطعام فقرا، حفاظت از اموال یتیم، پرداخت زکات و نهی از کم فروشی، تجاوز به مال یتیم و ربا از نشانه توجه متکلم این کلام الهی به حفظ و تحکیم روابط اجتماعی در جامعه اسلامی می‌باشد.»
همچنین در طلیعه مقاله «مبانی و دلایل نظارت مردم بر دولت در قانون اساسی با تاکید بر رویکرد اخلاقی» می‌خوانیم: «در نظام جمهوری اسلامی ایران مهم‌ترین عرصه نظارت، نظارت بر حاکمان است زیرا آثار زیان بار ناشی از ترک آن به مراتب از آثار ترک نظارت مردم بر مردم بیشتر است. بدیهی است اگر دولت را مسئول نظم عمومی بدانیم نظارت دولت نسبت به مردم اهم از شقوق دیگر نظارت می‌باشد. از نظر قانونی، نظارت بر دولت و دولت مردان تکلیف همه شهروندان بوده و همه موظف‌اند وظیفه امر به معروف و نهی از منکر را هم نسبت به کارگزاران و هم نسبت به قوانین و مقررات در صورتی که موجب تضییع حق مردم باشد انجام دهند. این آموزه‌ها بایستی توام با تبیین دقیق مرز‌های نظری و عملی آن باشد تا بتواند کارکردی بسیار مفید و مثمر ثمر به دنبال داشته باشد؛ در اسلام و جمهوری اسلامی مسئول بودن مقامات دولت، اخلاق مداری، امانتی بودن قدرت، خطا پذیری و عدم عصمت و پذیرش جمهوریت، دلایل نظارت بر قدرت، است.
از جمله مبانی نظارت مردم بر دولت در قانون اساسی جمهوری اسلامی بر مبنای اصل هشتم امر به معروف ونهی از منکر است که به عنوان یکی از احکام اجتماعی دین اسلام است که بنحو کفایی برآحاد جامعه، واجب شده است و مبنای پیشگیری و پذیرش این فریضه در شرع مقدس اسلام، ایجاد احساس مسئولیت عمومی و نظارت همگانی، بمنظور حسن اجرای موازین شرعی و جلوگیری از شیوع فساد در جامعه و اصلاح امور است.»
انتهای پیام