سید مرتضی موسویان، عضو هیئت علمی دانشگاه صدا و سیما و رئیس مرکز فناوری اطلاعات و رسانههای دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفتوگو با
ایکنا، در پاسخ به سوالی مبنی بر جایگاه اخلاق و زیست مؤمنانه در فضای مجازی و برنامههای وزارت ارشاد برای تبدیل کردن فضای مجازی به محیطی با اخلاق اسلامی و قرآنی، گفت: یکی از باور‌های اولیهای که باید بپذیریم این است که ما در حال تغییر زیست بوم هستیم و در قدم اول باید با قطعیت قبول کنیم که در زندگی ما به مرور کفه فضای مجازی، سنگینتر از کفه فضای حقیقی شده است.
وی ادامه داد: یکی از موضوعاتی که در زندگی معمول و تاریخ گذشته خود با آن مواجه هستیم، این است که وقتی از جامعه روستایی به جامعه صنعتی و نو آمدیم، اولین مسئلهای که مورد انتقاد قرار گرفت، تغییراتی بود که این تحول به ما تحمیل می‌کرد و اولین مورد در این تغییرات بحث اخلاق و چگونه زیستن در این فضا و محیط جدید بود. در این جریان ما امروز شاهد یک تحول بزرگ هستیم؛ تحولی که تمدنی از جامعه اطلاعاتی به جامعه شبکهای را به ما نشان میدهد. بر این اساس جامعه اطلاعاتی زیرساخت‌های فناوری اطلاعات را برای جامعه صنعتی فراهم کرد تا سرعت را بالا بیاورد و دسترسی را بیشتر کند، اما جامعه شبکهای یک پارادایم کاملاً جدید است؛ فناوری اطلاعات به بدیهیات تبدیل می‌شود و چیزی که شما امروز اهمیت آن را می‌بینید بحث وب و اینترنت است.
رئیس مرکز فناوری اطلاعات و رسانههای دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: امروز کسی از اینترنت به تنهایی صحبت نمیکند، چرا که اینترنت را زیرساختی سخت‌افزاری می‌بینند که وجود دارد و بدیهی است، اما آنچه که بیشتر از آن صحبت می‌شود «وب» یعنی محتوا است. در این میان آنچه که سالانه برای آن نشستهای متعددی برگزار می‌شود، بحث اخلاق و زندگی در اینترنت و این دنیای جدید است. اخلاق نیز به معنای عام است، یعنی هنجار‌هایی که برای ما پسندیده است و آن‌ها را قبول داریم و غیر آن را ناهنجار میدانیم.
در زیست بوم جدید با مقررات، قوانین و پارادایم زیست بوم قدیم نمی‌توان حکمرانی کرد
عضو هیئت علمی دانشگاه صدا و سیما با تأکید بر اینکه رفتار‌هایی که امروز به دلیل باز بودن این فضا در حال خودنمایی است و آن را مشاهده می‌کنیم در بسیاری از مواقع با هنجار‌های از پیش تعریف شده منطبق نیست، اظهار کرد: نکته اینجاست که در زیست بوم جدید با مقررات، قوانین و پارادایم زیست بوم قدیم نمی‌توان حکمرانی کرد و حکمرانی در این فضای جدید نیاز به قوانین خاص خودش را دارد. در این جریان ورود جامعه شناسان و دست برداشتن از بسیاری از نظریهها که جایش در این پارادایم نیست و حضور روانشناسان یکی از مسائل مهم در این حوزه است.
موسویان افزود: اساس نظریات دانشمندانی که در مباحث مدیریت صحبت می‌کنند و امروز در زیست بوم جدید قرار گرفتهاند این است که انسانها دیگر در این فضای جدید در کنار هم نیستند و ممکن است در هر جا، هر نقطه و هر زمانی باشند؛ همه این موارد بر این مسئله تأکید می‌کند که باید تمامی کسانی که برای فعالیت در این حوزه سخن میگویند ابتدا آن را به درستی بشناسند و متناسب با این زیست‌بوم جدید سخن بگویند و در رأس همه این صحبتها بحث اخلاق‌مداری و زندگی مؤمنانه مطرح است.
وی در ادامه گفت: اگر در حکمی که از سوی مقام معظم رهبری به اعضای شورای عالی فضای مجازی ابلاغ شد، نگاه کنیم در بند سوم آن آمده است که ما باید شرایط کشور را به شکلی مهیا کنیم که در تراز کشور‌های بین‌الملل در زمینه سایبر قرار گیریم و بر این اساس باید در تدوین قوانین فضای مجازی دخالت کرده و آن را اخلاق‌مدار و عدالت محور تنظیم کنیم. رهبر معظم انقلاب با روشنفکری به این مسأله تأکید دارند که اگر قوانینی هم در این زیست بوم و فضای جدید تدوین می‌شود باید بر پایه اخلاق‌مداری، زندگی مؤمنانه و عدالت محوری باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه صدا و سیما با تأکید بر نقش خانواده و مربیان در تقویت این موضوع گفت: نگاهی که امروز برای والدین و مربیان با توجه به ارتباط مستقیمی که با یکدیگر دارند، وجود دارد این است که باید آموزش ببینند؛ همه این موارد به ما تأکید می‌کند که ما در کنار سواد رسانه‌ای باید هنجار‌ها و ناهنجار‌ها را تعریف و به نوعی عمل کنیم که افراد خودشان بتوانند هنجار‌ها را از ناهنجار‌ها تشخیص دهند.
موسویان بیان کرد: نکته اساسی که در جامعه جدید وجود دارد این است که فرد می‌تواند در هر جایی اظهارنظر کند، اما مسئله گزارش کردن که از گذشته در جامعه ما وجود نداشت، امروز هم متاسفانه در این فضا وجود ندارد. مثالی از قدیم وجود داشت که می‌گفتند «سعی می‌کنیم پایمان به کلانتری باز نشود» و این امر برایشان یک ارزش بود؛ حال در این فضا با مشاهده بیاخلاقیها سعی می‌کنند که شکایت نکنند.
وی اضافه کرد: بنای زیست بوم جدید اصولاً بر رصد همگانی است و تأکیدش بر این است که اگر موردی را می‌بینند سریعاً گزارش دهند. ممیزی با واسطه در این فضا دیگر وجود ندارد و این مخاطبان هستند که باید این مسائل را ممیزی کرده و رصد کنند. این مسائل از مواردی است که در کنار تعریف کردن هنجار‌ها برای دوری از ناهنجار‌ها به آن نیاز داریم، اما باید برای آن فرهنگ سازی کنیم. به این معنی که اگر کسی مورد و مسئلهای را در یک اپلیکیشن، سایت، نرمافزار و گروه دید، همان‌جا نظرش را اگر قابل اعمال است بدهد و اگر قابل اعمال نیست، آن را گزارش دهد. این تنها مخصوص اپلیکیشن‌های داخل نیست، بلکه همه اپلیکیشنها و نرمافزارهایی که ساخته می‌شود بخش گزارش دارد و امکانی را فراهم کردهاند که بتوان به عنوان کاربر در محتوا و موضوعات آن نظر داد و دخالت کرد.
رئیس مرکز فناوری اطلاعات و رسانههای دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: در شبکههای اجتماعی خود افراد و کاربران آن شبکه هستند که نظارت را بر عهده می‌گیرند و قطعاً عموم مردم و کاربران این شبکهها خواهان اخلاق‌مداری و هنجارپذیری هستند؛ در این فضا کسانی که هنجارشکنی می‌کنند بسیار کم هستند، لذا کسانی که این ناهنجاری‌ها را می‌بینند باید گزارش دهند.
موسویان اظهار کرد: در مجموع ما باید برای تحقق زیست مؤمنانه در فضای مجازی، هنجار‌ها و ناهنجار‌ها را تعریف کنیم و مردم و مخاطبین را به رویکرد نقادانه و نقد کردن مجهز کنیم و در نهایت عمل کردن با توجه به این رویکرد را از آن‌ها مطالبه کنیم و وارد مباحث عملیاتی شویم.
وی با بیان اینکه امروز حدود ۵۲۰ هزار درگاه مانند سایت‌ها، کانال‌ها و صفحات اجتماعی و اپ‌های موبایلی دارای یک نشان و کد شامد هستند، به ایکنا، گفت: امروز اگر در هر اپلیکیشنی که ورود پیدا کنید، شامد آن را می‌بینید و میتوانید با کلیک بر روی گزینه شامد جزئیات مالک و دارنده درگاه را ببینید و آن را بشناسید و اگر تخلفی مشاهده کردید به راحتی میتوانید آن را گزارش دهید؛ اگرچه این درگاه تنها برای اعلام تخلف نیست و به مرور حاوی مطالبی برای آموزش و ارتقای سواد رسانه‌ای می‌شود، اما در حال حاضر بهترین وسیله برای این است که نظر کاربران و مخاطبان را دریافت و به آن عمل کنیم.
رئیس مرکز فناوری اطلاعات و رسانههای دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: در این جریان اگر کسی نخواهد از ناهنجاری‌ها جدا شود، شامد را از آن میگیریم؛ لذا کاربران و افرادی که نشان شامد را در یک اپلیکیشن و برنامه نمیبینند نباید به آن اعتماد کنند، بلکه باید به فضایی اعتماد کنند که قاعدتاً خودش را معرفی کرده و در قالب هنجار‌ها فعالیت می‌کند. خوشبختانه امروز ابزار‌ها وجود دارد و همکاری مردم می‌تواند ما را به این نقطه برساند که با توجه به ظرفیت‌هایی که فضای مجازی دارد ما بتوانیم راه ایجاد ثروت و ایجاد کسب و کار‌های نوپدید را برای همه افراد ایجاد کنیم و این فرصت را به آن‌ها بدهیم که بتوانند با هزینههای کم، کسب و کار‌های خوب و مناسبی را راهاندازی کنند و به آن‌ها نیز اعتماد کنند.
انتهای پیام