محمدباقر انصاری، مدیرعامل مؤسسه بوستان کتاب قم، در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایکنا گفت: سازوکارهای تشویقی که در عرصه کتابخوانی و افزایش سرانه مطالعه در کشور شاهد آن هستیم تأثیر مثبت و در عین حال مقطعی را در امر فرهنگسازی کتاب و کتابخوانی دارند و آن‌ها را فقط به مثابه تلنگری می‌توان تلقی کرد که هر از گاهی به یاد اقشار مختلف جامعه می‌آورند که باید به ارتقای سطح فرهنگی خود و خانواده از رهگذر ترویج فرهنگ مطالعه بیندیشند؛ درست به همین خاطر است که هر سال شاهد برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب و هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران هستیم.
وی ادامه داد: کارکرد چنین سازوکارهای تشویقی همانند آن است که مثلاً شب‌های عید به یاد بیاوریم که باید در کنار زندگی روزمره و مشغله کاری، یادی نیز از بزرگان فامیل کنیم و به آن‌ها هم سری بزنیم و احوالشان را جویا شویم؛ این شیوه اگر استمرار پیدا نکند و پیوستگی نداشته باشد، قادر به جریان‌سازی نیست و همان گونه که اشاره شد تأثیر آن در عین حالی که مثبت است، مقطعی خواهد بود.
انصاری تصریح کرد: مهمترین مسئله مبحث کتاب و کتابخوانی این است که باید به طور جدی به فکر احیای کتاب به منزله عنصر ارزشمند و جریان‌ساز فرهنگی باشیم و این امر میسر نخواهد شد، مگر آنکه در سلسله اقداماتی به این نماد و مظهر فرهنگی ارزش و اعتباری مضاعف ببخشیم.
مدیرعامل مؤسسه بوستان کتاب قم در ادامه گفت: تا زمانی که کتاب برای مردم تبدیل به پدیده ارزشی نشود، همچنان حتی اگر با قیمت بسیار پایین نیز عرضه شود، کالایی گران محسوب می‌شود و مقوله‌ای چون خرید و یا در اختیار گرفتن آن به منظور مطالعه و افزایش سطح دانش فردی چندان اهمیت نخواهد داشت.
انصاری افزود: ممکن است برای خرید یک ماده غذایی که برای طبیعی و ارگانیک بودن آن تبلیغات زیادی شده است، ساعت‌ها وقت صرف کرده و کیلومترها راه را به جان بخرم و حتی آن را با چند برابر قیمتی که متصورم، تهیه کنم اما آیا این احساس اهمیت را نیز درباره کتابی که ممکن است در مقطعی ورد زبان‌ها شده و همه خواندن آن را تبلیغ می‌کنند دارم؟ در نتیجه باید گفت که کتاب گران نیست و گرانی کتاب که آن را به منزله مانعی برای خرید و تهیه آن مطرح می‌کنند صرفاً بهانه است و کتاب فقط در تصویر ذهنی ما محصول فرهنگی گرانی است، چرا که چندان برای آن ارزش و اعتباری قائل نیستیم.
وی با تأکید بر اینکه باید تمام تلاش متولیان فرهنگی در جامعه به این سمت گرایش پیدا کند که کتاب را به مثابه یک کالای ارزشی در زندگی مردم معرفی کنند، گفت: برای تحقق چنین امری راهکارهای زیادی وجود دارد، اما از مهمترین اقداماتی که می‌توان آن را به انجام رساند این است که مثلاً فیلمسازان و مجموعه‌سازان تلویزیونی در قاب‌بندی تصاویر خود از این عنصر فرهنگی بیشتر استفاده کنند؛ شما حتی در مواجهه با فیلمی چون «پدرخوانده» ملاحظه می‌کنید که مارلون براندو در اتاقی نشسته است و پیرامونش را جمعی گانگستر احاطه کرده‌اند و بک‌گراند او کتابخانه‌ای است که کتاب‌های زیادی در قفسه‌های آن چیده شده است؛ به نظر من این مسئله باید تبدیل به الزام در فیلم و سریال‌سازی شود، به این معنی که مثلاً در اتاق نشیمنی که کاراکترهای یک فیلم حضور دارند، در کنار چیدمان وسایل دکوری و تجملاتی، حتماً بخشی از دکور صحنه فیلمبرداری نیز به کتابخانه و کتاب اختصاص پیدا کند، چرا که این امر به شکل ناخودآگاه در حافظه تصویری مخاطبان تلویزیون تأثیری هدفمند خواهد گذاشت.
وی با اشاره به اینکه کودکان و نوجوانان تأثیر بسیار زیادی از رفتار والدین خود می‌پذیرند، گفت: چه اشکالی دارد که پدر و مادر زمانی که در جمع خانواده حضور دارند همیشه یک کتاب در دست داشته باشند، حتی اگر برگی از آن کتاب را نخوانند. یک پدر حتی می‌تواند زمانی که به اتفاق خانواده خود مشغول تماشای تلویزیون است، کتابی در دست خود داشته باشد. این امر در نگاه فرزند او به این معنی است که والدینش اهمیت زیادی برای کتاب در زندگی خود قائل هستند.
انصاری با انتقاد از عملکرد نظام آموزش و پرورش در ترغیب و تشویق محصلان به کتابخوانی گفت: واقعاً متأسفم وقتی که یک واحد آموزشی، که خود از نزدیک شاهد آن بودم، یکی از محصلانش را که مطالعه‌ای غیر از کتاب‌های درسی در محیط مدرسه دارد تنبیه می‌کند. واقعاً چگونه می‌توان انتظار داشت که یک محصل فقط مجاز به خواندن کتاب‌های درسی باشد که آن هم برای او حکم رفع تکلیف را دارد و در چنین شرایطی چطور انتظار داشته باشیم که او در بزرگسالی کتابخوان شود؟
وی که مدرس مباحث هنری در حوزه علمیه قم نیز هست در پایان گفت: حتی در فضای تحصیل طلاب هم با این معضل مواجهیم که مدیران حوزه اعلام می‌کنند که مثلاً یک طلبه تا پایه هفت حق مطالعه هیچ کتابی غیر از کتاب‌های درسی خود را ندارد. آیا به نظر شما این فرد با این شکل محدود مطالعاتی قادر خواهد بود که در آینده محقق بزرگ علوم دینی شود که دانش و تجارب او در جهت رفع مشکلات مردم به کار گرفته شود؟ در یک کلام مشکل ما در عدم رغبت مردم به مطالعه از جایی آغاز می‌شود که کتاب از ارزش و اعتبار واقعی خود ساقط شده باشد.
انتهای پیام