کلیات طرح استانی شدن انتخابات مجلس با عنوان «بررسی طرح یک فوریتی اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس» در ۸ ماده، ۱۹ دی ماه به تصویب نمایندگان رسید؛ طرحی که موافقان و مخالفان زیادی دارد و هر یک محاسن و معایبی را برای آن برمی‌شمرند؛ موافقان آن را عامل حاکمیت کلان‌نگری، شایسته‌سالاری، کیفی‌تر شدن مشارکت، افزایش سلامت انتخابات، فراهم شدن زمینه فعالیت احزاب و ... می‌دانند و از طرفی مخالفان آن را عامل کاهش میزان مشارکت، تضعیف عدالت سیاسی، تضعیف جمهوریت، افزایش مفاسد انتخاباتی و ... می‌دانند. لذا لازم است ابعاد مختلف این موضوع از نگاه نمایندگان و کارشناسان مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد.
استانی شدن انتخابات مجلس و محروم شدن شهرهای کوچک از حق تعیین سرنوشت
احمد بخشایش اردستانی، عضو هیئت علمی دانشگاه و عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، درباره نسبت طرح استانی شدن انتخابات با مسئله جمهوریت و نقش مردم در تعیین سرنوشت خود گفت: هر طرحی از جمله استانی شدن انتخابات مجلس یک سری معایب و مزایایی دارد. افتخار جمهوری اسلامی ایران طی چهل سال گذشته به مردم‌سالاری و اتکای اداره امور کشور به رأی مردم بوده است. لذا لازم است نظام بیش از همیشه متکی به مردم باشد.
وی ادامه داد: این طرح تا حد زیادی شهرهای کوچک و روستاها را از داشتن نماینده و تأثیرگذاری در تعیین سرنوشت محروم می‌کند و این خلاف مردم‌سالاری و عدالت سیاسی است. براساس این طرح، نمایندگان شهرهای کوچک اگر در حوزه انتخابیه خود حداقل 10 درصد آرا را کسب کنند باید در سایر شهرهای استان هم حداقل رأیی را به دست آورند تا نماینده استان شوند و این مسئله اولاً امکان انتخاب نمایندگان مجلس را از میان شهرهای کوچک به شدت کاهش می‌دهد و ثانیاً در صورت کسب رأی، فرد به شهر خودش توجه کافی و وافی نمی‌کند، بلکه بیشتر به استان توجه می‌کند و این باعث قطع ارتباط مردم شهرهای کوچک با مقامات کشور می‌شود.
بخشایش اردستانی اظهار کرد: در حالت عادی مردم شهرهای کوچک و روستا با استاندار و وزیر ارتباط چندانی ندارند، اما می‌توانند از طریق نماینده خودشان در مجلس مطالبات خود را به سمع و نظر مجلس و دولت برسانند و عملیاتی شدن این طرح این امکان بزرگ را از شهرهای کوچک، محروم و دورافتاده سلب می‌کند.
طراحان طرح استانی شدن به دنبال تضمین پیروزی خود در آینده هستند
این استاد دانشگاه مسئله بعدی را فهم چرایی ارائه چنین طرحی در مجلس خواند و گفت: در چهار دوره گذشته مجلس این طرح به انحای مختلف از سوی نمایندگان ارائه شده است. وقتی فردی به مجلس راه می‌یابد، از تریبون مجلس نطق می‌کند و در شبکه‌های تلویزیونی سراسری و ملی صحبت می‌کند تصور می‌کند به یک شخصیت ملی و بزرگ تبدیل شده و برای کنار زدن رقبای خود در شهرستان‌ها این طرح را مطرح می‌کنند تا افراد کمترشناخته‌شده نتوانند وارد فضای رقابت انتخاباتی شوند و مزاحمتی برای آنها ایجاد کنند. در چهار دوره اخیر مجلس که این طرح در مجلس تصویب شده، شورای نگهبان به دلایل مختلف از جمله کاهش مشارکت مردم آن را رد کرده است.
وی افزود: به نظر می‌رسد این بار هیئت رئیسه و رئیس مجلس به این طرح نگاه مثبتی دارند که در صورت مخالفت شورای نگهبان به مجمع تشخیص مصلحت نظام خواهد رفت. با توجه به برداشتی که از نقطه‌نظرات اعضای مجمع تشخیص دارم، تعداد زیادی از آنها هم با استانی شدن انتخابات مجلس مخالف هستند.
افزایش مفاسد انتخاباتی با استانی شدن انتخابات مجلس
بخشایش اردستانی بیان کرد: ایراد سوم طرح آن است که افرادی که می‌خواهند انتخاب شوند این بار باید هزینه‌های بیشتری کنند چون باید در کل استان تبلیغات کنند و ستاد تشکیل دهند. در این وضعیت هر کسی که پول بیشتری و ارتباط قوی‌تر با اصحاب قدرت و ثروت دارد راحت‌تر می‌تواند وارد مجلس شود. در واقع برخلاف اینکه عده‌ای می‌گویند استانی شدن انتخابات باعث کاهش مفاسد انتخاباتی می‌شود، با این طرح مفاسد انتخاباتی بیشتر از قبل خواهد شد.
این نماینده سابق مجلس ایراد چهارم این طرح را افزایش حزب‌بازی، جناح‌بازی و جبهه‌بازی دانست و گفت: با این طرح افرادی که می‌خواهند نماینده شوند باید سر به آستان گروه‌ها و احزاب بزرگ بگذارند تا وارد آن جریانات شوند و این عیب بزرگی است و فاصله نامزدها را با مردم افزایش می‌دهد، در حالی که نامزدها باید رأی خود را از مردم بگیرند. به عبارتی با این طرح نامزدها به جای اینکه بدهکار و خادم مردم باشند بدهکار و خادم قبیله‌ها، گروه‌ها و جبهه‌های سیاسی می‌شوند.
وی یادآور شد: نکته دیگر این است که با استانی شدن انتخابات، نماینده در برابر مردم شهر خود، به ویژه در شهرهای کوچک، احساس بی‌نیازی می‌کند و اگر در شرایط فعلی هر ماه وارد شهر خود می‌شود و مطالبات مردم را می‌شنود، شاید شش‌ماه یکبار هم به شهر خود وارد نشود چون نیازمند حمایت احزاب و گروه‌ها و جلب رضایت آنهاست یا اینکه نقطه تمرکز و توجهش به سمت شهرهای بزرگ استان می‌رود.
بخشایش اردستانی تصریح کرد: در واقع استانی شدن انتخابات باعث کاهش شدید مشارکت مردم در شهرهای کوچک می‌شود و دلیل و نشانه آن هم انتخابات مجلس خبرگان رهبری است. انتخابات خبرگان چون استانی است میزان مشارکت مردم در آن به ویژه در شهرهای کوچک بسیار پایین بود. به همین دلیل برای اینکه تا حدی میزان مشارکت را بالا ببرند انتخابات خبرگان را همزمان با انتخابات مجلس برگزار می‌کنند. با این اوصاف عملی شدن این طرح منجر کاهش مشارکت مردم می‌شود، در حالی که هر جا مشارکت مردم بیشتر باشد به نفع جمهوری اسلامی ایران در صحنه داخلی و بین‌المللی است.
وی ابراز کرد: البته بیان ایرادات طرح استانی شدن انتخابات مجلس به معنی بی‌عیب بودن وضعیت فعلی نیست و قطعاً انتخابات شهرستانی هم ایراداتی دارد اما بالاخره این مدل چهل سال است بوده و جواب هم داده است، پس اجازه دهند تا جمهوری اسلامی باقی است انتخابات مجلس به شکل شهرستانی برگزار شود تا همه مردم به معنی واقعی خود را در تعیین سرنوشت شهر و حوزه انتخابیه خود مؤثر بدانند.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: مسئله اساسی‌تر این است که مشکل واقعی امروز کشور نحوه برگزاری انتخابات و اینگونه مباحث صوری نیست. به عقیده من طراحان طرح استانی شدن انتخابات از شکست می‌ترسند و با استانی کردن انتخابات به دنبال تضمینی برای پیروزی در انتخابات آینده هستند و می‌خواهند با وصل شدن به جریانات و احزاب رأی استان را کسب کنند. آیا امروز مشکل واقعی کشور استانی شدن انتخابات است یا معیشت و اشتغال، حل کدام یک از آنها بقای انقلاب و نظام را تضمین می‌کند.
سه زیرساخت اساسی استانی شدن انتخابات مجلس که فراهم نیست
بخشایش اردستانی درباره زیرساخت‌های استانی شدن انتخابات و فراهم بودن یا نبودن آنها گفت: این طرح مستلزم تغییرات اساسی در قانون اساسی است. ابتدا باید ساختار و الگوی حکومتی از ریاستی به پارلمانی تبدیل شود. سپس باید انتخابات بر روی ریل احزاب قرار گیرد در حالی که احزاب فعلی انقدر ضعیف هستند که نزدیک انتخابات به جبهه تبدیل می‌شوند و جبهه‌ها هم تا به امروز نتواسته‌اند نقش احزاب را ایفا کنند.
وی در پایان اظهار کرد: سومین زیرساخت این طرح قدرتمند شدن شوراهای محلی است. اما آیا شوراهای شهر و روستای فعلی می‌توانند با مقامات کشوری ارتباط برقرا کنند و مشکلات شهر و روستای خود را برطرف کنند یا این نماینده مجلس است که می‌تواند مقامات و وزرا را به مجلس فرابخواند و مشکلات حوزه انتخابیه خود را مطرح کند. پس تا این زیرساخت‌های مهم فراهم نشود، این طرح در عمل با شکست مواجه خواهد شد و معایبش از مزایایش بیشتر خواهد بود.
گفت‌وگو از مهدی مخبری
انتهای پیام