به گزارش ایکنا؛ بیست و یکمین دوفصلنامه علمی پژوهشی «قرآن‌شناخت» به صاحب‌امتیازی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و مدیرمسئولی حجت‌الاسلام محمود رجبی، ویژه پاییز و زمستان 1397، با هدف زمینه‌سازی و گسترش پژوهش‌های تخصصی و روزآمد و ایجاد بستر مناسب برای انعكاس دیدگاه‌های صاحب‌نظران عرصه قرآن‌پژوهی و تضارب آرا و نقد دیدگاه‌ها و نظریه‌ها در زمینه علوم، معارف و تفسیر قرآن منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «بررسی توان رقابت هوش مصنوعی با ذهن انسان از منظر قرآن»، «قرآن و آموزه تفضیل پیامبران؛ اسلوب، زمینه‌ها و ماهیت»، «راهبردها و روش‌های نهادینه‌سازی فرهنگ قرآن بر پایه گرایش فطری انسان به كمال و زیبایی»، «اصطلاح‌شناسی «وجوه و نظائر» در علوم قرآن»، «بررسی آیات موهم ارتكاب گناه یا ترك اولی از سوی حضرت موسی علیه السلام در قتل قبطی»، «آسیب‌شناسی بی‌توجهی به ارتباط معنایی واژگان «اساطیر الاولین» و «امی» در ترجمه‌های فارسی قرآن كریم».
توان رقابت هوش مصنوعی با ذهن انسان
در چکیده مقاله «بررسی توان رقابت هوش مصنوعی با ذهن انسان از منظر قرآن» می‌خوانیم: «مسئله امكان رقابت هوش مصنوعی با ذهن انسان سال‌هاست به عنوان موضوعی جذاب در فلسفه ذهن مطرح است. از طریق بررسی آیات و استنباط مبانی انسان‌شناختی قرآن می‌توان میزان مطابقت نظریه هوش مصنوعی را با نگاه كلی مكتب اسلام به انسان مشخص كرد. هدف این مقاله مقایسه میان مبانی انسان شناختی قرآن با اصول كلی نظریه هوش مصنوعی است. بر اساس این مقایسه روشن می‌شود میان نگاهی كه قرآن به ابعاد وجودی انسان، استعدادها و قابلیت های او و معارف ویژه بشری دارد، با رویكرد قوی به نظریه هوش مصنوعی ناسازگاری جدی وجود دارد. قرآن انسان را خلیفه الله می‌داند كه به روح او وحی می‌شود و استعداد رسیدن به مقام قرب الهی را دارد؛ درحالی كه نظریه هوش مصنوعی، انسان و ذهن او را تماما مادی می‌پندارد و با استناد همه فعالیت‌های ذهنی به مغز، امكان تقلید تحركات مغزی توسط یك ماشین را كاملا ممكن می‌داند.»
آموزه تفضیل پیامبران
در طلیعه مقاله «قرآن و آموزه تفضیل پیامبران؛ اسلوب، زمینه‌ها و ماهیت» آمده است: «تبیین رویكرد قرآن به تفضیل پیامبران با محوریت گونه‌شناسی اسلوب بیانی آیات، زمینه‌پژوهی چرایی طرح تفضیل پیامبران در قرآن، رهیافت شناسی مفسران در مواجهه با این مسئله و تعیین مصداق پیامبر افضل از نگاه قرآن، مسائل محوری این پژوهش هستند كه ضمن نقد نظریه رقیب، به اقتراح در هر یك از مسائل محوری پرداخته است. نتایج پژوهش نشان داد كه آموزه تفضیل پیامبران در آیات متعدد مكی و مدنی قرآن با دو اسلوب تصریح و تلویح و در گونه‌های ارجاع، استشهاد و احتجاج بیان شده است. طرح و بسط این آموزه، از فرایند اجمال در مكه و تفصیل در مدینه برخوردار بوده است. سه زمینه اخلاقی، تبلیغی و معرفتی برای پاسخ به چرایی ورود قرآن به این آموزه قابل ارائه است. دو رهیافت «سكوت» و «تبیین» در تحلیل ماهیت تفضیل پیامبران رایج است. برابر رهیافت تبیین، سه فرضیه تاریخی بودن، اعطایی بودن و اعطایی- اقتضایی بودن فضایل پیامبران محتمل است. نگارنده فرضیه سوم را به دلیل امتیازات آن به عنوان دیدگاه معیار پذیرفته است. هرچند قرآن بر وجود نوعی تفاضل میان بعضی از پیامبران تصریح دارد، ولی آیه‌ای صریح در تفضیل و افضیلت پیامبری خاص بر سایر پیامبران به دست نیامد؛ لكن در روایات اسلامی بر افضلیت محمد(ص) بر پیامبران پیشین تاكید و از سوی متكلمان و محدثان ادعای اجماع شده است؛ همچنین برخی از نظریه‌های تفسیری نیز دلالت آیه «ورفع بعضهم درجات» بر افضلیت محمد(ص) را پذیرفته‌اند.»
روش‌های نهادینه‌سازی فرهنگ قرآن
در چیکده مقاله «راهبردها و روش‌های نهادینه‌سازی فرهنگ قرآن بر پایه گرایش فطری انسان به كمال و زیبایی» می‌خوانیم: «مربیان و فرهنگ‌سازان در فرایند تبلیغ، تعلیم و تربیت ناگزیرند برای نهادینه‌سازی فرهنگ قرآن، به گرایش‌های فطری بشر توجه ویژه كنند؛ چون قرآن كلام خداوند فطرت‌آفرین، و زبان قرآن هماهنگ با فطرت آدمیان است. این نوشته درصدد تدوین راهبردهایی تربیتی است كه از گرایش فطری انسان به زیبایی و كمال استنتاج می‌شود و نیز بر آن است تا با كشف روش‌های مناسب برای اجرای این راهبردها، جهان‌بینی، باورها و ارزش‌های قرآنی را در مخاطبین قرآن نهادینه كند. در این پژوهش، برای استنتاج هر راهبرد و روش‌های مربوط به آن، از الگوی منطقی «فرانكنا» استفاده شده و شواهد قرآنی و روایی نیز برای مبانی، اصول و روش‌های مورد بحث ارائه شده است. در این زمینه بر مبنای «عشق به كمال مطلق»، راهبردهای «تبیین كمال بخشی فرهنگ قرآن»، «معرفی كمالات قرآن و فرهنگ قرآن» و «تقویت و ارتقای حس كمال‌خواهی» و بر مبنای «گرایش به زیبایی»، راهبردهای «رعایت زیبایی و آراستگی در نهادینه‌سازی»، «برجسته‌سازی زیبایی‌های قرآن» و «تقویت و اعتلای ذائقه زیبایی‌شناختی» استخراج شده و مجموعا 24 روش نیز برای اجرای این راهبردها ارائه شده است.»
آیات موهم ارتكاب گناه در قتل قبطی
در بخشی از چکیده مقاله «بررسی آیات موهم ارتكاب گناه یا ترك اولی از سوی حضرت موسی(ع) در قتل قبطی» می‌خوانیم: «تا آنجا كه بررسی شد، همه مفسران شیعه این قتل را ترك اولی و همه مفسران اهل تسنن (به جز فخررازی) آن را گناه برشمرده‌اند. این نوشتار به روش توصیف و تحلیل، به بررسی شبهه پرداخته و به این نتیجه رسیده است كه قتل قبطی توسط آن حضرت، نه تنها گناه نبود؛ بلكه ترك اولی هم نبوده است. ضمیر «هذا» در آیه نخست به اقتتال و درگیری میان سبطی و قبطی برمی‌گردد. واژه «ظلم» و «غفران» در آیه دوم نیز در معنای لغوی به كار رفته است؛ در نتیجه چنین معنا می‌شود: با ورود به این شهر، خود را در جایی كه نباید می‌بودم قرار دادم؛ پس مرا از دشمنان بپوشان. جمله «فعلتها إذا وانا من الضالین» نیز در مقام توریه بیان شده است.»
انتهای پیام