به گزارش ایکنا از بلاروس، ابوالقاسم مختاریان، رایزن فرهنگی ایران در بلاروس، با الکساندر سوشا، معاون علمی و انتشارات کتابخانه ملی این کشور، دیدار و گفت‌وگو کرد.
مختاریان با ارائه تعدادی كتاب‌های درباره فرهنگ، ادب و معماری ایران در این دیدار، صحبت خود را آغاز كرد و سوشا نیز با توجه به تخصص خود، كه مطالعات فرهنگی است، علاقه‌مندی خود را به فرهنگ و هنر ایران ابراز کرد.
سپس مختاریان گفت: سال پیش در پی برگزاری هفته کتابخوانی، که با همكاری مديريت كتابخانه ملی و سفارت جمهوری اسلامی ایران در محل کتابخانه برگزار شد، مجموعه كاملی از منشورات موجود در حوزه فرهنگ و ادب ايران‌زمين تقدیم کتابخانه شده بود.
در میان کتاب‌های اهدایی از طرف رایزنی فرهنگی، مجموعه مقالات كنفرانس بزرگداشت ابوعلی سینا نیز بود که سوشا به این موضوع اشاره کرد و گفت: دیدگاه‌ها و فلسفه ابوعلی سینا تأثیر بسیار عمیق و مستقیمی روی آرای فرانسیس اسکارینا، فیلسوف، نویسنده، محقق و پدر چاپ در بلاروس، گذاشته است.
سوشا درباره دیدگاه‌ها و تأثیرات ابن سینا مطالبی اظهار کرد: در دهه 1980 برخی از فیلسوفان بلاروسی مطالبی در این باره نوشتند. همچنين در سال 2017 و مصادف با سالگرد آغاز صنعت چاپ در بلاروس، تعدادی مقاله به قلم سوشا درباره ابن سینا منتشر شد. مختاریان درخواست کرد که این مجموعه‌مقالات در اختیار رايزنی فرهنگی سفارت ایران قرار گیرد تا با ترجمه این آثار و از طریق شخصیت‌های برجسته همچون فرانسیس اسکارینا بتوانیم ارتباطات و اشتراكات فرهنگی میان دو ملت را تقويت كنيم.
معاون علمی کتابخانه ملی بلاروس با اشاره به این موضوع که در سالگرد آغاز صنعت چاپ در بلاروس، 20 جلد کتاب و مجموعه مقالات درباره زندگی، آرا و شخصیت فرانسیس اسکارینا به چاپ رسید که در این میان به تأثیر ابن سینا نیز اشاره شده است، گفت: این مقالات حتماً در اختیار بخش فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی قرار داده می‌شود. این مجموعه به غیر از زبان‌های روسی و بلاروسی به زبان‌های انگلیسی و لهستانی نیز ترجمه شده است. این موضوع می‌تواند پایه‌ای برای آغاز گفت‌وگوهای مشترک میان اساتید و محققان ایرانی و بلاروسی باشد.
از دیگر کتاب‌ها رمان «سفر به گرای 270 درجه» نوشته نويسنده احمد دهقان بود که مختاریان در توضیحات خود به موضوع جنگ ایران و عراق و علت اینکه چرا به آن جنگ تحمیلی یا دفاع مقدس گفته می‌شود، پرداخت و به این نکته اشاره کرد که تجربه جنگ نیز موضوع مشترکی است میان دو ملت ایران و بلاروس که می‌تواند مبنایی برای گفت‌وگوهای فرهنگی در آينده باشد.
سوشا نیز در این باره اظهار کرد: یادآوری موضوع جنگ و به ویژه جنگ جهانی دوم برای بلاروس از جهتی موضوعی دردآور است و از جهت دیگر، یاد و خاطره جنگ و کسانی که در آن شرکت کردند، همواره گرامی داشته می‌شود و مراسم روز استقلال، که مصادف با آزادسازی بلاروس از اشغال ارتش نازی است، مؤيد همین امر است که باید خاطره جنگ را در زمان صلح از یاد نبریم.
مختاریان پیشنهاد کرد که در ارتباط با مفهوم دفاع و موضوع جنگ می‌توانیم با کتابخانه ملی بلاروس همکاری کنیم و سوشا نیز با تأیید این مطلب بیان کرد: در بلاروس اساتید تاریخ بسیار خوبی وجود دارند و در ضمن کتابخانه ملی ارتباط نزدیکی با دیگر کتابخانه‌ها و مراکز علمی فعال در بلاروس دارد که همین امر این امکان را به کتابخانه ملی می‌دهد تا بتواند بستر را برای اجرایی کردن گفت‌وگوها بین اساتید و محققان ایرانی و بلاروسی مهیا کند.
در ادامه جلسه و در پاسخ به سؤال مطرح شده از طرف رایزن فرهنگی سفارت مبنی بر وجود کتب تحقیقی، رسالات و آثار موجود در کتابخانه ملی در حوزه شرق‌شناسی، ایران‌شناسی، مطالعات اسلامی و زبان و ادبیات فارسی، سوشا اظهار کرد: در ارتباط با کتب فارسی در مجموع 1000 جلد کتاب موجود است که درباره تاریخ و فرهنگ ایران از دوران باستان تا دوران معاصر هستند. این کتب شامل نسخ خطی نیز است که بسیار ارزشمند به شمار می‌رود.
وی گفت: در همین زمینه کتب نفیس خطی در کتابخانه نگهداری می‌شوند که متأسفانه هیچ کسی، نه در ایران و نه در بلاروس از وجود آنها اطلاع ندارد و جالب توجه است که در میان کتب خطی موجود در کشور بلاروس از نظر شکل ظاهری، تصویرنگاری و ظرافت، زیباترین کتاب، همین کتاب‌های خطی ایرانی هستند. این نسخ خطی متعلق به قرون 14 تا 18 میلادی است و در حوزه‌های ادبیات، تاریخ، علوم و دین نوشته شده‌اند. این نسخ به زبان‌های فارسی، عربی و دیگر زبان‌های کشورهای مجاور از جمله ترکی است. ولی اغلب آنها به زبان فارسی نوشته شده‌اند. این مجموعه با ارزش‌ترین بخش کتابخانه ملی بلاروس است. متأسفانه کسی از وجود این نسخ اطلاعی ندارد، ولی وجود این نسخ نشان دهنده وجود اشتراک فرهنگی میان دو ملت است.
سوشا در ادامه به پروژه انتشار فهرستی از مجموعه نسخ خطی اسلامی اشاره کرد که تقریباً در حال کامل شدن هستند. این پروژه، تحقیقی است روی نسخ خطی موجود در کتابخانه ملی که تعداد آنها 45 نسخه است و تعدادی دیگر هم در کتابخانه‌های شهرهای دیگر بلاروس موجود هستند. در این پروژه تحقیقاتی که از بیست سال پیش و با حمایت کتابخانه ملی بلاروس آغاز شده است به ترجمه برخی از بخش‌های نسخه‌های خطی، تجزیه و تحلیل زبان‌شناسی این نسخ، باستان‌شناسی نسخ، بررسی نسخ از نظر ادبی، تصویرسازی و آماده‌سازی آنها به منظور چاپ در مجموعه کتب حوزه اسلامی پرداخته شده است.
وی گفت: همچنین در این اثر با دقت بالا به نحوه نگارش، نوع مرکب استفاده شده در نسخه‌ها، کیفیت کاغذ و دیگر جزئیات پرداخته شده است. در حال حاضر تنها مرحله چاپ عکس‌های مربوط به این نسخ و همچنین انتخاب طرح روی جلد باقی مانده است. کار چاپ این اثر نیز به احتمال قوی یا در خود کتابخانه و با امکانات موجود انجام می‌شود و یا با کمک دیگر مؤسسات نشر که با کتابخانه همکاری می‌کنند، این امر صورت خواهد پذیرفت که به این ترتیب روی قیمت تمام شده اثر نیز تأثیر می‌گذارد. در همین راستا سوشا از سفارت جمهوری اسلامی ایران برای همکاری و انتشار این اثر ارزشمند دعوت به همكاری و مشاركت کرد.
مختاریان از این پیشنهاد استقبال و درخواست کرد تا در نامه‌ای رسمی اين پروژه معرفی و نحوه همکاری‌ها اعلام شود تا اقدامات لازم صورت گیرد. وی همچنین به تأمین مالی این پروژه اشاره کرد و افزود: در حال حاضر با اعمال تحریم‌های ظالمانه از طرف آمریکا و ممنوعیت صادرات حتی دارو به ایران باید موانع و محدودیت‌های موجود را در نظر داشت.
سوشا با تأکید بر این موضوع که کشور بلاروس هم همواره تحت تأثیر تحریم‌ها قرار داشته است، به این موضوع اشاره کرد که درباره تأمین مالی این پروژه، کتابخانه ملی آمادگی دارد تا بخشی از این امر را پوشش دهد. تا این زمان هم تمام هزینه‌های صرف شده از طرف کتابخانه ملی توسط تأمین‌کنندگان دولتی و خصوصی پرداخت شده است. با تمام این صحبت‌ها این پروژه می‌تواند فرصت بی‌نظیری برای معرفی فرهنگ و تاریخ ایرانی ـ اسلامی باشد که نظیری در بلاروس ندارد. این امکان نیز وجود دارد تا با برگزاری نشست‌ها و نمایشگاه‌هايی در ایران و بلاروس به معرفی این اثر پرداخته شود.
در ادامه گفت‌وگوها، مختاریان پیشنهاد کرد: اگر محققانی پروژه و طرحی تحقیقاتی در حوزه شرق‌شناسی، ایران‌شناسی، مطالعات اسلامی و زبان و ادب فارسی دارند، در حال حاضر که رفتن به ایران و بررسی منابع دست اول به علت وجود ویروس کرونا امکان‌پذیر نیست، می‌توانیم ایشان را با مراکز و اساتید ایران مرتبط کنیم تا از راه دور بتوانند از مشاوره و همچنین منابع موجود استفاده کنند.
سوشا در همین ارتباط از پیشنهاد مطرح شده استقبال کرد و با عنوان این موضوع که در طول زمان، بررسی و تحقیق روی فهرست نسخ خطی، نیاز به مشاوره با اساتید ایرانی را ضروری می‌کرد، افزود: این امر تنها به صورت ارتباط از راه دور انجام می‌شد. با این وجود این فرصتی ارزشمند برای محققان و افرادی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، بوده و امید است که محدودیت‌های رفت و آمدی هرچه زودتر برداشته شود تا این افراد بتوانند از نزدیک به گفت‌وگو بپردازند. از طرف دیگر کتابخانه ملی بسیار علاقه‌مند است تا همکاری‌های خود را با کتابخانه‌ها، مراکز علمی و موزه‌ها در ایران گسترش دهد، زیرا تنها به این صورت است که می‌توان از توانایی‌ها و منابع یکدیگر استفاده کرد.
مختاريان با اشاره به تفاهمنامه همکاری بین کتابخانه ملی بلاروس و کتابخانه ملی ایران، اين‌گونه تعاملات را در راستای اجرايی کردن بندهای تفاهمنامه ياد شده دانست و بر تقويت آن تأكيد کرد. در ادامه درخواست شد تا برای حضور در نمایشگاه‌ها و کنفرانس‌هایی که مجری آنها کتابخانه ملی بلاروس است، اطلاع‌رسانی شود.
سوشا اعلام کرد: در ماه سپتامبر 2020، کنفرانس «روز کتابخانه‌ها» برگزار خواهد شد. همچنين به کنفرانس بین‌المللی کتابخوانی كه با موضوع کتاب و کتابخوانی با حضور محققانی از کشورهای مختلف در ماه آوریل – می طی هر سال برگزار می‌شود اشاره كرد.
دومین رویداد بین‌المللی که با عنوان کنگره شناخته می‌شود، «کتابخانه به عنوان پدیده‌ای فرهنگی» است که از سال 2012 با حضور 500-600 محقق از کشورهای مختلف هر ساله در فصل پاییز در کتابخانه ملی برگزار می‌شود. این رویداد با حضور مؤسسات انتشاراتی و دست‌اندرکاران صنعت چاپ و نشر برگزار می‌شود.
مختاریان در بخش دیگری از گفت‌وگو، پیشنهاد حضور سوشا در نمایشگاه بين‌المللی قرآن در ماه رمضان در ایران را مطرح کرد و حضور در این گونه نمایشگاه‌ها را فرصتی مناسب برای معرفی بلاروس دانست. اين پيشنهاد مورد استقبال طرف بلاروسی قرار گرفت. سوشا اظهار کرد: در گذشته با همکاری کتابخانه ملی، قرآن نفیسی برای دفتر ریاست جمهوری بلاروس تهیه شده است که به عنوان هدیه اهدا شد.
سوشا درباره جامعه مسلمانان بلاروس، به این نکته اشاره کرد که با همکاری کتابخانه ملی و جامعه مسلمانان بلاروس، نمایشگاهی از کتاب‌های خطی اسلامی برگزار شد که در آنها کتاب‌های اسلامی به زبان‌های عربی و بلاروسی با رسم‌الخط عربی از قرن 14 و 16 میلادی به نمایش گذاشته شدند و خوب است که چنین نمایشگاه‌هایی با همکاری جمهوری اسلامی ایران در بلاروس برگزار شود.
در ادامه، مختاریان درباره امکان برگزاری نمایشگاه «محرم» در محوطه کتابخانه سؤال کرد که مورد استقبال آلکساندر سوشا قرار گرفت. وی اعلام کرد که متأسفانه سالن اصلی کتابخانه هم اکنون در حال آماده‌سازی برای برگزاری نمایشگاه دیگری است، ولی سالن‌های دیگری نیز برای برگزاری این نمایشگاه وجود دارند که می‌توان از آنها استفاده کرد.
در پایان اين جلسه از نمايشگاه نسخ خطی و كتب نفيس كتابخانه بازديد به عمل آمد. در اين بخش از كتابخانه، كتاب‌های نفيس خطی به زبان‌های فارسی، عربی و روسی مربوط به قرون 15 ميلادی به بعد نگهداری می‌شود. همچنين از نمايشگاه عكس و دست‌نوشته‌های تاريخی متعلق به يكی از تاريخ‌پژوهان معروف بلاروس به نام «ليخوددوف ولاديمير آلكسيويچ» بازديد صورت گرفت. كتاب «بلاروس و عالم اسلام» كه به پيشينه حضور مسلمانان در اين كشور می‌پردازد، از آثار اين فرد بوده كه در سال 2014 ميلادی منتشر شده است.
انتهای پیام