به گزارش ایکنا؛ در این شماره از فصلنامه علمی ـ تخصصی مطالعات علوم قرآن، مقالاتی با عناوین «عوامل مؤثر بر رشد اخلاقی با نگاهی قرآنی»، «رابطه فقه القرآن و تربیت جسمانی»، «نقد شبهه خیانت برخی پیامبران به خلق»، «آموزه‌های پشتوانه‌های قرآنیِ دکترین مقاومت امام خمینی(ره) با تأکید بر بیانات مقام معظم رهبری»، «تبیین قرآنی نقش مقاومت در حکومت جهانی مهدوی»، «بررسی الگوی مقاومت بنی اسرائیل در فرایند نهادینه سازی گفتمان صبر در جامعه اسلامی» و «راهبردهای مقاومت در دوره انتظار از منظر قرآن کریم» منتشر شده است.
در چکیده مقاله «عوامل مؤثر بر رشد اخلاقی با نگاهی قرآنی» می‌خوانیم: تکیه‌گاه اخلاق قرآنی خداوند است که منبع و منشأ همه فضایل و کمالات عینی و نامتناهی است. رشد اخلاقی به معنای ربانی و الهی‌شدن در بُعد شناختی، رفتاری و عاطفی از راه کسب اوصاف و افعال ربوبی و الهی است که نمونه آن در اوصاف و افعال خدا وجود دارد و اوصاف و افعالی که خداوند برای انسان مطلوب دانسته است. انسان در فطرت و خلقت ویژه‌اش استعداد ربانی و الهی‌شدن را دارد و عوامل متعددی در شکوفایی و رشد این استعداد نقش دارند. این پژوهش با روش کتابخانه‌ای- اِسنادی و تحلیل محتوایی، توصیفی و استنباطی با هدف بررسی عوامل مؤثر بر رشد اخلاقی براساس آموزه‌های قرآنی انجام شده است که این عوامل از نگاه قرآن دو نوع‌اند: عوامل معرفتی، عوامل غیرمعرفتی. شناخت فطری فضایل و رذایل (عامل معرفتی غیراکتسابی)، توجه و تفکر (بیداری) و ایمان، عوامل معرفتی اکتسابی رشد اخلاقی‌اند و وراثت، تغذیه، عوامل محیطی، مبادی غیبی، اراده و اختیار و عمل صالح عوامل غیرمعرفتی این رشدند.
نویسنده مقاله «رابطه فقه القرآن و تربیت جسمانی» در طلیعه نوشتار خود آورده است: تربیت فرایند پرورش‌دادن و به فعلیت‌درآوردن استعدادهای گوناگون انسان در ابعاد مختلف آن با اصول و برنامه‌ای از پیش تعیین‌شده است، به‌گونه‌ای که انسانها در حرکتی آزادانه و آگاهانه با پذیرش درونی، رشد و بالندگی خویش را در مسیر حرکت به کمال و ارزشهای مطلوب استمرار بخشند. تربیت از منظرهای گوناگون به انواعی تقسیم می‌شود که یکی از آنها تربیت جسمانی است. پرسش اصلی این است که چه رابطه‌ای میان احکام فقهی قرآنی و تربیت جسمانی وجود دارد؟ به بیان دیگر آیا احکام فقهی قرآنی به‌گونه‌ای تشریع شده‌اند که در راستای تربیت جسمانی هم باشند یا تنها به تربیت روحی و عقلانی توجه کرده‌اند. پژوهش پیش رو به روش توصیفی- تحلیلی و براساس منابع کتابخانه‌ای به این پرسش پاسخ می‌دهد و به این نتایج دست یافته است: 1. فقه القرآن سه مبنا دارد: اختیار تکوینی، توانایی فردی و سرشت تشخیص خوبی از بدی و درستی از نادرستی. 2. قرآن کریم در سه بُعد تغذیه، بهداشت و ورزش احکامی را در راستای تربیت جسمانی مطرح کرده است. 3. از دیدگاه قرآن طیب‌بودن و ضررنداشتن تغذیه معیار تغذیه برای تربیت سالم جسمانی است؛ بنابراین احکامی که موجب ضرر به جسم باشد، از دیدگاه قرآن وجود ندارد، به‌جز موارد تزاحمِ با اهم مانند جهاد. رویکرد فقهی - قرآنی می‌تواند بیانگر نوآوری و اهمیت پژوهش پیشِ روی باشد.
در طلیعه نوشتار «نقد شبهه خیانت برخی پیامبران به خلق» آمده است: پیامبران در ایفای رسالت الهی و خیرخواهی برای مردم هیچ‌گونه کوتاهی نداشتند؛ اما برخی با استناد به شماری از روایات ناصحیح درباره برخی پیامبران، مانند حضرت داوود و پیامبر اکرم سخن از خیانت به میان آورده‌اند؛ درحالی‌که آنان از خیانت به خدا و مردم پیراسته‌اند. افزون بر حکم کلی قرآن درباره پیراستگی پیامبران از خیانت به مردم، این کتاب آسمانی از برخی پیامبران مانند اسماعیل بن حزقیل، یوسف، موسی و پیامبر اکرم، با نام یاد می‌کند که از خیانت به مردم پیراسته بودند. درباره خیانتِ فرستادگان الهی شبهه‌ای مطرح شده است که از سر ناآگاهی یا غرض‌ورزی است. در نوشتار پیش رو شبهه خیانت به خلق که به برخی پیامبران نسبت داده شده، بررسی و پاسخ داده شده است و پیراستگی آنان از خیانت به مردم ثابت و روشن شده است. پیامبران از رفتارهایی که قرآن کریم آنها را خیانت به مردم شمرده از قبیل تصرف ناروا در اموال مردم، هتک ناموس، کشف و افشای اسرار و بدعهدی با مردم، به دورند. در این مقاله که با صبغه شبهه‌پژوهشی و به روش کتابخانه‌ای و تحلیلی اسنادی انجام گرفته است، ضمن پاسخ به دو مورد از شبهه خیانتِ مطرح‌شده درباره حضرت داوود و پیامبر اکرم، نتیجه گرفته شده است پیامبران از خیانت به مردم پیراسته‌اند.
در چکیده مقاله «بررسی الگوی مقاومت بنی اسرائیل در فرایند نهادینه سازی گفتمان صبر در جامعه اسلامی» می‌خوانیم: داستان اقوام پیشین، سختی‌ها و تلخ‌کامی‌ها، عوامل کامیابی و شکست، فراز و فرود‌های آنان آیینه عبرتی در برای امتهای پسین است. یکی از اهداف قصههای قرآن، بسترسازی برای القا و نهادینه‌سازی مفاهیم و حقایقی است که جز با زبان شیرین داستان، داروی سخت و تلخی همچون صبر و پایداری، در آن قابل تحمل نیست.
راهبرد مقاومت در قرآن طی فرایند حکیمانهای، منطبق و ناظر بر شرایط و تحولات جامعه، پی‌ریزی و نهادینه‌سازی شده است. بخشی از این فرایند، نهادینه‌سازی گفتمان مقاومت و صبر در بستر تبیین الگوی مقاومت قوم بنی‌اسرائیل است که در این تحقیق، ضمن پنج دسته آیه، به آن پرداخته شده است. نگارنده در بررسی آیات مربوطه، با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و با توجه به رویکرد تنزیلی، نتایج در خور تأملی به دست داده است؛ از جمله: 1. درخواست آخرین درجات شکیبایی توسط ساحران تواب، در مقابل شدیدترین شکنجه‌های فرعون، منطبق بر شرایط طاقت‌فرسای مسلمانان در مکه بوده است. 2. مسائل مطرح‌شده مربوط به رهایی بنی‌اسرائیل از ذلت و خفت، وعده هلاکت دشمنان قدرتمند آنان، به‌عنوان ضرورتی برای استقامت مسلمانان در شرایط سخت دوران مکه ترسیم شده است.
در چکیده مقاله «راهبردهای مقاومت در دوره انتظار از منظر قرآن کریم» می‌خوانیم: یکی از موضوعاتی که درباره ارتباط مقاومت اسلامی و حکومت جهانی مهدوی قابل طرح است، چیستی راهبردهای مقاومت در دوره انتظار از دیدگاه قرآن کریم است. هدف از شناخت چیستی راهبردهای مقاومت، به‌کارگیری آنها و تقویت فکری و فرهنگی جبهه مقاومت در دوره انتظار و زمینه‌سازی ظهور است. پرداختن به راهبردهای مقاومت در دوره انتظار، برجستگی فرهنگ مهدویت در جهان معاصر و نقش مهم مقاومت اسلامی برای زمینه‌سازی ظهور را نمایان می‌کند. این راهبردها را می‌توان در سه حیطه بررسی کرد: راهبردهای بینشی، راهبردهای گرایشی و راهبردهای کنشی. در این پژوهش که با روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است، چیستی راهبردهای مقاومت در هر سه حیطه از دیدگاه قرآن بررسی می‌شود. در راهبردهای بینشی به تبیین موضوعاتی مانند اندیشه حکومت جهانی و زمینه‌سازی برای حاکمیت حق، عدالت‌گستری، دفاع از مظلومان و ستمدیدگان پرداخته می‌شود. در راهبردهای گرایشی موضوعاتی مانند نقش اقتدار و توانمندی، تکیه‌نکردن به ظالمان و امید به پیروزی مطرح می‌شود و در راهبردهای کنشی و رفتاری به نقش تقوا، صبر و پایداری، ایثار و امر به معروف و نهی از منکر در مقاومت در دوره انتظار می‌پردازیم.
انتهای پیام