عبرت از منظر قرآن

عبرت منبع سرشاری از تجارب مختلف است که در صورت توجه و دقت به آن می‌تواند آثار و پیامدهای مؤثر و هدایت‌بخشی را برای انسان به‌ دنبال داشته باشد. عبرت به معنای پند و اندرز است و شخص تجربیات دیگران را در زندگی خود به‌ کار گیرد. پندپذیرى و عبرت‌آموزى از اعمال پسندیده و فضایل نفسانى است که موجب بیدارى انسان و تعالى روح و سعادت دنیا و آخرت مى‌شود. گردش شب و روز، ماه و سال، گرفتار شدن امت‌هاى گذشته به عذاب به خاطر سرکشى و نافرمانى در مقابل سفیران الهى و سقوط قدرتمندان سلطه‌گر و مرگ و میر پدران و گذشتگان و هزاران رخداد دیگر هر یک مى‌تواند پندى براى انسان باشد. در این راستا قرآن کتاب هدایت و راهنمایی انسان به سرمنزل مقصود و نسخه شفابخش همه دردها و امراض و مسائل جامعه انسانی است و به تمام نیازهای مادّی، معنوی، دنیوی، اُخروی، فردی و اجتماعی مردم پاسخ می‌دهد.

قرآن سرنوشت انسان را مبنای عبرت آیندگان قرار می‌دهد

حجت‌الاسلام صمد ناصری، امام جمعه خسروشهر، در گفت‌‌وگو با ایکنا از آذربایجان‌شرقی، اظهار کرد: عبرت، حالتی است که در اثر برخورد با امور ظاهری و مشهود، برای انسان پدید می‌آید و به معرفتی باطنی و غیرمشهود منتهی می‌شود. مبانی عبرت، ویژگی‌هایی است که در زندگی انسان باعث پدید آمدن حالت عبرت‌گیری می‌شود. قرآن سرنوشت انسان را مبنای عبرت آیندگان قرار می‌دهد که هرکس در حد توشه و توانش از آن بهره‌مند شود.

حجت‌الاسلام‌ ناصری با استناد به آیه 9 سوره روم «وَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ ۚ كَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَأَثَارُوا الْأَرْضَ وَعَمَرُوهَا أَكْثَرَ مِمَّا عَمَرُوهَا وَجَاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ ۖ فَمَا كَانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَلَٰكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ» ادامه داد: در این آیه می‌خوانیم: آيا در زمين نمى‌گردند، تا بنگرند كه چگونه بوده است عاقبت كسانى كه پيش از آن‌ها مى‌زيسته‌اند؟ كسانى كه توانشان بيشتر بوده است و زمين را به شخم زدن زير و رو كرده و بيشتر از ايشان آبادش ساخته بودند و پيامبرانى با معجزه‌ها بر آن‌ها مبعوث شده بود. خدا به ايشان ستم نمى‌كرد، آنان خود به خويشتن ستم مى‌كردند.

امام جمعه خسروشهر عبرت را منبع سرشاری از تجارت مختلف دانست و یادآور شد: عبرت منبع سرشاری از تجارب مختلف است که در صورت توجه و دقت به آن می‌تواند آثار و پیامدهای مؤثر و هدایت‌بخشی برای انسان به دنبال داشته باشد. مولای متقیّان می‌فرمایند: ميوه عبرت‌آموزی از حوادث، مصونيت از خطاها و لغزش‌هاست. دستیابی به بینش، بهره‌مندی از تجارب دیگران، مصونیت نسبی از خطا و درنهایت استفاده بهینه از عمر و باقی مانده آن، از پیامدهای تربیتی عبرت است.

عبرت یک پیامد شیرین تربیتی است

حجت‌الاسلام عبدالغفار غفاری، امام جمعه بخشایش در گفت‌وگو با ایکنا از آذربایجان شرقی، اظهار کرد: عبرت حالتی است که در اثر برخورد با اموری به انسان دست می‌دهد و به خودی خود، یک روش نیست، بلکه یک پیامد شیرین تربیتی است. عبرت را چراغی فراروی آینده انسان می‌‌دانند و فردای درخشان و بهتر در گرو عبرت از گذشته است.

وی با استناد به آیه 11سوره انعام «قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ ثُمَّ انْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ» بیان کرد: در این آیه می‌خوانیم: بگو: در روى زمين بگرديد و بنگريد كه پايان كار تكذيب‌كنندگان چگونه بوده است. عبرت‌ها، همچون صحنه زنده تئاتر، شیوه‌های درست و غلط زندگی را برای انسان به تصویر می‌کشند و از این طریق روح و جان او را به سوی حقیقت بالا می‌برند.

امام جمعه بخشایش، ضمن بازگو کردن شیرین‌ترین ثمره عبرت‌آموزی، یادآور شد: شیرین‌ترین ثمره عبرت‌آموزی، بینش است که خود، آثار مطلوب دیگری نیز دارد. امیرالمؤمنین علی(ع) می‌فرمایند: آن كسی كه بيشتر عبرت بياموزد، لغزشش كم خواهد شد. حفظ و گرامی داشت باقیمانده عمر انسان و استفاده بهینه از آن نیز از نتایجی است که در سایه عبرت از گذشته تحقق پیدا می‌کند.