به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست بین‌المللی «امنیت زنان و خانواده در خاور ميانه با تاکید بر نقش شهید سلیمانی و شهید ابومهدی المهندس» امروز، پنجشنبه، 18 دی‌ماه از سوی دانشگاه الزهرا(س) و دانشگاه حکیم سبزواری برگزار شد.
سیدنصرالله حجازی، عضو هیئت علمی دانشگاه حکیم سبزواری، در این نشست با موضوع «گسترش گروه‌های تکفیری و تهدید علیه امنیت زنان در منطقه» طی سخنانی گفت: در دوره بعد از جنگ سرد و فروپاشی دیوار برلین، جریانی در حوزه مطالعات امنیت شکل گرفت که قائل به بازاندیشی در مفهوم امنیت بود؛ چراکه چالش‌های جدیدی در حوزه امنیت در روابط بین‌الملل پدیده آمده بود که از جمله آنها حادثه یازدهم سپتامبر و افزایش افراطگرایی مذهبی بود لذا باید درک جدیدی از امنیت حاصل می‌شد.
وی ادامه داد: در این پارادایم جدید برخلاف رویکرد کلاسیک که امنیت را با محوریت دولت بررسی می‌کرد و بر بُعد نظامی امنیت پافشاری می‌شد با بُعد جدیدی از امنیت مواجه شدیم که اولویت را به جوامع و شهروندان می‌داد و به مسائلی نظیر اقتصاد و محیط زیست توجه می‌کرد.
وی افزود: این دیدگاه منجر به وضع یک دیدگاه جدید تحت عنوان امنیت انسانی شد و بعد از اینکه مورد توجه نهادهای بین‌المللی همانند شورای امنیت قرار گرفت و این نهادها نیز بر امنیت انسانی توجه کردند، لذا جنسیت و امنیت زنان نیز مورد توجه قرار گرفت. این مفهوم از نقطه نظر تهدیداتی که برای انسان به وجود می‌آورد شامل دو تفسیر است که در تفسیر اول تروریسم، منازعات نژادی، امنیت غذایی و حتی محیط زیست را شامل می‌شود. در این برداشت امنیت انسانی وجه ایجابی دارد و تمام ابعاد زندگی انسان را در بر می‌گیرد.
حجازی بیان کرد: اما در برداشت دوم در پرتو حقوق بشر، معطوف به مسائلی می‌شود که امنیت انسان‌ها از منظر خشونت را در بر می‌گیرد و برخی آن را در محافظت از زندگی انسان در مقابل مشکلاتی که حیات انسانی آنها را تهدید می‌کند مورد توجه قرار می‌دهند. در این رویکرد مسائلی نظیر ناامنی غذایی، سوء تغذیه و عدم دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی به عنوان فاکتورهایی از ناامنی مورد تأکید قرار گرفته است. آنچه از این دیدگاه بر می‌آید این است که اگر موضوع جنسیت را در حوزه تهدیدات انسانی لحاظ کنیم در برخی از موارد سطح تهدیدی که نسبت به زنان وجود دارد نسبت به مردان بیشتر است.
عضو هیئت علمی دانشگاه حکیم سبزواری یادآور شد: این چارچوب، افقی تحلیلی در حوزه امنیت در منطقه خاورمیانه را پیش روی ما می‌گشاید و می‌توانیم با بررسی پیشینه تاریخی این تهدیدات موفق به جلوگیری از این ناامنی ها و خشونت‌ها شویم. افراطگری مذهبی یکی از مهمترین چالش‌ها پیش روی نظام بین‌الملل معاصر است و نه تنها خاورمیانه بلکه دیگر کشورها را هدف قرار داده است. خاستگاه این افراطگری، خاورمیانه است که عمدتاً هم به عنوان نیروهای مقاومت در واکنش به حضور نیروهای خارجی در منطقه یا در واکنش به هجوم فرهنگی غربی ظهور و بروز پیدا کرده‌اند.
وی تصریح کرد: پیکار مجاهدان در افغانستان علیه شوروی منجر به تجربه‌ای از همکاری و تشریک مساعی موفق در میان این گروه‌ها شد. حادثه یازده سپتامبر نیز نشان از تحول در عملکرد القاعده داشت. این تروریسم جدید محدود به جغرافیای خاصی نبود و از ساختاری شبکه‌ای با توانایی گسترده برخوردار بود و با بهره‌گیری از فرایند جهانی شدن و رسانه‌های تحت وب قادر به جذب نیرو و هوادار در اقصی نقاط جهان بود. در پی حمله آمریکا به افغانستان و پس از آن عراق، برخی از نیروهای القاعده به عنوان داوطلب عازم عراق شدند و در ابتدا تحت نظر ابومصعب زرقاوی سازماندهی پیدا کرده و بعداً همین نیروها در شرایط بی‌ثباتی در عراق به گسترش عملیات خود ادامه داده و به یکی از گروه‌های قدرتمند در عراق تبدیل شدند.
حجازی گفت: با مرگ ابومصعب زرقاوی در سال 2006 شد ابوعمر بغدادی سرکرده دولت اسلامی عراق شد و بعد کشته شدن وی ابوبکر بغدادی رهبری این گروه را در دست گرفت و به تقویت منابع مالی و تأمین هزینه‌های نظامی گروه از طریق اشغال مناطق نفت خیز و کشتار شیعیان و سایر اقلیت‌ها و گروه‌های قومی پرداخت. این گروه با بروز حوادث سوریه توانست برای تشکیل خلاف خودخوانده بخش‌هایی از سوریه را نیز اشغال کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه حکیم سبزواری بیان کرد: با انحلال جبهه النصره، داعش نام خود را به دولت اسلامی عراق و شام تغییر داد و در سال 2014 اعلام خلافت کرد. داعش را باید نسل دوم افراطگرایی القاعده قلمداد کرد. علی رغم پیوندهای ساختاری، داعش تمایزات آشکاری با سَلَف خود دارد و برداشت‌های خشک از دین و مخالفت با تشیع و سایر مذاهب اسلامی از این تمایزان است. در حالی که برای القاعده دشمن اصلی غرب بود، اما نوک پیکان داعش مردم منطقه بودند. اگر القاعده بین‌المللی عمل می‌کرد، اما داعش خاورمیانه و به ویژه کشورهای بی‌ثبات را مورد هدف و کشتار جمعی قرار داد. داعش از طریق نمایش قساوت از طریق فضای مجازی سعی در پیشبرد اهداف خود داشت. البته این جزیی از استراتژی نظامی این گروه است تا با پراکندن ترس و وحشت پیروزی خود را تسهیل کند.
وی ادامه داد: ظهور داعش به عنوان یک نمونه پیچیده و متمایز از بازیگران غیردولتی از جهت تأثیراتی که در امنیت انسانی در عراق و سوریه گذاشته قابل توجه است. صرف نظر از آسیب‌هایی که طی سال‌های عملیات داعش در عراق و سوریه متوجه زیرساخت‌های بهداشتی، درمانی و اقتصادی و ... شده است، پیامد این عملیات‌ها قتل، تجاوزات وسیع و به بردگی گرفتن بسیاری از اقلیت‌های قومی و مذهبی بوده است. دیدبان حقوق بشر سوریه در 2019 طی گزارشی اعلام می‌کند شش و نیم میلیون نفر از منظر امنیت در ابعاد مختلف در وضعیت نامناسبی به سر می‌برند. گزارش کمک‌های بشردوستانه عراق نیز نشان می‌دهد پنج و نیم میلیون نفر نیازمند دریافت کمک‌های بهداشتی هستند که 49 درصد از آنها را زنان تشکیل می‌دهند.
حجازی گفت: از سوی دیگر آسیب‌های روحی ناشی از جنگ و آوارگی و کشتار و تجاوز به زنان و کودکان از آسیب‌های ماندگار است. امروزه سیزده و نیم میلیون نفر از مردم سوریه نیازمند کمک هستند که 9 میلیون نفر از آنها را زنان تشکیل می‌دهند. طبق آمار کمیساری پناهندگان سازمان ملل متحد، بیش از شش میلیون پناهنده سوری در لبنان، مصر، اردن و ترکیه در نتیجه عملکرد داعش حضور پیدا کرده‌اند براساس همین گزارش حدود پنجاه درصد جمعیت سوریه که در 2011 یعنی قبل از بروز ناآرامی ها 22 میلیون نفر بوده است آواره و بی‌خانمان شده‌اند. براساس دفتر نجات ایزدیان از 550 هزار نفر از ایزدیان 360 هزار نفر آواره شده و فقط در روز اول حمله داعش 1300 نفر از آنان کشته و 6500 نفر نیز ربوده شده‌اند که 4 هزار نفر از آنان را زنان تشکیل می‌دهند.
عضو هیئت علمی دانشگاه حکیم سبزواری یادآور شد: با اتکا به اطلاعات محدودی که از سوی مراجع بین‌المللی یا محلی منتشر شده است تصویری از وضعیت اسفناک و ناهنجار امنیت انسانی در عراق و سوریه با تأکید بر شاخص خشونت علیه زنان نمایان می‌شود. هرچند توجه به پیامدهای ناشی از این اقدامات و تهدیدات و طریق جبران آن ضروری است و قطعاً هرگونه اقدام در این زمینه با توجه به کمبود منابع داخلی و روند تدریجی دریافت کمک‌ها و حمایت‌های بین‌المللی با کاستی‌های زیادی همراه خواهد بود اما نکته مهمتر آثار مخربی است که برای مدتی طولانی‌تر گریبانگیر بازماندگان جنایات ضدبشری داعش شده و در کنار خسارات روانی و آسیب‌های روحی و شخصیتی، زمینه‌های شکل‌گیری روحیه ترس و انتقام در میان گروه‌های اجتماعی را تداوم می‌بخشد.
انتهای پیام