وی افزود: ایمان به معنای شناخت انسان از خدای یگانه است که سبب محبت انسان به خدا، التزام و اطاعت انسان از خداوند می‌شود و فرد دیندار برای التزام و اطاعت از خداوند متعال، به تعالیم دینی رو می‌آورد.
نوذری با اشاره به مفروض روانشناسان در رویكرد تحولی به ایمان، تصریح کرد: شكل‌گیری ایمان امری تدریجی است و پایه‌های اولیه آن در كودكی فراهم می‌شود. البته فرد در نوجوانی می‌تواند به فهمی معنادار از آن دست یابد. تحول در آن نیز به منظور دست‌یابی به مراحل بالاتر برای كسانی استمرار پیدا می‌كند كه این راه را انتخاب می‌كنند و كوشش مجدانه دارند.
استاد حوزه افزود: یک روانشناس با واقعیتی به نام ایمان سر و کار دارد. از منظر روانشناس، شناخت‌ها و باورهای دینی فرد در طول مدت زندگی از بدو تولد تا کهنسالی در حال تغییر است. همچنین احساسات دینی مانند حس محبت، توکل، ترس از خدا هم در حال تغییر است. عمل کردن و التزام به تعالیم دینی نیز در حوزه‌های مختلف فردی، اجتماعی، سیاسی در طول زندگی فرد تغییر می‌یابد؛ ضمن اینکه ایمان بر اساس اصول و قواعد عامی در حال تغییر است.
استاد حوزه گفت: روانشناس معتقد است ایمان و دین از ساختار و فیلتر ساختار سازمان روانی انسان عبور می‌کند. روانشناس، تغییرات ایمان را در بعد شناختی، عاطفی، رفتاری، التزامی با استفاده از نظریه‌‍‌ها و ابزار و روش‌های روان‌شناسی مورد مطالعه و تحقیق قرار می‌دهد. در حقیقت، روان‌شناسیِ تحول ایمان، حوزه‌ای از روان‌شناسی دین است که تغییرات در ایمان (باور، احساس، التزام و عمل) را در طول زندگی از تولد تا پیری توصیف و تبیین می‌کند و در نتیجه این مطالعات، اصول و قواعد عام پدیداری تغییرات ایمان در هر مرحله از زندگی مشخص می‌شود.
نوذری در ادامه به تبیین قلمرو و محدوده تحول ایمان در انسان اشاره کرد و گفت: نقطه آغازین فرایند تحول ایمان در انسان، زمان انعقاد نطفه و نقطه پایانی آن لحظه مرگ است. سوال مهمی که در این جا مطرح می‌شود، این است که ایمان امری اکتسابی یا فطری است و اگر فطری است، چگونه قابل مشاهده و بررسی است؟ در پاسخ به این سوال می‌توان گفت که ایمان عمدتاً دارای رویکردی فطری است و همچنین ریشه اکتسابی دارد و سبب تغییر شناخت و تفکر ایمان می‌شود.
وی اظهار کرد: انسان در اكتساب ایمان، صرفاً با ابزار استدلال عقلانی و منطقی درگیر گزینش‌های ایمانی و حل مسائل زندگی نمی‌شود، بلكه با استدلال در مفهومی گسترده‌تر كه عواطف و تجربههای گذشته را به كار می‌گیرد، درگیر حل مسائل می‌شود. تحول در ایمان و مؤلفه‌های آن در خلال زندگی با مجموعه ابعاد تحولی مرتبط است و همانگونه كه تحت تأثیر آنها متحول می‌شود، می‌تواند بر آنها تأثیر بگذارد و آنها را متحول سازد.
وی اضافه کرد: به عبارت دیگر، سطوح تحول روانی انسان از طریق الگوهای شناخت و استدلال اخلاقی و عاطفی بر ایمان اثر می‌گذارد. همچنین عمل و زیستن مؤمنانه نیز در یك كنش متقابل با ابعاد درونی، تحول ایمان را ممكن می‌سازد. در واقع، ایمان با میزان تسلیم و خضوع و خشوع و چشم‌پوشی از شئون خود، رابطه مستقیم و با خودبینی و خودخواهی رابطه معكوس دارد.
نوذری بیان کرد: بافت اجتماعی، اجتماع و سنت دینی و فرهنگ در طول زندگی گسترده‌تر می‌شود و موجب می‌شود انسان همیشه در معرض ارتباط با گروه‌ها و سازمان‌های مختلفی قرار بگیرد و از این طریق بر شكل‌گیری و تحول ایمان اثر بگذارد.
وی با بیان اینکه روانشناسان، مراحل تحول ایمان را در طول عمر به پنج یا هفت مرحله تقسیم‌بندی می‌کنند، افزود: نتیجه بررسی‌ها در موضوع تحول ایمان حاكی از پنج مرحله ایمانی متمایز و متوالی است كه در گستره سنی تولد تا 22 سالگی ظاهر می‌شود و هر مرحله نسبت به مرحله قبل از ویژگی تمایزیافتگی، انسجام و جامعیت بیشتر برخوردار است. هر مرحله روان‌شناختی تحول ایمان به طور کیفی متمایز از مراحل دیگر است و فهم ما از ایمان در هر مرحله، تغییر کیفی پیدا می‌کند.
نوذری همچنین به فواید مطالعات روان‌شناختی تحول ایمان اشاره و اظهار کرد: بر مبنای تحول بعد ایمان، حوزه تربیت دینی به طور جدی تحت تأثیر قرار می‌گیرد. پژوهش‌های روان‌شناختی تحول ایمان، مباحث ایمانی را از انحصار اقلیت نخبه خارج و برای عموم قابل استفاده می‌كند. به علاوه ارائه چنین مباحثی می‌تواند زمینه توصیه‌های آموزشی و تربیتی را فراهم سازد.
وی تأکید کرد: نیاز مراكز آموزشی به ویژه آموزش و پرورش كه آموزش دین و ایمان از رسالت‌های اصلی آن به حساب می‌آید، ایجاب می‌كند محققان متخصصین معارف دینی و روان‌شناسی تحولی، تحقیق درباره شكل‌گیری و تحول ایمان و دیگر مفاهیم دینی را دل‌مشغولی اصلی خود بدانند؛ چراكه چنین پژوهش‌هایی می‌تواند مبنایی علمی برای برنامه‌ریزی درسی، تعیین اصول و روش‌های آموزشی، تعریف نقش و كنش معلم دینی و رابطه معلم و شاگرد و تعیین رسالت مدرسه در اختیار برنامه‌ریزان قرار دهد.
نوذری اظهار کرد: امروزه بسیاری از نزاع‌ها در زمینه آموزش دین در آموزش و پرورش به خاطر كمبود چنین تحقیقاتی است. ایجاد معیار و مبنا در حوزه سیاست گذاری دینی، سنجش دینداری، از فواید دیگر بررسی در این حوزه به شمار می‌رود.
انتهای پیام