به گزارش خبرنگار ایکنا؛ نشست بین‌المللی «عصاره عصر» عصر امروز، ۱۳ خرداد با حضور استادان و ادیبان بین‌المللی به همت نهاد کتابخانه‌های عمومی استان فارس در فضای مجازی برگزار شد.
روح‌الله منوچهری، مدیر کل کتابخانه‌های عمومی استان فارس در ابتدای این نشست با اشاره به اهمیت کتاب و کتابخانه در نگاه امام خمینی(ره) گفت: توجه و عشق و علاقه حضرت امام به کتاب و کتابخانه تنها در دوره مرجعیت نبوده و از دوران کودکی و نوجوانی و جوانی سر و کارشان با کتاب و کتابخانه بود. حتی در سفر‌های تفریحی با دوستان و هم‌سن و سالان خود نیز کتاب همراه داشتند و به بازدید از کتابخانه‌ها نیز می‌رفتند به طوری که ۱۲ مرداد سال ۱۳۱۶ با سه تن از دوستانش به تبریز و بازدید کتابخانه این شهر می‌روند و در دفتر یادبود آن یادداشتی می‌نویسند.
وی افزود: حضرت امام چندین سال درگیر مبارزه و سختی و تبعید و دوری از وطن بودند. اما این مسئله مانع از فعالیت و توجه ایشان به امر کتاب و کتابخانه نمی‌شد. امام خمینی(ره) همچنین وجود فرهنگ کتابخوانی و کتابخانه در جامعه را نشانه تمدن و پیشرفت می‌دانستند.
منوچهری ادامه داد: مطالعه به‌قدری برای حضرت امام مهم و ارزشمند بود که هنگام شهادت فرزندش حاج‌آقا مصطفی نیز برنامه مطالعه روزانه را ترک نکرده و پس از برگشت از تشییع فرزند، مطالعه کتاب غیر درسی را که در دست داشت، ادامه می‌دهد.
جمال روح ربانی در شعر امام
سیدباقر میرعبدالهی، مدیر کل منابع نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در ادامه این نشست درباره شعر امام خمینی(ره) گفت: ما در شعر امام، جمال روح ربانی او را سراغ می‌گیریم نه آن خیال‌پردازی‌های حرف‌های شاعران را. این سبکباری‌ها در ساحت زبان به ما می‌گوید که جز به شیوه همدلی، راهی به ژرفناکی جهان اندیشه ادبی امام نیست. به ما می‌گوید که: اگر سودای بحر داری، آن کوزه را بیفکن، از قسمت یک روزه بگذر و خود را به خروش بی‌خاموش طوفان‌ها بسپار.
وی افزود: امام هرگاه فراغتی روی می‌کرد، موهبت طبع خویش را غنیمت می‌شمرد و از کلمات، روزنی می‌پرداخت تا از پس اشتغال به امور خلق، نفسی تازه کند در هوای لطیف شعر. امام نه سر آن داشت که به سبک و زبانی ویژه دست یابد و نه در پی طبع آزمایی برای رسیدن به درجات متعالی شاعری بود. شعر امام آفریده روح او بود، نه یکسره برآمده از قوای احساسی و تخیلی.
میرعبدالهی ادامه داد: شعر امام در مقایسه با شعر شاعران عارفانه ایران، نه از حیث سبکی و زبانی، تافته‌ای جدابافته است و نه از حیث مضمون، یگانه و بی‌همتاست و بیرون از ساحت کلام و پیام شعر عرفانی. اما شعر امام برخلاف شعر بسیاری شاعران عارفانه‌سرا ـ که اتفاقاً شعرشان از برجستگی‌های فنی خالی نیست و گاه حتی مصداق بارز آن است ـ برخوردار از پشتوانه «تجربه عرفانی» بوده است. شاعرانی را می‌شناسیم که در شعر خود از «زلف»، «خال» و «خط» و کنایات عرفانی دیگر بهره گرفته‌اند، اما این اشارات همچنان در کناره «لفظ» مانده و راه به بحر «معنی» نبرده است، چرا که مسبوق به سابقه‌ای در فردیت شاعر نبوده است. اما در این سو امام را می‌بینیم که هم از «درس» عرفان، حظی وافر برده و هم از «حال» عرفانی، نصیبی بسزا اندوخته است.
وی تصریح کرد: امام به شیوه مرسوم متقدمان در غزل خود سخن از شکر و شکایت، واله‌گی و شیدایی، مستی و راستی، وصل و هجران، دلبری و دلنوازی، طعن و تکفیر طاعنان و خرقه‌پوشان تزویر و... به میان می‌آورد. در اینجا می‌توان شواهد بسیاری از شعر امام به دست داد که نمایانگر بیان مفاهیم یادشده است.
وی در پایان گفت: شعر امام برای دل‌سپردگان به آن بزرگوار، همان «نکته روح‌فزا از دهن دوست» یا «شمه‌ای از نفحات نَفَس یار» است که از پس واژگان به مشام جان مشتاقان می‌رسد. شعر او هم «اندوه دل» است و هم «مژده دیدار» و اینک ماییم که در فرقت شاعر، یادگزار اوییم و جان تشنه را در زلال خیال روحانی آن حقیقت ناب، تازه می‌کنیم و به زمزمه می‌خوانیم: «ای صبا! نکهتی از خاک ره یار بیار/ ببر اندوه دل و مژده دلدار بیار».
ترجمه دیوان امام در بنگلادش
محمد ابوالکلام سرکار، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه داکا از بنگلادش نیز در ادامه به تأثیر امام خمینی (ره) در جهان گفت: بنگلادش، کشوری است که مراکز زبان و ادبیات فارسی زیادی در آن وجود دارد و این نشان از تأثیر فرهنگ و تمدن ایرانی در این کشور است. در این کشور وقتی درباره ایران صحبت می‌شود اولین چهره‌ای که در ذهن مردم بنگلادش اعم از عوام و خواص نقش می‌بندد، چهره امام خمینی(ره) است.
وی افزود: دیوان شعر امام خمینی(ره) اولین بار در سال ۱۹۹۱ میلادی به زبان بنگالی ترجمه شد و این نخستین بار بود که امام خمینی به عنوان شاعر معرفی می‌شد و این کتاب باعث شد مردم بنگلادش که پیش از این امام خمینی را به عنوان رهبر و اندیشمند بزرگ می‌دانستند، به عنوان شاعر هم بشناسند.
سرکار ادامه داد: اشعار امام(ره) در پایان‌نامه‌های دانشجویان دانشگاه داکا نیز مورد توجه بوده است، به طور که موضوع تجلی عرفان در اشعار امام خمینی در بسیاری از دانشگاه داکا مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین پایان‌نامه‌های دیگری به زبان بنگالی به اندیشه سیاسی یا به آثار و احوال آثار امام پرداخته‌اند.
وی تصریح کرد: در بسیاری از دانشگاه‌های بنگلادش رشته زبان و ادبیات فارسی تدریس می‌شود، اما این طور نیست که فقط دانشگاهیان امام(ره) را بشناسند، بلکه همه مردم بنگلادش امام خمینی(ره) را می‌شناسند. ما امیدواریم در آینده این آثار و تأثیر امام(ره) در کشور بنگلادش را بیشتر شاهد باشیم، زیرا مردم این کشور به امام خمینی(ره) عزت و احترام بسیاری می‌گذارند.
سیدعبدالله حسینی، شاعر و رئیس مرکز اسلامی ژوهانسبورگ از آفریقای جنوبی نیز در ادامه این مراسم در سخنان کوتاهی گفت: به عنوان کسی که بیست و هفت سال در آفریقای جنوبی برای تبلیغ اندیشه‌های امام خمینی تلاش کرده است، باید بگویم، امام خمینی(ره) بیش از آنکه در ایران مؤثر باشند، در جهان مؤثر بودند که متأسفانه از دید مردم کشورمان مغفول مانده است. شخصیت‌های بسیاری در جهان تحت تأثیر ایده‌ها و اندیشه‌های امام(ره) بودند.
امام با انقلاب بندهای اسارت را گشود
هناء سعاده، نویسنده و فعال رسانه‌ای از الجزایر در ادامه بیان کرد: این روز‌ها برای ما یادآور رحلت جانگداز امام خمینی(ره) است. ما در این ایام عمیقاً دردمند هستیم. او بود که دل‌های سرگردان را آرامش بخشید. او بود که با حکمت و درایت خود تمام مرز‌های جغرافیایی و مذهبی و قومی را درنوردید. او انقلابی را بنیاد نهاد که تمام بندهای اسارت را گشود؛ و در همه شئون زندگی تحول ایحاد کرد.
وی افزود: امام(ره) جنبه‌های مختلف شخصیتی داشت که یکی از این جنبه‌ها، جنبه فرهنگی و ادبی است. امام خمینی (ره) دیوانی از غزل دارد و در عنفوان جوانی به شعر گرایش داشته و ۴۵ اثر با موضوع مختلف از وی باقی مانده است. هم به شعر و فلسفه و عرفان پرداخته و هم به اخلاق و فقه و سیاست. زبانش در شعر به زبان حافظ نزدیک‌تر است. ایشان به اشعار ملک الشعرا و نسیم شمال که از شاعران دوره مشروطه بودند، بسیار علاقه‌مند بود. امام(ره) کسی بود که با برخورد افکار عقب مانده راه برای برخی هنر‌ها باز کرد.
نور شعیب، شاعر اهل لبنان نیز در ادامه به شعرخوانی پرداخت.
زبان عرفانی زبان دل امام خمینی(ره)
سیدسلمان صفوی، رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن در ادامه این نشست درباره شخصیت ادبی امام خمینی گفت: تألیفات امام خمینی از جهت ادبی در چند حوزه فقه و اصول، فلسفه و عرفان و اندیشه سیاسی است؛ و این تألیفات برخی نوشتاری و برخی گفتاری و برخی به زبان فارسی و یا عربی است. از جهت ادبی آنچه جذابیت خاصی دارد و قلم ادبی امام را نشان می‌دهد نوشته‌های عرفانی، فلسفی و اخلاقی ایشان است. در این حوزه ایشان هم آثاری دارند که به عنوان شارح آرای محی الدین بوده و هم بر اسفار ملاصدرا شرح‌هایی نوشته است.
وی افزود: نقطه اوج نوشته‌های عرفانی امام در دیوان اشعارش شکل گرفته است که به سبک عراقی سروده شده و بیشتر تحت تأثیر حافظ بوده است. در واقع یک نوع سوز و حلاوت خاصی در شعر‌های امام دیده می‌شود که حاصل شخصیت ایشان است و آنچه را دریافت کرده‌اند به قلم آورده‌اند و زبان عرفانی زبان دل ایشان است.
سیره امام در اشعارش
منوچهر اکبری، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران نیز در ادامه به بعد ادبی شخصیت امام خمینی (ره) پرداخت و گفت: برخی عارف و برخی فیلسوفند. برخی متکلمند و برخی شاعر. اما این همه بعد، در امام خمینی جمع شده است و بیش از همه، انقلابی که درصدد احیا و برقراری یک نظام حکومتی جدید در جهان است. به طوری که نظام شرق و غرب را با ضلع سوم جمهوری اسلامی بیدار می‌کند.
وی افزود: اینکه آیا از شعر‌های امام به برخی از سیره و دل‌نگرانی‌های امام خمینی(ره) پی برد؟ سیره شعری امام(ره) به شدت تحت تأثیر حافظ است و ریشه تفکر ملامتی که در شعر‌های حافظ و عطار است در شعر‌های امام هم دیده می‌شود و این گلایه‌ها در تک‌بیت‌هایی که می‌خوانم وجود دارد؛ «این خرقه ملبس و سجاده ریا/ آیا شود که بر در میخانه بردرم»، «از درس و بحث و مدرسه‌ام حاصلی نشد/ کی می‌توان رسید به دریا ازین سراب»، «هر چه فراگرفتم و هر چه ورق زدم/ چیزی نبود غیر حجابی پس از حجاب».
اکبری ادامه داد: امام جزء استثناترین شخصیت‌هایی بود که در روزگار شعر موضوعیت ادبی پیدا کرد. یعنی در سه فراز زندگی ایشان شعر شد و شعرای عاشق و شیدای امام هر چه داشتند، شعر گفتند. یکی در تبعید و بازگشت امام، دیگری حضور ۱۰ ساله امام در جماران و سومی سوگ سرود شاعران در هجران خرقه‌پوش حلقه روحانیان.
نغمه مستشارنظامی، شاعر و دبیر شورای ادبی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در پایان این نشست مجازی به خواندن غزل خود درباره امام خمینی (ره) پرداخت.
از روز‌های آخر خرداد باب شد
عشقی که عاقبت ثمرش انقلاب شد
عشقی که قطره قطره به قلب زمین رسید
مهری که ذره ذره غزل‌های ناب شد
خون هزار عاشق اگر ریخت بر زمین
گل‌واژه‌های سرخ دمید و گلاب شد
بعد از هزار سال هوا دلپذیرتر
تعبیر خواب آینه‌ها آفتاب شد
این راه با حمایت ایمان ادامه یافت
این راه با امامت دل انتخاب شد
نامش شناسنامه تاریخ عاشقی است
مردی که در دل شب سرما شهاب شد
معمار دین، امام خمینی (ره)، بت بزرگ
با دست‌های سبز خلیلش خراب شد
یک واژه‌اش هزار غزل بود و خنده‌اش
مضمون عاشقانه صد‌ها کتاب شد
آن خاطرات روشن و آن روز‌های سرخ
در عکس‌های نیمه خرداد قاب شد
در بخش دیگری از این برنامه شاعران ایرانی و خارجی در سوگ سالگرد رحلت امام خمینی (ره) به شعرخوانی پرداختند.
انتهای پیام