گفته می‌شود این رساله را امام به درخواست خلیفه زمان مأمون نوشته و به عنوان مهمترین نوشته اسلامی در علم پزشکی در هر زمان مورد تکریم و پسند عموم قرار گرفته است و عنوان رساله طلایی (ذهبیه) به این دلیل است که مأمون دستور داده این رساله را به آب طلا کتابت کنند. توصیه‌های پزشکی در این رساله برای همه مردم در زمان‌ها و مکان‌های مختلف مفید و قابل استفاده بوده است.
محتوای کتاب شامل تمثیلاتی زیبا درباره اعضای مهم بدن، مانند قلب، رگ‌ها، دست‌ها، پاها، زبان و ...، مطالب متنوعی پیرامون بهداشت، بیماری‌ها، خواص خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها و گیاهان، بیان منشأ درد‌ها و بیماری‌ها، نام ماه‌های سال و ارائه دستورالعمل‌هایی متناسب با شرایط آب و هوا در هر یک از ماه‌های سال و بیان حالات طبیعی انسان در ادوار عمر و ... است.
همچنین اسلوب ادبی این کتاب دارای سه بخش معانی، بیان و بدیع است. مسائل پزشکی جزء مسائل علمی بوده و نوشتن مسائل علمی با اسلوب ادبی سازگاری کمتری دارد. اما در همین اندک، شواهدی وجود دارد و بلاغت خاص امام مشهود است.
در این رساله تشبیهات بسیاری به کار رفته است. مثلا، بدن را شبیه یک مملکت قرار داده که پادشاه آن دل است و کارمندانش رگ‌ها. قصر پادشاه تن است و سرزمین حکومتی آن جسم است. دو دست و دو پا و لب و چشم و زبان و گوش‌ها یاران اویند. مخازن و گنجدان‌های او معده و شکم و ... و بعد از این تشبیه کلی تک‌تک اعضا را به ارکان مختلف حکومتی تشبیه می‌کند.
انتهای پیام