فلسفه تکرار برخی آیات در قرآن

یکى از راه‌هایى که قرآن کریم در پیام رسانى خود از آن استفاده کرده، تکرار یک کلمه یا جمله یا یک آیه کامل است. این کار آثار و فوائدى دارد و از محسنات سخن به شمار مىرود. بايد توجه داشت قرآن در مدت 23 سال برحسب موقعیت‌ها و حوادث و پيشامدهاى مختلف نازل شده است. قرآن يک كتاب خشک قانونى و يا يک كتاب كلاسیک نيست كه قوانين و مسائل علمى را به‌طور دسته بندى شده بيان نمايد. قرآن كتاب ارشاد و تبليغ و هدايت است و هدف آن اين است كه حقايق زندگى انسانى و دستورات لازم براى رسيدن به كمال انسانى را بيان كند و از راه نفوذ در روح‌ها و افكار مردم و موضع قوانين اجتماعى صحيح، جامعه‌اى به وجود آورد كه كمال مادى و معنوى را دارا باشد. براى تأمين چنين هدفى، قرآن درباره تمام موضوعات مورد لزوم سخن گفته است.

قرآن تدريجی و در حوادث مختلف و براى پاسخگويى به نيازهاى گوناگون در طول 23 سال نازل شده است. این تکرارها غالباً براى تأکید مطلب و تقریر کلام و یا نشان دادن عظمت و اهمیت موضوع و جلب توجه مخاطب به مضامینى است که در آن سوره آمده است. به بیان دیگر، در مجموع هدف این است که توجه شنونده به خوبى به سوى موضوع یا مطلب مورد نظر جلب شود. البته در مواردى هم تکرار یک کلمه براى این است که میان موضوع و محمول یا مبتدا و خبر، فاصله زیادى می‌افتد که در این‌صورت تکرار موضوع یا مبتدا براى یادآورى مفید است.

حجت‌الاسلام علی اکبر اکرمی، امام جمعه سراب در گفت‌‌وگو با ایکنا، از آذربایجان‌شرقی اظهار کرد: خداوند متعال موضوعاتی که بسیار مهم است، با تکرار می‌خواهد، به خاطر اهمیت موضوع تاکید نماید.

وی گفت: خداوند در آیه 13 سوره الرحمن «فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ» می‌فرماید؛ پس كدام يک از نعمت‌هاى پروردگارتان را انكار مى‌كنيد؟

اکرمی، از دیگر دلایل تکرار آیات در قرآن گفت و ادامه داد: اقرار گرفتن خداوند از مردم از دیگر دلایل تکرار آیات محسوب می‌شود.

امام جمعه سراب، تکرار آیات را بهانه‌ای برای عبرت گرفتن دانست و یادآورشد: داستان حضرت ابراهیم و حضرت موسی(ع) زیاد تکرار شده است که به خاطر عظمت مطلب است و خداوند می‌خواهد بگوید که این مطلب آنقدر با عظمت و با اهمیت است که در سوره‌های مختلف تکرار می نمایم تا مردم بخوانند و عبرت بگیرند.

وی، با بیان اینکه تکرار گاهى براى انس بيشتر و نهادينه شدن است، تاکیدکرد: تكرار، نشان دهنده وحدت هدف و شيوه است.

تکرار آیات؛ بهانه‌ای برای توجه به نعمات خاص الهی

در ادامه حجت‌الاسلام عبدالغفار غفاری، امام جمعه بخشایش، نیز اظهار کرد: تکرار در آیات قرآن به نوعی بندگان را متوجه نعمات خاص الهی می‌نماید و تكرار، گاهى براى تذکر و يادآورى نعمت‌هاى گوناگون است.

وی، با اشاره به تکرار آیات و صحبت پروردگار با بندگان، ادامه داد: تکرار آیات این نتیجه را می‌دهد که پروردگار متعال برای بندگان خودش از جهت کثرت و مداومت نعماتش صحبت می‌کند.

امام جمعه بخشایش با تاکید براینکه براى ايجاد يک فرهنگ، تكرار مسائل، مهم و ضرورى است، یادآورشد: در هر تکرار حکمت و هدفی نهفته است. تکرار آیات بندگان را متوجه نعمات خاص الهی می‌نماید.

غفاری، ضمن بازگو کردن وظیفه مسلمانان در برابر تکرار آیات تاکیدکرد: وظیفه مسلمانان در برابر تکرار آیات متوجه شدن به عظمت خالق منان است.