سال‌ها بود هر وقت این فقره از لعن زیارت شریف عاشورا «اَللّهُمَّ الْعَنِ الْعِصابَةَ الَّتى جاهَدَتِ الْحُسَيْنَ عَلَيْهِ اَلسَّلامُ» را می‌خواندم، این اشکال به ذهنم می‌آمد که نباید (جاهَدَتِ الْحُسَيْنَ) باشد، چون لفظ جهاد در اصطلاح قرآن و روایات واژه مقدسی شناخته شده و در مورد نبرد اهل حق بر علیه باطل به کار رفته است و لیکن در اینجا برعکس شده است و درباره جنگ اهل باطل یعنی دار و دسته یزید بر علیه اهل حق، امام حسین علیه السلام و اصحاب ایشان استفاده شده است. و این بر خلاف مصطلح عمومی قرآن و روایات است.
برای نمونه چند مورد از مواردی را که قرآن مجید از ماده «ج ه د» استفاده کرده است، ذکر می‌کنیم:
وَجَاهَدَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ (توبه 19)
وَجَاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ (بقره 218)
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ (انفال 72)
وَلَمَّا يَعْلَمِ اللَّهُ الَّذِينَ جَاهَدُوا مِنْكُمْ (توبه 16)
ثُمَّ جَاهَدُوا وَصَبَرُوا (نحل 110)
وَتُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ (صف 11)
وَمَنْ جَاهَدَ فَإِنَّمَا يُجَاهِدُ لِنَفْسِهِ (عنکبوت 6)
يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ (مائده 54)
جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ (تحریم 9)
انْفِرُوا خِفَافًا وَثِقَالًا وَجَاهِدُوا (توبه41 )
لَا يَسْتَوِي الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُولِي الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ (نساء 95)
وَفَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ عَلَى الْقَاعِدِينَ (نساء 95)
حَتَّىٰ نَعْلَمَ الْمُجَاهِدِينَ مِنْكُمْ وَالصَّابِرِينَ (محمد 31) و ...
البته در دو آیه راجع به والدین است که «وَإِنْ جَاهَدَاكَ لِتُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا» (عنکبوت 8 و لقمان 15) که به نظر، بر خلاف بقیه آیات آمده و در خدمت اهل باطل یعنی والدین مشرک به کار رفته است و لیکن، با دقت در می‌یابیم که در این دو مورد، لفظ جهاد در معنای حقیقی‌اش که تلاش و سعی و کوشش است استعمال شده است در حالی که در بقیه موارد، نوعاً در معنای اصطلاحی آن که نبرد و درگیری اهل حق علیه باطل است، به کار رفته است.
مطلب دیگر اینکه شاید دو آیه مربوطه به والدین، برای تعظیم والدین نسبت به فرزند حتی والدین مشرک است که در آن کلمه جهاد به خدمت آنان آورده شده است. با این توضیحات، به نظر می‌رسد که کلمه «جاهدت الحسین» در زیارت عاشورا از لحاظ قرآنی مناسب نیست، در روایات هم اگر تحقیقی انجام گیرد، امر چنین است. بنابراین، کلمه جاهدت یا محرف «حاربت» و یا تصحیف «جاحدت» است، چون در خیلی از موارد در قرآن و روایات واژه «ح ر ب» برای جنگ باطل علیه حق استعمال شده است مانند:
وَإِرْصَادًا لِمَنْ حَارَبَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ (توبه 107)
إِنَّمَا جَزَاءُ الَّذِينَ يُحَارِبُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ (مائده 33)
كُلَّمَا أَوْقَدُوا نَارًا لِلْحَرْبِ أَطْفَأَهَا اللَّهُ (مائده 64)
در روایات هم بعد از تحقیق، همین مطلب به دست می‌آید. بنابر این توجیه، فقره لعن زیارت شریفه عاشورا چنین می‌شود: اَللّهُمَّ الْعَنِ الْعِصابَةَ الَّتى حارَبتِ الْحُسَيْنَ عَلَيْهِ اَلسَّلامُ» و یا تصحیف از «جاحد» با حاء جیمی یعنی انکار کردن و رد نمودن است. اَللّهُمَّ الْعَنِ الْعِصابَةَ الَّتى جاحدَتِ الْحُسَيْنَ عَلَيْهِ اَلسَّلامُ؛ یعنی کسانی که حق امام حسین را با وجود شناخت آن حضرت انکار کردند. چنانچه در قرآن مجید هم این واژه به همین معنا آمده است: «وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَيْقَنَتْهَا أَنْفُسُهُمْ ظُلْمًا وَعُلُوًّا ۚ »نمل 14
بعد از چندین سال خلجان و دغدغه، به کتاب شریف مستدرک اخبار الدخیله مرحوم علامه شیخ محمد تقی تستری مراجعه کردم و دیدم در دو جای کتاب همین دو احتمال را داده‌اند (ملحق مستدرک صفحه 318 و اصل مستدرک صفحه 254 ).
انتهای پیام