امام جعفر صادق(ع) می‌فرماید: وقتى که این آیه نازل شد؛ «وَالَّذِینَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَمَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ وَلَمْ یُصِرُّوا عَلَىٰ مَا فَعَلُوا وَهُمْ یَعْلَمُونَ، آن کسانى که هرگاه کار زشتى انجام مى‌دهند یا هرگاه به خود ستمى مى‌کنند خداى را به یاد مى‌آورند و از او طلب بخشش گناهانشان را مى‌نمایند» ابلیس به بالاى کوه ثور واقع در مکه رفت و با بلندترین صدایش شیطان‌هایش را فریاد زد پس همگى گرد آمدند، و گفت: چه کسى براى این آیه چاره‌اى مى‌اندیشد؟ پس هر یک از شیاطین برخاسته و سخنى گفتند و ابلیس راه حل آن‌ها را نپذیرفت تا اینکه وسوسه‌گر خناس برخاسته و گفت: من چاره‌ساز این آیه‌ام، به مردمان وعده مى‌دهم و در دل آنان آرزو می‌افکنم(آرزومندشان می‌کنم) تا در گناه بیافتند، پس هنگامى که در گناه افتادند استغفار را از یادشان مى‌برم. ابلیس راى او را پسندید و تا روز قیامت کار این آیه را به او سپرد.
در بعضی از احادیث وارد شده است که وقتی این آیه نازل شد، شیطان رجیم از خشم و عصبانیت آنچنان صیحه و شیونی سرداد که به حالت غش در آمد و گفت: «با نزول این آیه من نا امید و بیچاره شدم و خداوند با این آیه کمر مرا شکست چرا که هر چه من در گمراهی و ضلالت انسان تلاش نموده و آن‌ها را به گناه و معصیت وادار نمایم خداوند با این آیه به همه آن‌ها وعده آمرزش و بخشش داده است».
این آیه همچون دیگر آیات سوره آل عمران در مدینه بر پیامبر اسلام(ص) نازل شده است و اگر کسی به نکات این آیه دقت کند نهایت مهرورزی و عطوفت خالق یکتا را نسبت به بندگانش مشاهده خواهد کرد.
۱- گاهى از افراد متّقى نیز گناه صادر مى‌شود. «لِلْمُتَّقِینَ ... الَّذِینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً»
۲- خطرناک‌تر از انجام گناه، غفلت از گناه و بى‌توجّهى به زشتى آن است. متّقین اگر هم گناه کنند، بلافاصله استغفار مى‌کنند. «إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً ... ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا»
۳- نشانه تقوا، توبه از گناه است. «إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً ... ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا»
۴- یاد خدا، رمز توبه است. «ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا»
۵-تا یاد خدا در دل گناهکار زنده است، مى‌تواند در مدار متقین وارد شود. «إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً ... ذَکَرُوا اللَّهَ»
۶-گناه، ظلم به خویشتن است. «ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ»
۷-تنها خداوند است که گناهان را مى‌بخشد. «وَ مَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ»
تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران: مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن، ۱۳۸۳ ش، چاپ یازدهم
اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران: انتشارات اسلام، ۱۳۷۸ ش، چاپ دوم
تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران: انتشارات میقات، ۱۳۶۳ ش، چاپ اول
تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران: انتشارات برهان، ۱۳۹۸ ق، چاپ سوم
برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعی از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم: بوستان کتاب (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)، ۱۳۸۶ ش، چاپ پنجم
محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.
انتهای پیام