مروری بر آرای علما درباره تاریخ شهادت امام کاظم(ع)

علامه شیخ محمدتقی شوشتری در کتاب «رسالة فی تواریخ النبی و الآل» درباره تاریخ شهادت امام موسی کاظم(ع) نظرات علما را به شرح زیر نقل کرده است:

اختلافی وجود ندارد که امام کاظم(ع) در ماه رجب، به شهادت رسیدند، لکن کلینی معتقد است شهادت ایشان در ششم رجب واقع شده است(1) و شیخ طوسی در تهذیب گفته است تاریخ شهادت ایشان شش روز مانده به پایان ماه رجب است(2).

شیخ صدوق در کتاب عیون اخبارالرضا به سند خود خبری از غیاث بن اسید از گروهی از مشايخ اهل مدینه روایت کرده است که امام کاظم(ع) در پنجم رجب به شهادت رسیدند(3) و روایت دیگری به سند صحیح از سلیمان بن حفص نقل کرده است که شهادت امام پنج شب مانده به پایان ماه رجب واقع شد(4) و شیخ طوسی و شیخ مفید نیز در دو کتاب مسارالشیعه و مصباح نیز همین قول را آورده‌اند(5).

درباره سال شهادت ایشان اختلافی نیست که در سال 183 واقع شد و کلینی از ابو بصیر(6) و شیخ صدوق در کتاب عیون‌ اخبارالرضا در دو خبری که گذشت آن را روایت کرده‌اند و کتاب عیون‌المعجزات از کتاب وصایا علی بن محمد بن زیاد صیمری(7) آن را نقل کرده است.   

کلینی وفات امام علیه‌السلام را از محمد بن سنان از ابن مسکان از ابی بصیر روایت کرده است(8) و ظاهرا قسمت «عن ابن مسكان عن أبي بصير» اضافه است، زیرا که هر دو در زمان امام کاظم(ع) درگذشتند. نجاشی در کتاب خود به فوت ابن مسکان تصریح کرده و خود او و شیخ طوسی درگذشت ابی بصیر را روایت کرده‌اند(10) و كشف الغمّه نیز آن را روایت کرده است(11).

منبع: قاموس الرجال، ج‏12 فی تواريخ‏ النبی، ص: 42

پاورقی: 

(1) الكافي 1: 476.

 (۲) التهذيب 6: 81.

 (۳) عيون أخبار الرضا عليه السّلام 1: 99، الباب 8، ح 4.

(۴) عیون اخبار الرضا علیه السلام؛ ۱:۱۰۴ ؛ الباب ۸ ؛ ح۷

(۵) مسارّ الشيعة (مصنّفات الشيخ المفيد) 7: 59، مصباح المتهجّد: 812.

 (۶) الكافی 1: 486.

 (۷) الكافی 1: 486.

 (۸) نقله عنهما فی البحار 48: 247.

 (۹) رجال النجاشی: 215، الرقم 559.

 (۱۰) رجال النجاشی: 441، الرقم 1187، رجال الطوسی: 321، الرقم 4792.

 (۱۱) كشف الغمّة 2: 249.