خدا ترسی در قرآن تعبیر به خشیت شده است و به معنای خوفی که همراه با تعظیم باشد و منشأ آن هم علم و آگاهی است. خداوند در آیه ۲۸ سوره فاطر می‌فرماید «وَ مِنَ النَّاسِ وَ الدَّوَابِّ وَ الْأَنْعامِ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ كَذلِكَ إِنَّما يَخْشَى اللهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ إِنَّ اللهَ عَزيزٌ غَفُورٌ: و از مردمان و جانوران و دام‌ها كه رنگ‌هايشان همان گونه مختلف است [پديد آورديم] از بندگان خدا تنها دانايانند كه از او مىترسند آرى خدا ارجمند آمرزنده است». بنابراین ترس از خدا به معنای ترس از وظایفی است که انسان در برابر خداوند دارد و ترس از اینکه مسئولیت خود را به درستی انجام نداده است.
خشیت و ترس نوعی بیم و خوف توأم با معرفت و تعظیم است. انسان با آگاهی به مرتبه و جایگاه خداوند و همچنین آگاهی به نقایص خود و قصور بندگی و یا ترک عبودیت و خلل در انجام واجبی از واجبات، در درون و قلب خود احساس ترس می‌کند پس این ترس یا ناشی از کثرت گناه بنده و توجه به عادل بودن خداوند است که می‌ترسد خدا از روی عدل با او رفتار کند و یا ناشی از عظمت و جلالت خداوند متعال است.
امیرالمؤمنین در ضمن دعایی می‌فرمایند، «ای کسی که امید به او در واقع امید به فضل و احسان اوست و بیمناکی از او در حقیقت ترس از عدالت او است». بنابراین ذات خداوند ترسناک نیست بلکه عدالت بی‌چون و چرای خداوند ترسناک است. وقتی ما بدانیم که خداوند عادل است یعنی هر حقی را می‌ستاند شدیدترین ترس در وجود ما پیش می‌آید.
ترس از خدا ریشه در صفت عدل و عدالت دارد؛ مفهوم عدل عبارت است از رعایت تساوی و حقوق دیگران؛ به عبارت دیگر قرار گرفتن افراد و اشیا در جایگاه شایسته خود. اما در مقابل صفت عدل، صفت فضل قرار دارد که یکی از مصادیق آن رحمان و رحیم بودن است.
رحمانیت، رحمت عامه خداوند است که شامل حال کافران نیز می‌شود و رحیمیت، رحمت خاص خداوند است که مؤمنین را در بر می‌گیرد بنابراین ترس و خشیت از خدا که از صفت عدل خداوند سرچشمه می‌گیرد متفاوت و مستقل از رحمان و رحیم بودن است و رفتار خداوند براساس عدل که مستلزم ترس از خداوند است متفاوت از صفت رحمت است که مستلزم رفتار براساس کرم خداوند است.
ترس از خداوند و عذاب‌ها از اموری است که در قرآن بر آن تأکید شده و چنین ترسی مورد ستایش است به ويژه زمانی که مانع از ارتکاب گناهان شود. خداوند در آیه ۲۱ سوره رعد خصوصیات اولوالالباب را برمی‌شمرد و می‌فرماید «وَ الَّذِینَ یَصِلُونَ مَا أَمَرَ اللهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَ یَخَافُونَ سُوءَ الْحِسَابِ: و کسانى که پیوندهایى را که خدا دستور به برقرارى آن داده، برقرار مى‌دارند و از پروردگارشان مىترسند و از بدى حساب [روز قیامت] بیم دارند». بنابراین ترس از خدا برای انجام دادن اعمال نیک مورد ستایش قرار گرفته و مانع از انجام اعمال قلبی نیست بلکه این ترس مساوی است با دست یافتن به مقام و منزلت والایی که بالاترین مرتبه آن قرار گرفتن انسان در زمره اولیا خاص خداوند است.
انتهای پیام