ورود مؤسسات قرآنی به پارک‌های علم و فناوری

به گزارش ایکنا، پیرو دغدغه‌ای که همواره در مورد مشکلات اقتصادی و بودجه‌ای فعالیت‌های قرآنی وجود دارد، بهترین راهکار را توانمندی خود مؤسسات قرآنی، استفاده از فناوری و مزایای آن، ورود به عرصه تکنولوژی و مواردی از این دست دیدیم. از این رو سوژه «ورود مؤسسات قرآنی به پارک‌های علم و فناوری» را دنبال کردیم تا ببینیم یک مؤسسه قرآنی برای ورود به چنین عرصه‌ای باید از کجا شروع کند و به کجا برود؟ در این راه با چه سختی‌‌ها و چالش‌هایی مواجه خواهد شد و می‌تواند از چه مزایایی بهره‌مند شود؟

خدمت و محصول فناورانه، سهم بالایی در بهبود سبک زندگی دارد. زندگی انسان‌های امروزی آمیخته با مصرف محصولات و خدماتی است که با نگاه فناورانه طراحی شده‌اند، اما احساس می‌شود با حضور نداشتن مؤثر مؤسسات قرآنی در این عرصه و فقدان ایده‌های خلاقانه با توجه به ارتباطی که با قشر مذهبی دارند و به خوبی می‌توانند نیازسنجی کنند، در حال از دست دادن بازارشان هستند.

در این گزارش که تجمیعی از سخنان عده‌ای از فعالان قرآنی در زمینه فناوری است، به جمع‌بندی این سوژه می‌پردازیم و امیدواریم این مطلب بتواند بخشی از دغدغه مدیران مؤسساتی را که اراده گام برداشتن در این مسیر را دارند رفع کند.

مؤسسه قرآنی چگونه می‌تواند وارد پارک علم و فناوری شود؟

مهدی پیوندزنی، مدیرمسئول مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت رصدگر عمق آسمان گفت: مدیران مؤسسات قرآنی باید یک مدل کسب و کار را برای خود در قالب «‌Business Plan‌» یا BP درست کنند. همچنین باید ایده نویی داشته باشند، حتی در کلاس روخوانی قرآن نوآوری وجود داشته باشد و بعد مدل کسب و کار آن را بر اساس ایده نو بنویسند. مراکز رشد معمولاً پذیرا هستند. مراکز رشد به یک نهاد دولتی وابسته هستند و شتاب‌دهنده‌ها و خانه‌های خلاق خصوصی هستند، هر چند حمایتگر اصلی‌ همه آن‌ها معاونت علمی و فناوری ریاست‌ جمهوری است و شاید شتاب‌دهنده‌هایی وجود داشته باشند که برای یک طرح بسیار خوب از جیب خود پول خرج کنند، ولی معمولاً دولت به همه آن‌ها، چه مراکز رشد و چه خانه‌های خلاق، بودجه می‌دهد.

مؤسسات در طول دو سه سال فرصت دارند که کسب و کار نوشته‌شده را اجرا کنند تا سود کسب کنند و مؤسسات قرآنی در اغلب موارد نمی‌توانند این‌گونه باشند. اگر آن‌ها بتوانند ایده نویی را تهیه کنند، بعد از اینکه کسب و کارشان رونق گرفت وارد پارک علم و فناوری می‌شوند که مزایای خودش را دارد. در حال حاضر حمایت‌ از قرآنیان زیاد نیست و عمده‌ترین حمایت پارک علم و فناوری، معافیت مالیاتی است اما برند دانش‌بنیانی، خلاق و واحد فناوری کلاس خاصی را دارد.

در ایران هنوز یک Vs یعنی صندوق‌های سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر ندیدیم. حمایت‌ از شرکت‌ها نهایتاً وام چهار درصد بوده است، در حالی که در آمریکا جلسه برگزار می‌کنند و سرمایه‌گذارها جمع می‌شوند و روی یک ایده مثلاً سیصدمیلیون دلاری سرمایه‌گذاری می‌کنند. سیصدمیلیون دلاری که اگر طرح با شکست مواجه شد از بین می‌رود، اما در ایران وام چهار درصد می‌دهند، این خوب است اما نه برای سرمایه‌گذاری، چون ۵ یا ۶ سال طول می‌کشد که خودش را جا بیندازد و تا آن موقع به درآمدی نرسیده است که بخواهد سرمایه‌ را پس بدهد. شرکت‌های پیکسار و والت‌دیزنی درآمدهای بسیار کلانی به دست می‌آورند. حال رقیب من که در حوزه قرآن کار می‌کنم شهر بازی، باز‌ی‌های کامپوتری، صدا و سیما، تلویزیون و ... است، چون باید بگویم شما به جای اینکه دو ساعت وقتت را در حوزه جذاب بازی‌های رایانه‌ای بگذاری وقتت را در حوزه قرآن بگذار. نمی‌گویم اینها با هم جمع نمی‌شود. همه اینها با هم قابل جمعند، ولی زمان‌بر است و این زمان را باید در برنامه‌ریزی‌های مدیریتی کلان کشور در نظر گرفت.

علت امتناع مؤسسات قرآنی از معرفی به عنوان واحدهای فناور

سیدحسین اخوان علوی، رئیس بنیاد نخبگان قم، رئیس وقت پارک علم و فناوری این استان و عضو کمیته یاوران وقف علم و فناوری، با بیان اینکه دو اشکال و مانع در زمینه ورود مؤسسات به چنین عرصه‌ای ایفای نقش می‌کند، گفت: اولی مانع ذهنی و پارادایمی است و آن این که وقتی صحبت از مقدسات مثل قرآن کریم می‌شود، بعضی‌ها می‌گویند صحبت از تجاری‌سازی نکنید و تجاری‌سازی برای مقوله‌هایی مثل دین، کتاب‌های الهی و قرآن نمی‌تواند مطرح باشد. گاهی مواقع در دانشگاه هم که با دوستان و همکارانم که اعضای هیئت علمی دانشگاه هستند صحبت می‌کنم، می‌شنوم بعضی‌ از آن‌ها همین باور را دارند. نمی‌خواهم واژه غلط را به کار ببرم چون شاید خیلی دقیق نباشد، ولی فکر می‌کنم این باور، باوری هست که نیاز به اصلاح دارد و این حوزه، حوزه‌ای است که می‌تواند حوزه خیلی خوبی برای معرفی ایده‌های خیلی خوب و معرفی فناوری‌های خوب مبتنی بر آن ایده‌ها و تجاری‌سازی آنها باشد.

اما علت دوم که شاید به تنهایی به حوزه قرآن برنگردد و در نظام پژوهشی ما این مشکل را در سطح کشور داریم، در دانشگاه‌ها هم با این مشکل مواجه هستیم، کمبود پژوهش‌های قرآنی فناورمحور است؛ به این معنا که پژوهشی انجام شود که خروجی آن معرفی یک ایده فناورانه باشد، به نظرم این مانع اصلی است.

به یک عامل سوم نیز داریم، حتی در قم مؤسساتی را داریم که می‌توانند خود را در قالب یک واحد و شرکت فناور معرفی کنند ولی امتناع می‌کنند، فکر می‌کنم ترسی از این وجود دارد که نکند ما خودمان را در قالب شرکت فناور معرفی کنیم و نتوانیم ادامه حیات بدهیم و با شکست روبه‌رو شویم. بنابر این تا زمانی که آن مؤسسه به صورت غیر شرکتی و غیر انتفاعی فعالیت می‌کند، ممکن است روی کمک‌های مردمی و دولتی حساب باز کند و منابعی را جمع‌آوری کند، اما کسی به یک شرکت فناور کمک بلاعوض پرداخت نمی‌کند، ممکن است از وام و تسهیلات استفاده کند. او باید بتواند با فروش محصول خود و ارائه خدمات تخصصی به حیات سازمانی خود ادامه دهد. اینجا یک مقداری ریسک وجود دارد و بعضی‌ها ممکن است به خاطر این ریسک به این حوزه ورود پیدا نکنند، دلایلی هست که می‌تواند برای این موضوع مطرح شود در عین حال این موضوع قابل مطالعه نیز هست.

حمایت پارک‌‌های علم و فناوری

به‌ صورت مطلق همه پارک‌ها از هر ایده و طرح و محصول فناورانه استقبال می‌کنند که بخشی از اینها فناوری‌ها‌یی است مربوط به حوزه‌های علوم انسانی، اسلامی، قرآنی و صنایع خلاق و آنچه که به عنوان فناوری‌های نرم از آن یاد می‌کنیم. در حال حاضر ارتباطات مختلفی با حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها و مؤسساتی که در خارج از مجموعه در حال فعالیت هستند داریم، همکاران بنده و در بعضی از مواقع هم خودم حضور دارم و سعی می‌کنیم محیط را در راستای خلق ایده‌های فناورانه، طرح‌های فناورانه و محصولات فناورانه تحریک کنیم، پس نکته اول در واقع تحریک معرفی ایده، طرح و محصول برای حوزه علوم و معارف قرآنی است و روتین انجام می‌د‌هیم.

پارک‌های علم و فناوری در سطح کشور و نه فقط استان قم، خدمات متعددی را به صاحبان ایده، طرح و محصول فناورانه ارائه می‌کنیم که شاید ده‌ها خدمت باشد ولی اگر بخواهیم در چند بسته اینها را طبقه‌بندی کنیم، در زمینه استقرار و خدمات زیرساختی به اینها خدمات خوبی داده می‌شود به خصوص شرکت‌های کوچک که تأمین مکان و زیرساخت‌های اداری و ارتباطی برایشان خیلی مهم هست، ما این خدمات را برایشان ارائه می‌کنیم، خدمات آموزشی مختلفی را برای توانمندسازی تیم این شرکت‌ها مبتنی بر نیازسنجی‌های عمومی و نیازسنجی‌های خاصی که انجام می‌دهیم، ارائه می‌کنیم.

در توسعه فناوری‌هایشان خدمات خیلی خوبی به آن‌ها ارائه می‌کنیم تا بتوانند محصولشان را خوب توسعه دهند و معرفی کنند، در تجاری‌سازی فناوری‌هایشان کمک می‌کنیم تا بتوانند محصول را در بازارهای داخلی و بین‌المللی عرضه کنند، حضور در نمایشگاه‌ها را پشتیبانی و خودمان زمینه حضور آن‌ها را فراهم می‌کنیم، نمایشگاه خارج از کشور را حمایت می‌کنیم، با کریدور صادرات ارتباط داریم و از مؤسسات فنی ـ تخصصی برای اینکه صادرات آن‌ها را تسهیل کنیم، کمک می‌گیریم.

خدمات فنی ـ تخصصی در سطح شرکت‌های تخصصی داریم، هم‌اکنون چندین شرکت تخصصی در پارک ما مستقر هستند و خودشان واحد فناور برای ما تلقی نمی‌شوند بلکه شرکت‌هایی هستند که به تأمین نیازهای تخصصی بقیه شرکت‌هایی که در حوزه‌های مختلف علم و فناوری از جمله در علوم قرآنی فعالیت می‌کنند.

در هر صورت خدمات خوبی را پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد به صاحبان ایده‌های نوآورانه و خلاقانه و از جمله آن‌هایی که در زمینه قرآن و علوم قرآنی کار می‌کنند، ارائه می‌کنند، نمی‌خواهیم بگویم که این خدمات همه نیازهای آن‌ها را تأمین می‌کند و در سطح خیلی عالی و بدون اشکال ارائه می‌شود، اصلاً اینگونه نیست ولی معتقدیم که حقیقتاً علاقه شخصی کارکنان و مدیران پارک‌های علم و فناوری این است که بهترین خدمت ممکن را ارائه کنند ولی محدودیت‌هایی داریم و دستمان از جهت منابع، امکانات و تجهیزات باز نیست.

فعالان قرآنی کمتر با فناوری‌های نو آشنا هستند

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد قطبی، مدیرعامل مرکز ملی نوآوری و خلاقیت اشراق، درباره ورود اندک مؤسسات قرآنی به حوزه تجاری‌سازی ایده‌های فرهنگی، گفت: مهم‌ترین علتی که در بدو امر به ذهن متبادر می‌شود این است که از قدیم سنت ما بر این بوده که فعالیت‌های قرآنی را با کمک خیران و به صورت رایگان انجام می‌دادیم و تا جایی که بتوانیم همین سنت را ادامه دهیم. البته اگر بشود همه نیازهای آموزشی و ترویجی قرآن را با کمک خیران انجام داد خوب است، ولی واقعیت این است که پهنه جامعه گسترده است و اگر فقط کشور خودمان را حساب کنیم حدود ۸۰ تا ۹۰ میلیون نفر جمعیت داریم. اگر جهان اسلام را حساب کنیم، بالای یک میلیارد جمعیت برای آموزش، ترویج فرهنگ قرآن، ایجاد انس با قرآن، حفظ قرآن، مفاهیم قرآن و ... داریم و همه این حوزه‌ها را نمی‌شود برای تمام این حجم انبوه از جمعیت با کمک خیران انجام داد، ناچاریم در جاهایی به تولید محصولاتی ورود کنیم که تأمین اعتبار و هزینه‌اش روی دوش مخاطب و مصرف‌کننده باشد، یعنی کسی که از آن محصول استفاده می‌کند هزینه‌اش را پرداخت کند، این باعث می‌شود هزینه بین آحاد جامعه توزیع شود و تولیدکننده راحت‌تر بتواند کار را پیش ببرد. اگر ما بخواهیم خدمات آموزشی، فرهنگی و ترویجی قرآن را به همه جامعه گسترش دهیم لزوماً باید به سمت کسب و کارهای نوآور برویم و از روش‌های نو استفاده کنیم، از قابلیت‌های بسیار خوبی که امروزه در فناوری‌های جدید وجود دارد، استفاده کنیم تا بتوانیم خدمات آموزشی‌ را به بخش بیشتری از جامعه منتقل کنیم.

ممکن است علت‌های دیگر هم باشد شاید به طور مثال فعالان قرآنی کمتر با فناوری‌های نو آشنا باشند، البته امروز تا حدی این موضوع در حال جبران است و آحاد جامعه تقریباً همه با فناوری‌های نو آشنا هستند ولی با این موضوع که بتوانیم در ترویج فرهنگ از فناوری‌های نو بهره‌برداری کنیم، ممکن است آشنایی‌مان کمتر باشد، مجموعه این عوامل باعث شده که مؤسسات قرآنی در این حوزه کمتر ورود کنند و با توجه به ظرفیت و فرصتی که وجود دارد به نظرم ضرورت دارد که این فرصت را دریابیم و بیشتر وارد این فضا شویم.

محصولات مذهبی نیازمند رقابت و ارائه مطلوب است

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدکاظم رحیمی، مدیرعامل مؤسسه دبستانی‌ها بیان کرد: توسعه فناوری‌های فرهنگی و مذهبی وضعیت خوبی ندارد، زیرا حمایت از تیم‌های استارتاپی به صورت حرفه‌ای و درست انجام نشده و در سالیان متمادی تیم‌های فرهنگی از طریق ارتباط با سازمان‌ها و نهادها، بودجه‌ای را دریافت و ارتزاق کرده‌‌اند. از ابتدای دولت نهم و دهم نگاه ویژه‌ای به این تیم‌ها شد و فضا به سمت حمایت مستقیم از تیم‌ها سوق یافت. براساس اطلاع و شناختم از افراد فعال در این حوزه، نگاه کاملاً خیرخواهانه و خیراندیشانه بود، اما حرفه‌ای نبود و به نظام رقابتی آسیب زد و گروه‌های فعالمان را به تیم‌هایی تبدیل کرد که به جای پرداختن به مهارت‌های اصلی و مهم به ارتباطات و رانت‌ها می‌پردازند و طبیعتاً گروه‌ها از افراد توانمند خالی می‌شود.

باید در کسب و کارهای فرهنگی نگاه اقتصادپایه تقویت شود و تمام گروه‌ها بدانند که باید از سوی مخاطب انتخاب شوند نه اینکه از سوی سازمان‌ها خریداری شوند و در نهایت محصولشان مصرف نشود. اگر این اتفاق نیفتد، امکان ارزیابی محصول را نخواهیم داشت، مثل هزاران محصولی که با بودجه‌های حکومتی چاپ و توزیع شده‌اند. حتماً باید وارد بازار شویم، شکست بخوریم و موفق شویم. مجبوریم این مسیر را طی کنیم تا با فرهنگ و ذائقه مردم سرزمینمان آشنا شویم. بعد از اینکه مردم ما را انتخاب کردند آرام محصولات را جایگزین می‌کنیم. در اکثر مواقع نگاه ما در مورد سلیقه مخاطب درست نیست و خرید نهادها از استارتاپ‌‌ها باعث به هم خوردن چرخه رقابت در بازار می‌شود.

در هر شهر؛ یک مسجد محور فعالیت استارتاپی

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدمهدی مسلمی‌فر، مدیر مؤسسه مسجدی‌ها، در پاسخ به این سؤال که بیش از ۱۶ سال است که در این عرصه فعال هستید، چه مشکلاتی بر سر راه درآمدزایی از کار فرهنگی بوده است؟ عنوان کرد: دو مشکل وجود دارد؛ یکی بحث شناسایی استعدادها و دیگری نیز پشتیبانی از آن‌هاست که متأسفانه حمایت لازم انجام نمی‌شود. در مورد بحث استعدادیابی، باید تعداد مراکز خلاقیت و نوآوری در اصناف مختلف افزایش پیدا کند، ما نیز پیگیر هستیم تا در بحث مساجد این قضیه اتفاق بیفتد.

مسلمی‌فر اظهار کرد: تعداد استارتاپ‌ها زیاد هستند، ولی حوزوی‌ها فقط دو مورد یکی در دفتر تبلیغات و دیگری در معاونت تبلیغ هستند، یکی از ظرفیت‌هایی که می‌تواند به کمک این قضیه بیاید استفاده از ظرفیت مساجد است، در هر شهری یک مسجد محوری می‌تواند ویژه این کار قرار گیرد و به عبارتی در هر شهر یک مسجد محوری استارتاپی داشته باشیم، به این نحو دایره کار گسترده‌تر شده و تعداد نیز افزایش پیدا می‌کند، استعدادهایی که در مناطق محروم هستند نیز شناسایی می‌شوند، از طرف دیگر بحث حمایت نیز هست که باید صورت گیرد.

نقدهایی به سند ملی توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم

سند ملی توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم، که از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی تألیف و تصویب شده، مبنای فعالیت مؤسسات قرآنی در پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد، خانه‌های خلاق و مراکزی از این دست است. تاکنون مؤسسات قرآنی در پارک‌های علم و فناوری ورود اندکی داشته‌اند و شاید یکی از دلایل این امر را بتوان بی‌اطلاعی مدیران مؤسسات از اسناد بالادستی در این زمینه دانست، اسنادی که غالباً مسکوت می‌مانند و حتی هنگام انتشار نیز در سایه سکوت منتشر می‌شوند.

سند ملی توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم نهم تیر ۱۴۰۰ بعد از وقفه‌ای سه ساله از زمان تصویب منتشر شد، سندی که مؤسسات قرآنی به عنوان نهادهای فرهنگی برای انجام برنامه‌ریزی‌های خود و حمایت‌هایی که از آن‌ها می‌شود باید از آن مطلع می‌شدند، اما اینگونه نشد و سند سه سال از هفت سال فرصت اجرای خود را از دست داد و مشخص نیست فاصله طولانی بین تصویب و انتشار آن از کجا نشئت می‌گیرد.

همراهی «مهرورزان» با ناشنوایان برای درک بهتری از دین

محمد تبرته فراهانی، مدیرعامل مؤسسه آوای علم و ایمان مهرورزان، با بیان اینکه جامعه ما ناشنوایان را نمی‌شناسد، از فرهنگ آن‌ها مطلع نیست و نیز مسئولان و مدیران استانی و کشوری و حتی مسئولان بهزیستی از روحیه افراد معلول به ویژه ناشنوایان مطلع نیستند و ما بیشترین مشکل را در این زمینه داریم، گفت: در رأس این ناآشنایی، مسئولان امر به ویژه متولیان معلولین و ناشنوایان هستند. همچنین جامعه با زبان اشاره آشنا نیست و راه ارتباطی شنوا و ناشنوا قطع است؛ مگر اینکه شنوایی زبان اشاره بلد باشد یا به واسطه مترجم ارتباط برقرار شود.

پیشنهاد برگزاری رویدادهای استارتاپی قرآنی برای خلق ارزش

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدهادی حسینی‌اصل، مدیرعامل مؤسسه شبکه نوآوران جوان مسلمان عنوان کرد: یکی از گلوگاه‌های رشد اقتصاد و چالش‌های اقتصادی توجه به زیست‌بوم نوآوری و استارتاپ ـ یعنی رویکرد حل مسئله و خلق ارزش ـ است و به طور خاص در فضای فرهنگی و دینی ما چه حوزویان و چه غیرحوزویان اگر این فضا فراگیر شود، حتماً اتفاقات خوبی می‌افتد؛ دست‌اندرکاران در هر جایی اگر می‌توانند این فضا را گسترش دهند.

برگزاری رویدادهای کوتاه‌مدت ایده‌آفرینی برای فعالان قرآنی یکی از اولویت‌های آموزشی این حوزه است؛ در این حالت زمینه پرورش فعالانی که بر خلق ارزش و ایده‌‌آفرینی کار کنند فراهم می‌آید. امکان آن نیز وجود دارد و دوستانی در قم و تهران هستند که می‌توانند صفر تا صد این کار را انجام دهند و بعد از دل آن‌ها، ۱۰ یا ۵ درصد فعالانی رشد کنند می‌توانند خلق ارزش کرده و روی ایده‌ها کار کنند.

نگرانی از قداست‌شکنی؛ مانع ورود مؤسسات به واحدهای فناور و دانش‌بنیان

حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی هادی، مدیرعامل مؤسسه رهنمایان سعادت و نائب‌رئیس انجمن روانشناسان اسلامی، درباره دلیل امتناع مؤسسات از ورود به بحث واحدهای فناور و دانش‌بنیان، بیان کرد: دو مسئله وجود دارد؛ مسئله اول نگرانی در مورد قداست‌شکنی است، خود ما هم در ابتدا وقتی می‌خواستیم وارد بعضی از بحث‌های فناورانه بشویم احساس می‌کردیم که ممکن است با نیت اثرگذاری معنوی در تضاد باشد، این نگرانی کاملاً قابل احترام است و نشان از وضعیت خیلی خوب اعتقادی افراد در این فضا دارد، مسئله دیگر مربوط به مبهم و ناشناخته بودن فضاست، فرض کنید من به عنوان کسی که در این فضا کار می‌کنم نمی‌دانم که مثلاً چطور می‌توانم آموزش روخوانی قرآن را تبدیل به یک محصول تجاری فرهنگی کنم که هم هدف‌های من در زمینه ترویج قرائت قرآن را پوشش بدهد و هم اینکه به عنوان یک محصول تجاری قابل احترام شود و آن را در جامعه ارائه‌ دهیم، این ابهام‌ها البته توسط مراکزی مثل اشراق با پیگیری و زحمت حجت‌الاسلام قطبی تا حد زیادی رفع شده و انصافاً این ابهام‌زدایی را انجام می‌دهد.

رایگان بودن خدمات، چالش جدیدی ایجاد می‌کند، در این صورت میزان تعهد افراد به شرکت در دوره تا پایان و حصول نتیجه پایین می‌آید، بر خلاف آنجایی که هزینه پرداخت کرده و خود را موظف به شرکت می‌داند، این می‌تواند چالش خیلی مهمی باشد، از طرف دیگر مجموعه مربیان، مدیران اجرایی و عوامل دست‌اندرکار هزینه‌های زندگی شخصی دارند و اگر قرار باشد همه چیز رایگان باشد اینها به مشکل برمی‌خورند.

چالش فروش محصولات دانش‌بنیان مذهبی در فضای بین‌الملل

حجت‌الاسلام والمسلمین عباس زمانی ده‌یعقوبی، مدیرعامل مؤسسه «کلام مشترک» بیان کرد: چون جامعه مخاطب ما بیشتر قشر خارج از کشور و جوامعی هستند که همزیستی اسلام و مسیحیت در آنجا بیشتر است، برای فروش محصولاتمان در فضای بین‌الملل یا حتی فروش اینترنتی با چالش مواجه هستیم و هنوز برای فروش کتاب‌هایمان به صورت e-book و اینترنتی به نتیجه‌ای نرسیده‌ایم. در مورد بحث صادرات و تست بازار خارج از کشور نیز با مشکلاتی روبه‌رو هستیم.

معمولاً محصولات شاخص فرهنگی که مخاطب به آن نیاز داشته باشد و بخواهد برای آن هزینه کند چندان از طرف استارتاپ‌های مذهبی تولید نمی‌شود. شاید دلیل مهم آن ارائه محتوا در قالب‌های موجود است، مثلاً محتوا را روی یک لیوان یا ماگ ارائه می‌دهند و هیچ کاری برای محتوای خام و نوع محصول انجام نمی‌دهند و ترجمه یک آیه را خیلی ساده ارائه می‌کنند و حتی به محتوا شاکله جدیدی نمی‌دهند و سبک‌های قدیمی را دنبال می‌کنند. دستبندی که تولید کردیم متن روی آن ترکیبی از حدود پنج شش آیه کتاب مقدس و قرآن است. عبارت روی آن در مورد توکل است. رنگ چرم آن نیز مخاطب را جذب کرده است.

ارتباط میان مجموعه‌های تولیدکننده دانش با حوزه‌های علمیه ضروری است

محمدصادق حیدری، مدیرعامل مؤسسه «مدرسه موفقیت» عنوان کرد: معمولاً فضای حوزه و افراد مذهبی یک مقدار دور از تولید به خصوص تولیدات دانشی است، این اتفاق طبیعی است که بیفتد ولی همین افراد وقتی به پژوهشگاه‌ها و مؤسسات علمی و دانشگاه‌ها این مدلی بروند بهتر می‌توانند عمل کنند، به نظرم یکی از معضلات این است که ارتباطات مجموعه‌های تولیدکننده دانش با فضای حوزه قطع است و البته فضای حوزه نیز خودش را جدا کرده است.

در فضای مذهبی آشنایی با واحدهای فناور و دانش‌بنیان فرهنگی وجود ندارد، معمولاً فضای افراد مذهبی دور از تولید به خصوص تولیدات دانشی است.

بوروکراسی بال پرواز فعالان فرهنگی را بسته است

سیدحسن موسوی، مدیرعامل مؤسسه ضیاءالصالحین، با بیان اینکه بوروکراسی بال پرواز و رشد مجموعه‌ها و فعالان فرهنگی و تربیتی و شاید بتوان گفت دست و بال همه فعالان حتی علمی، صنعتی، اقتصادی و... را بسته که باید این مسئله به‌صورت جدی مورد بررسی قرار بگیرد، گفت: به‌عنوان مثال؛ تخصص و توانایی‌ها لازمه اصلی کار است نه کاغذ پاره‌ای به نام مدرک که حتی در سطح کاندیداهای ریاست جمهوری هم متأسفانه افراد به جای ارائه محتوا و دارایی و سرمایه درونی و ذاتی خود، روی کاغذ پاره‌های بی‌ارزشی تکیه می‌کنند که وضع مملکت را به اینجا رسانده و همین‌ها فردا باید بیایند در بطن جامعه به این چالش‌ها پاسخگو باشند؟ بنا بر قاعده فلسفی محال است که فاقد شیء معطی شیء باشد(کسی که چیزی ندارد نمی‌تواند آن را به دیگری اعطا کند).

لزوم اجرای محتواهای قرآنی در اردوهای دانش‌آموزی

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد نظری، مدیرعامل مؤسسه «اردو، تفریح، مهارت(اتم) فرزانگان» گفت: باید مجموعه‌هایی نظیر اشراق که از واحدهای فناور مذهبی حمایت می‌کنند، بیشتر شوند تا برای مؤسسات برنامه‌ریزی کنند. اگر سازمان‌ها می‌خواستند کاری کنند، در طول این چهل و اندی سال انجام داده بودند. آن‌ها درگیر کارهای اداری خودشان هستند و به همین دلیل هیچ وقت نمی‌توانند طرح و ایده نویی را ارائه دهند، مگر اینکه جایی مدیری داشته باشد که واقعاً دارای ایده باشد آن هم اگر بتواند اجرا کند، منظورم مجموعه‌های خودجوش است. در مؤسسه مردمی قانون‌ها دست و پاگیر نیست و می‌توانیم برنامه‌ریزی کنیم. یکی از مشکلات این است که مجموعه‌های اداری آن طور که باید و شاید نمی‌توانند کارهای فرهنگی را پیش ببرند، ولی مجموعه‌های مردمی، شرکت‌های خصوصی و مؤسسات می‌توانند موفق‌ شوند.

نحوه حمایت از ایده‌های نوآور قرآنیان در کارگروه معارف صندوق حمایت از پژوهشگران

جواد بیگی، دبیر کارگروه معارف و علوم اسلامی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور، با بیان اینکه فعالیت کارگروه معارف و علوم اسلامی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور، فرصتی است تا علاقه‌مندان به عرصه‌های قرآنی در حوزه تبدیل طرح‌ها و ایده‌های نوآور خود به محصول، از حمایت آن بهره‌مند شوند، اما تاکنون از این حمایت، چندان استقبال نشده است، گفت: فارغ‌التحصیلان دوره‌ دکتری یا سطح چهار حوزه، اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها، مدرسان حوزه علمیه یا افرادی که در حال کار روی رساله دکتری‌شان یا پایان‌نامه سطح چهار هستند، می‌توانند طرح‌های پژوهشی با عنوان طرح پژوهشی رساله دکتری و پسادکتری(پس از فراغت از دوره دکتری که می‌توانند یک سال پژوهانه پسادکتری بگیرند) را در سامانه‌ rtms.insf.org بارگذاری کنند.

طرح‌های پژوهشی طی جلسه‌ای مورد ارزیابی اولیه قرار می‌‌گیرد تا مشخص شود پروژه در چارچوب سیاست‌های کارگروه هست یا خیر. بعد از غربالگری اولیه، طرح‌ها وارد روند داوری خواهند شد. در روند داوری صندوق، پروژه‌ها را در اختیار اعضای هیئت علمی همکار همین دوستان قرار می‌دهیم و آن‌ها طرح‌ها را از طریق همین سیستم مورد بررسی قرار می‌دهند و حتی اگر رفت و برگشتی هم داشته باشند، با همدیگر این کار را انجام می‌دهند تا اینکه به نتیجه‌ای مثبت یا منفی برسند. اگر طرحی تصویب شود و مثبت باشد، به جلسه کارگروه می‌آید و در آنجا در موردش تصمیم نهایی گرفته می‌شود که پروژه با چه مبلغی و چه برون‌دادهایی حمایت شود.

خلأ جدی حمایتی از مؤسسات قرآنی پیشرو در عرصه فناوری فرهنگی

سیدمحمدصادق میرباقری، مدیرعامل مؤسسه نورالمجتبی، در رابطه با چالش‌ها و موانع کار، بیان کرد: در قانون خیلی از اسناد برای آموزش مجازی نوشته نشده است. در مواردی هم قانون‌ها مغایرت دارند، مثلاً مجموعه‌هایی مثل ما و مؤسسات فرهنگی باید برای روال قانونی بیمه و مالیات از طریق شرکت‌ها اقدام کنند. شرکت‌ها نیز یکسری قوانین دارند که در تضاد با قوانین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و برای ما دردسرساز شده است. به طور مثال در اسناد وزارت ارشاد و نهادهایی که ما از آنجا مجوز می‌گیریم، اصل را هیئت مؤسس می‌دانند و با هیئت‌مدیره کاری ندارند، اما در شرکت‌ها هیئت‌مدیره اصل است و همه امضاها را از هیئت‌مدیره می‌خواهند. برای کارهایمان مجبوریم که همیشه امضای هر دو را بگیریم تا هم برای این‌طرف استفاده کنیم و هم آن‌‌طرف. امثال چنین مغایرت‌های قانونی زیاد است. همچنین، در بحث‌های حمایتی اصلاً فضای مجازی یا آموزش‌های مجازی و کسانی که مثل ما کارهای نوین و فناورانه جدید دارند در قانون نیستند و حمایتی هم ندارند. در بسیاری از موارد خلأ جدی حمایتی وجود دارد. ما برای برگزاری وبینارهای آنلاین از لحاظ سرور و هاست نیاز به حمایت‌ داریم که دیده نشده و اصلاً بعضی اوقات شرایطش نیست و باید خودمان برویم و با زور و هزینه‌های بسیار بالا کارها را پیش ببریم.

وقتی معافیت مالیاتی مؤسسات و دانش‌بنیانی به کار نمی‌آید

حمید افسری، مدیرعامل مؤسسه دانش‌بنیان مهاد، گفت: توسعه فناوری‌های فرهنگی و مذهبی نیاز به نگاه و حمایت حاکمیتی دارد نه در حوزه درآمدزایی، بلکه در حوزه زمینه‌سازی، تبلیغات، استفاده از رسانه‌ مثل صدا و سیما و رسانه‌های جمعی که در عمل این اتفاق نمی‌افتد، اما در حرف دوستان این ادعا را دارند. وقتی می‌خواهم تیزری را آماده و در صدا و سیما پخش کنم، این‌قدر موانع و مشکلات جلوی پای من به عنوان یک مؤسسه دانش‌بنیان قرار می‌گیرد که عطایش را به لقایش ‌می‌بخشم.

حاکمیت در نگاه ترویجی، توزیعی و تبلیغی باید پشتیبان مؤسسات باشد. البته در حوزه تولید محتوا و انتشار آثار قرآنی باید حاکمیت هزینه و حمایت مالی و معنوی کند. چرا نمایشگاه بین‌المللی برگزار می‌شود و مؤسسات فناور قرآنی اصلاً حضور ندارند؟ چرا نمایشگاه تخصصی با این موضوع برگزار نمی‌شود؟ چرا جشنواره فناوری قرآنی همچنان در مالزی برگزار می‌شود، ولی هیچ وقت در ایران این اتفاق نمی‌افتد؟ اینها نشان می‌دهد که نگاه حاکمیت هنوز به این مسئله معطوف نشده و در اجرا هم دوستان پای کار نمی‌آیند. اگر این نگاه به وجود بیاید، قطعاً مؤسسات علاقه‌مند می‌شوند که به این حوزه ورود کنند، زیرا در حوزه صنایع فرهنگی و خلاق قرآنی ایده‌های نوین و جذابی دارند. اگر نگاه حاکمیت حمایت از این مجموعه‌ها و مؤسسات باشد، قطعاً مجموعه‌های فرهنگی و قرآنی می‌توانند نگاه نوآورانه‌ای داشته باشند.

هر مجموعه تولیدی در این کشور محکوم به شکست و فناست، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. مثل مجموعه‌های دیگر در حال نمونه‌سازی و تولید هستیم و علی‌رغم مشکلات مالی و هزینه بسیار سنگینی که نرخ‌ دلار تحمیل می‌کند و دفاتری که در عمان و کانادا داریم و اینکه از انتشار محصول در خارج از کشور جلوگیری می‌شود، ما روی پای خودمان ایستاده‌ایم. به علاوه، مدل حمایت از مؤسسات و مجموعه‌های قرآنی در قالب همان وامی است که به یک ساختمان‌ساز یا مجموعه اقتصادی داده می‌شود.

ضعف در ابلاغ اسناد بالادستی در فناوری‌های دانش‌بنیان فرهنگی

محمدعلی طهرانچی، مدیرعامل شرکت پیشگامان موج تلفن همراه، ضمن اشاره به این مطلب که رویکرد اسناد بالادستی تلاش برای ایجاد زیرساخت و زمینه و راه‌اندازی و جریان‌سازی بوده، گفت: این رویکرد وجود داشته، ولی شناخت از میدان، عملیات در کف میدان، دیدگاه مستقل ساختن مؤسسات و مجموعه‌های حوزه فرهنگ و خصوصی‌سازی در آن ضعیف بوده است. همه اینها باعث می‌شود که ما شرایط وابسته‌ای را طراحی کنیم که عملاً منتج به میرایی زودهنگام برخی از این مجموعه‌ها، مؤسسات و ایده‌ها شود.

ما در ابلاغ ضعیف هستیم و بعضی از اسناد ابلاغ نمی‌شوند که اجرا شوند. برخی از آن‌ها هم که ابلاغ می‌شوند این‌قدر با فضای میدان و اجرا متفاوت هستند که ممکن است حتی نتوانند کاری از پیش ببرند و مجریان نتوانند با آن‌ها کاری انجام دهند. از طرف دیگر ما برای اجرای برخی از مصوبات و اسناد یک ساختار انسانی و ساختار فکری تربیت شده‌ای نداریم، یعنی تلاش می‌کنیم سند یک سری چیزهایی را تهیه و تنظیم کنیم. عملاً مجریان در درک یا فهم افراد نیستند. در تربیت یا آموزش مجریانی که بتوانند اینها را اجرا و پایش کنند و گزارش و نتیجه بدهند و اتفاقات بعدی، متأسفانه ضعیف هستیم.

مؤسسات قرآنی ورود به فضای علم و فناوری را تجربه کنند

رضا یاوری، مدیر عامل مؤسسه قرآنی تسنیم لنجان، با بیان اینکه مؤسسات باید فضای علم و فناوری را تجربه کنند، گفت: حتی رویکرد فضاهای سنتی به سمت فناوری تغییر کرده و اگر این‌طور نباشد، از یکسری مزایا بهره‌مند نمی‌شویم و نمی‌توانیم مخاطب را جذب کنیم.

مؤسسات باید یک پایه دانشی پیدا کنند و نمی‌توانند بدون حساب وارد یک کسب و کار جدیدی شوند. این فضا فضای کسب و کاری 100 درصدی است و کار فرهنگی انجام می‌شود و ممکن است از همان کار در قالب فرهنگی نام برده شود، ولی یک کسب و کار است. اینکه ما مؤسسه‌ای را تأسیس کنیم و چند قرآن‌آموز را آموزش دهیم، خیلی کسب و کار محسوب نمی‌شود. آنجا شما یک فضای جدیدی دارید و با متخصصان جدیدی رو‌به‌رو می‌شوید، با نیروی انسانی چالشی برخورد می‌کنید، باید حسابداری و حسابرسی دقیق باشد، بسیاری از مسائلی که مؤسسات در موردشان نظری ندارند، آنجا از آن ابتدا باید روی آن‌ها تمرکز و دانش خود را به‌روز کنند و اگر می‌خواهند استقرار پیدا کنند، وارد این حیطه شوند.