همو که پیامبر گرامی اسلام، او را اعلم امت دانسته و در مورد عظمت ایمان مولای متقیان فرموده است: اگر آسمانها و زمین را در یک کفه ترازو بگذارند و ایمان علی(ع) را در کفه دیگر، ایمان علی(ع) بر آسمانها و زمین برتری خواهد یافت.
او مولود کعبه و نخستین مردی بود که به پیامبراسلام(ص) ایمان آورد؛ شیرمردی که به فرمان خدا و تصریح پیامبر(ص) جانشین رسول خدا(ص) شد تا راهنمای مومنان شود، همو که بارها حافظ جان رسولالله (ص) شد و در جنگ خیبر، درب بزرگ قلعه خیبر را درهم شکست تا شجاعت و دلاورمردی را در تاریخ به یادگار بگذارد.
طبق روایات، امام علی(ع) پس از خلیفه سوم، به اصرار مسلمانان حکومت را پذیرفت و در دوران حکومت خود اهمیت ویژهای به امر عدالت قائل بود و دستور داد تمام مسلمانان سهم یکسانی در بیتالمال داشته باشند؛ او در دوران حیات و امامتش آیینه تمام نمای عدالت و اخلاق شد و نامش با عدل و داد پیوند خورد، اما سرانجام در شب ۲۱ رمضان در نتیجه ضربت و جراحتی که در شب نوزدهم رمضان در محراب مسجد کوفه و در حال اقامه نماز به دست یکی از خوارج به نام ابن ملجم مرادی بر فرق سر وی وارد شده بود، به شهادت رسید.