دلیل نام‌گذاری دهم اردیبهشت به‌نام خلیج فارس این است که نیروهای پرتغالی از ۲۱ تا ۳۰ آوریل ۱۶۲۲ میلادی و قریب ۴۰۰ سال قبل سواحل جنوب ایران را پس از ۱۱۷ سال حضور یا اشغال ترک کردند. برخی ۲۱ و بعضی ۳۰ آوریل آورده‌اند اما روند ۹ روزه درست‌تر است.
شاه عباس در عهد صفویه و در سال ۱۶۲۱ هرمز را از چنگ پرتغالی‌ها درآورد و سال بعد در آوریل ۱۶۲۲ و در پی رشادت‌های لشکریان ایران به فرماندهی «امامقلی‌خان» خلیج فارس را ترک کردند.
شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در سال‌های اخیر بر پایه همین تاریخچه دهم اردیبهشت را به‌عنوان «روز ملی خلیج فارس» نام‌گذاری کرده است.
براساس نوشته‌های مورخان یونانی(هرودوت، گزنفون و استرابن) یونانیان نخستین مردمانی بودند که به این دریا «پارس» یا «پارسه» گفتند. در اسناد یونانی و از زبان مورخان نیز با تعبیر «پرسی‌کوس سینوس» به معنی «خلیج فارس» رو به رو می‌شویم.