اندیشه‌های قرآنی امام(ره) چه بود

لیلی رشیدی، مدرس دانشگاه و فعال قرآنی استان فارس در گفت‌وگو با ایکنا از فارس، ضمن تسلیت فرا رسیدن سالروز ارتحال امام(ره) گفت: امام خمینی(ره)، احیاگر بزرگ قرآن در عصر حاضر، در مکتوبات و سخنرانی‌ها، اندیشه‌های قرآنی خود را در مورد منزلت و عظمت قرآن بیان کرده است.

وی افزود: ایشان در بیانات خویش که طی سال‌های متمادی در مناسبت‌های مختلف آمده است، جامعیت و فراگیر بودن، عظمت، انسان‌ساز بودن اعجاز در معارف و محتوی، گستردگی مخاطبین، رابطه قرآن و احادیث و ادعیه، مهجوریت قرآن و برخی دیگر از ویژگی‌های آن را که برگرفته از کلام وحی و احادیث معصومین(ع) است، مورد اشاره قرار داده‌اند. امام اعتقاد دارد که قرآن دارای مراتب معنایی است به گونه‌ای که بخشی از معارف ژرف آن تنها برای اهل بیت(ع) قابل دستیابی است.

رشیدی تأکید کرد: اندیشه‌های بلند قرآنی این شخصیت ممتاز علمی در مکتوبات و گفتارهای ایشان آشکار و مشخص است و دیدگاه‌های آن امام بزرگوار مستند به آیات کریمه قرآن و احادیث معصومین(ع) است.

این مدرس دانشگاه یادآور شد: امام خمینی(ره)، قرآن کریم را نور و روشنایی می‌داند و در این مورد می‌فرماید اگر مسلمانان جهان به انگیزه انبیای الهی که عصاره آن در آخرین کتاب انسان‌ساز، قرآن کریم، این کتاب هدایت که از مبدأ نور اللهُ، نُورُ السَّموات و الارضِ به مشکات قلب نورانی خاتم‌الرسل(ص) تابش کرد تا قلوب انسان‌ها را از حباب‌های ظلمت و نور برهاند و عالم را نور علی نور کند، پی برند و به اقیانوس نور متصل شوند، هرگز در اسارت شیطان و شیطان زادگان در نمی‌‌آیند، در این معجزه الهی آمده است.

وی همچنین گفت: امام خمینی قرآن شریف را  «حبل ممدودِ بین آسمان و زمین» تعبیر کرده است و در جایی دیگر عظمت قرآن را بی‌نظیر و بی‌قرین می‌‌داند و آن را فوق فهم بشری دانسته است و می‌‌فرماید: فهم عظمت قرآن خارج از طوق ادراک است، لکن اشاره اجمالیّه به عظمت همین کتاب متنزّل که در دسترس همه بشر است، موجب فوائد کثیره است. بدان ای عزیز که عظمت هر کلام و کتابی یا به عظمت متکلّم و کاتب آن است و یا به عظمت مطالب و مقاصد آن است و یا به عظمت نتایج و ثمرات آن است و یا به عظمت رسول و واسطه آن است و یا به عظمت مرسل‌الیه و حامل آن است و یا به عظمت حافظ و نگاهبان آن است و یا به عظمت شارح و مبیّن آن است و یا به عظمت وقت ارسال و کیفیت آن است و بعض از این امور ذاتاً و جوهراً در عظمت دخیل است و بعضی عرضاً و بالواسطه و بعضی کاشف از عظمت است.

رشیدی با بیان اینکه ایشان می‌فرماید قرآن کریم همه نیازهای فردی و اجتماعی انسانی را رفع می‌‌کند، گفت: همان طوری که آدم همه چیز است، معنویت، مادیت، ظاهر و باطن دارد، قرآن کریم هم که آمده است این انسان را بسازد، همه ابعاد انسان را می‌‌سازد، یعنی کلیه احتیاجاتی که انسان دارد، چه احتیاجاتی که شخص دارد و چیزهایی که مربوط به شخص است، روابط بین شخص و خالق تبارک و تعالی و مسائل توحید، مسائل صفات حق تعالی، مسائل قیامت و سیاسی و اجتماعی را بیان می‌دارد.

این پیشکسوت قرآنی با یادآوری اینکه امام خمینی(ره) قرآن را کتاب آدم‌سازی می‌داند، گفت: قرآن برای آدم ساختن آمده است و انسان را در تمام ابعاد تربیت می‌‌کند، مادیات را قبول دارد اما در پناه معنویات و مادیات را تَبَع معنویات قرار می‌‌دهد.

وی با بیان اینکه جامعیت قرآن از جمله خصوصیات قرآن کریم است که امام خمینی به آن اشاره می‌کند، افزود: ایشان این نور الهی را مجموعه‌ای جامع و کامل برمی‌‌شمارد و تأکید می‌کند قرآن شریف به قدری جامع لطایف و حقایق و سرایر و دقایق توحید است که عقول اهل معرفت در آن حیران مانده‌اند.

احیاگر قلوب

رشیدی بیان کرد: یکی دیگر از اندیشه‌های ناب امام(ره) این است که این کتاب الهی را عامل احیای قلوب دانسته و می‌‌فرمایند: این کتاب چون عصای موسی و ید بیضای آن سرور، یا دم عیسی که احیای اموات می‌‌کرد نیست که فقط برای اعجاز و دلالت بر صدق نبی اکرم آمده باشد؛ بلکه این صحیفه الهیّه، کتاب احیای قلوب به حیات ابدی علم و معارف الهیّه است؛ این کتاب خدا است و به شئون الله جل و علا دعوت می‌کند.

این مدرس دانشگاه گفت: همچنین امام خمینی به معجزه در محتوای قرآن اشاره دارند و بیان می‌‌دارند: این کتاب عزیز در محیطی و عصری نازل شد که تاریک‌ترین محیط و عقب افتاده‌ترین مردم در آن زندگی می‌‌کردند و به دست کسی و قلب الهی کسی نازل شد که زندگی خود را در آن محیط ادامه می‌‌داد و در آن حقایق و معارفی است که در جهان آن روز – چه رسد به محیط نزول آن – سابقه نداشت و بالاترین و بزرگ‌ترین معجزه آن همین است. آن مسائل بزرگ عرفانی که در یونان و نزد فلاسفه آن سابقه نداشت و کتب ارسطو و افلاطون بزرگ‌ترین فلاسفه آن عصرها از رسیدن به آن عاجز بودند و حتی فلاسفه اسلام که در مهد قرآن کریم بزرگ شدند و از آن استفاده‌ها کردند به آیاتی که صراحت زنده بودن همه موجودات جهان را ذکر کرده، آن آیات را تأویل می‌‌کنند و عرفای بزرگ اسلام که از آن ذکر می‌‌کنند همه از اسلام اخذ کرده و از قرآن کریم گرفته‌اند و مسائل عرفانی به آن نحو که در قرآن کریم است در کتاب دیگر نیست.

وی با تأکید بر اینکه معجزه بودن قرآن کریم، تطبیق اعمال انسان با آیات قرآن، گستردگی قرآن در همه زمان‌ها و برای همه اقشار یکی از ویژگی‌های مهمی است که امام به آن‌ها اشاره می‌کند، افزود: نکته ظریف و زیبایی که امام به آن اشاره می‌کند این است که هر کس به اندازه فهم خود از قرآن می‌‌فهمد.

رشیدی در عین حال یادآور شد: در قرآن کریم آیات فراوانی یافت می‌‌شود که مخاطب را با عبارات «یا ایها الناس....»، «یا ایها الذین آمنوا......»، «یا ایها الذین اوتوا الکتاب...»، «یا ایها الذین هادوا»، «یا ایها الانسان...» مشخص می‌‌سازد و این به وضوح نشان می‌‌دهد که مخاطب کتاب الهی همه اقشار است.

این پیشکسوت قرآنی ادامه داد: امام خمینی(ره) همچنین بر اساس آیات قرآن، بر آداب تلاوت قرآن، چگونگی تفسیر کلام وحی، توقف نکردن بر ظاهر قرآن و تدبر در قرآن اشاره و تأکید می‌کند.