عرفه؛ روز تجلی رحمت الهی به زائران سیدالشهدا(ع)

شب نهم از ماه ذی‌الحجه شب عرفه و از لیالى متبرکه و شب مناجات با قاضى‌الحاجات است، شبی که توبه در آن شب مقبول و دعا در آن مستجاب است و کسى که آن شب را به عبادت به سرآورد، اجر 170 سال عبادت داشته است.

امام صادق(ع) در حدیثی فرمود: «إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَتَجَلَّی لِزُوَّارِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ ع. قَبْلَ أَهْلِ عَرَفَاتٍ وَ یَقْضِی حَوَائِجَهُمْ وَ یَغْفِرُ ذُنُوبَهُمْ وَ یُشَفِّعُهُمْ فِی مَسَائِلِهِمْ ثُمَّ یَأْتِی أَهْلَ عَرَفَةَ فَیَفْعَلُ ذَلِکَ بِهِم‏؛ خداوند بزرگ پیش از آنکه در روز عرفه بر اهل عرفات تجلّی کند، بر زائران قبر حسین(ع) تجلّی می‏‌کند و حاجاتشان را بر می‌آورد و گناهانشان را می‌آمرزد، شفاعتشان را درباره دیگران می‏‌پذیرد، آن‌گاه به اهل عرفات توجه می‏‌کند و با آنان نیز این‌گونه رفتار می‌کند». کامل الزیارات، ص. ۱۷۰.

و روایت شده هر که این دعا را در شب عرفه یا در شب‌هاى جمعه بخواند، خداوند او را بیامرزد و آن دعا این است: «اللَّهُمَّ یَا شَاهِدَ کُلِّ نَجْوَى وَ مَوْضِعَ کُلِّ شَکْوَى وَ عَالِمَ کُلِّ خَفِیَّةٍ وَ مُنْتَهَى کُلِّ حَاجَةٍ یَا مُبْتَدِئاً بِالنِّعَمِ عَلَى الْعِبَادِ یَا کَرِیمَ الْعَفْوِ یَا حَسَنَ التَّجَاوُزِ رَحْمَتِکَ الْوَاسِعَةِ إِنَّ عَطَاءَکَ لَمْ یَکُنْ مَحْظُوراً وَ أَنْتَ عَلى کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ* بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ». 

همچنین بخواند دعاى اللهم مَن تَعَبَّاَ وَ تَهَیَّاَ ... را که در روز عرفه و شب و روز جمعه نیز وارد است. از بافضیلت‌ترین اعمال در روز عرفه این است که امام حسین(ع) و زمین کربلا را زیارت کند و در آنجا تا روز عید بماند تا آن که از شر آن سال نگاه داشته شود.

روز عرفه از اعیاد عظیمه است. روایت شده که حضرت امام زین‌العابدین(ع) در روز عرفه صداى سائلى را که از مردم سؤال مى‌کرد شنید و به او فرمود: واى بر تو، آیا در این روز از غیرخدا سؤال مى‌کنى و حال آن‌که امید مى‌رود در این روز براى بچه‌هاى در شکم که فضل خدا شامل آنها شود و سعید شوند.

زیارت امام حسین(ع) در روز عرفه برابر هزار حج، هزار عمره و هزار جهاد بلکه بالاتر است و احادیث در کثرت فضیلت زیارت آن حضرت(ع) در این روز متواتر است و اگر کسى توفیق یابد که در این روز در تحت قبه مقدسه آن حضرت باشد ثوابش کمتر از کسى که در عرفات باشد نیست، بلکه زیاده و مقدم است. 

شیخ کفعمی در کتاب «مصباح» فرموده است: برای کسی‌که از دعا خواندن بی‌حال نشود روزه‌ روز عرفه مستحب و پیش از رسیدن آفتاب به وقت شرعی ظهر، غسل مستحب است و نیز زیارت امام حسین(ع) در روز و شب عرفه بر دیگر اوقات ترجیح دارد، چون وقت رسیدن خورشید به ظهر شرعی رسید، زیر آسمان برو و نماز ظهر و عصر را با رکوع و سجود نیکو بخوان و چون از نماز ظهر و عصر فارغ شوی، دو رکعت نماز بخوان، در رکعت اول پس از سوره «حمد» سوره «توحید» و در رکعت دوم بعد از «حمد» سوره «کافرون»، پس از آن چهار رکعت نماز، در هر رکعت پس از سوره «حمد» 50 مرتبه سوره «توحید» بخوان.

 این نماز همان «نماز حضرت امیرالمؤمنین» است که در ضمن اعمال روز جمعه گذشت. شیخ کفعمی فرموده است: این تسبیحات را که از حضرت رسول(ص) روایت شده است و سید ابن طاووس در «اقبال» ذکر فرموده بخوان: سُبْحانَ الَّذِی فِی السَّماءِ عَرْشُهُ ! سُبْحانَ الَّذِی فِی الْأَرْضِ حُکْمُهُ ! سُبْحانَ الَّذِی فِی الْقُبُورِ قَضاؤُهُ ! سُبْحانَ الَّذِی فِی الْبَحْرِ سَبِیلُهُ ! سُبْحانَ الَّذِی فِی النَّارِ سُلْطانُهُ ! سُبْحانَ الَّذِی فِی الْجَنَّةِ رَحْمَتُهُ ! سُبْحانَ الَّذِی فِی الْقِیامَةِ عَدْلُهُ ! سُبْحانَ الَّذِی رَفَعَ السَّماءَ ! سُبْحانَ الَّذِی بَسَطَ الْأَرْضَ ! سُبْحانَ الَّذِی لَامَلْجَأَ وَلَا مَنْجٰا مِنْهُ إِلّا إِلَیْهِ؛ منزه است خدایی که عرشش در عالم بالاست، منزه است خدایی که حکمش در زمین است، منزه است خدایی که فرمانش در گورهاست، منزه است خدایی که راهش در دریاست، منزه است خدایی که سلطنتش در آتش است، منزه است خدایی که رحمتش در بهشت است، منزه است خدایی که عدالتش در قیامت است، منزه است خدایی که آسمان را برافراشت، منزه است خدایی که زمین را بگستراند، منزه است خدایی که پناهگاه و نجاتی از او جز به او نیست.

قرائت دعاى امّ داوود و دعای چهل و هفتم از صحیفه سجادیه که مشتمل بر جمیع مطالب دنیا و آخرت است در این روز سفارش شده است، همچنین از جمله دعاهاى مشهور این روز دعاى حضرت سیّد الشّهداء(ع)است . بشر و بشیر پسران غالب اسدى روایت کرده‌اند که پسین روز عرفه در عرفات در خدمت آن حضرت بودیم، پس از خیمه خود بیرون آمدند با گروهى از اهل بیت و فرزندان و شیعیان با نهایت تذلل و خشوع پس در جانب چپ کوه ایستادند و روى مبارک را به‌سوى کعبه گردانیدند و دست‌ها را برابر رو برداشتند، مانند مسکینى که طعام طلبد و این دعا را خواندند: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَیْسَ لِقَضَائِهِ دَافِعٌ وَ لَا لِعَطَائِهِ مَانِعٌ ... . همچنین شایسته است دعاى عشرات را که در هر صبح و شام مستحب است خواندن آن، در آخر روز عرفه ترک نکنند.

منبع: کلیات مفاتیح الجنان