خداوند عامل اصلی توانایی در حقیقت توکل است

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری صاحب تفسیر مشکاة و مفسر قرآن در نشست مجازی که امروز 21 دی ماه، در خصوص «حقیقت توکل» برگزار شد اظهار کرد: خاستگاه حقیقت توکل برخاسته از دو صفت است که در وجود انسان و ذات حق وجود دارد. اولین صفت محدودیت دانایی و توانایی در انسان است و دومین صفت نامتناهی بودن دانایی و توانایی ذات حق است؛ این دو امر نکته عظیمی است که از دل آن حقیقت توکل برمی‌خیزد. 

وی تصریح کرد: ذات حق ابزارهای متفاوتی برای انگیزه‌ها، تصمیمات و راهیابی زندگی در اختیار انسان‌ها قرار داده است، اما علاوه بر اینها غریضه‌های مهم فطری هم در درون ما انسان‌ها موجود کرده است که با کمک آنها می‌توانیم به رستگاری در زندگی دست یابیم. این ویژگی‌های درونی همان فطرت خداجویی، قوه عقل، هدایت خصوصی و همان هدایت وحیانی است. بنابراین نتیجه این هدایت الهی همان دانایی و شناختی است که برای ما انسانها شکل می‌گیرد. 

انصاری بیان کرد: علاوه بر شناختی که در درون انسان خداوند قرار داده است، توانایی هم به انسان داده است، که این توانایی محدود است. زیرا خداوند در آیه 28 سوره «نساء» در این باره فرموده است: «يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُخَفِّفَ عَنْكُمْ وَ خُلِقَ الْإِنْسَانُ ضَعِيفًا؛ خدا می‌خواهد کار بر شما آسان کند، که انسان ضعیف خلق شده است.» فلذا با توجه به دانایی و توانایی محدود انسان، آدمی به جایی از زندگی می‌رسد که مصداق آیه 255 سوره بقره می‌شود. زیرا خداوند در قسمتی از این آیه فرموده است: «وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ؛ از علم او چیزی جز آنچه او بخواهد نمی فهمند.» در طرف مقابل قدرت و علم خداوند بر هر چیزی تواناست و همه چیز را شامل می‌شود. 

صاحب تفسیر مشکاة افزود: در زندگی آدمیان بر اساس عقل، خرد و توانایی خود در زندگی حرکت کرده و قدم برمی‌دارد اما گاها به جایی از زندگی می‌رسیم که برای یک انتخاب یا یک تصمیم ده ها سوال و مجهول در ذهنمان شکل می‌گیرد و تصمیم‌گیری را برای ما سخت می‌کند. گاهی همین سوالات، تصمیمات و مجهولاتی که در ذهن ما شکل می‌گیرد ارتباط سختی با حقایق اصلی عالم دارد، اما ما از درک آن عاجز هستیم و متوجه تاثیر آن نمی‌شویم زیرا توانایی شناخت و آگاهی از آنهارا نداریم اما اولیاءالله درک و مشاهده می‌کنند که چگونه تصمیم من در حقایق خلقت اثرگذار است. 

وی بیان کرد: بنابراین وقتی که انسان به این عجز می‌رسد، مفهوم توکل در زندگی او معنا پیدا می‌کند. خداوند در آیه 58 سوره «فرقان» می‌فرماید: « وَ تَوَكَّلْ عَلَى الْحَيِّ الَّذِي لَا يَمُوتُ وَسَبِّحْ بِحَمْدِهِ ۚ وَكَفَىٰ بِهِ بِذُنُوبِ عِبَادِهِ خَبِيرًا؛ و تو بر خدای زنده ابدی که هرگز نمیرد توکل کن و به ستایش ذات او وی را تسبیح و تنزیه گو، و هم او که به گناه بندگانش کاملا آگاه است کفایت است هر که را بخواهد می‌بخشد و هر که را بخواهد مواخذه می‌کند.» یعنی جایی که انسان به پایان می‌رسد و به اوج عجز دچار می‌شود اول راه توکل است. 

انصاری در خصوص حقیقت توکل اظهار کرد: حقیقت توکل به این معناست که انسان دریابد که هیچ توانایی و درکی ندارد و خداوند عامل اصلی توانایی و حق است، فلذا فقط خداوند است که می‌تواند مشکل او را برطرف سازد. فلذا وقتی انسان به چنین باوری برسد، به معنای حقیقی خود را به خدا سپرده و دستوورالعمل مشکل خود را از خداوند درخواست و بعد از آن اطاعت می‌کند.