از بخیل در شگفتم

به گزارش ایکنا، محسن اسماعیلی، حقوق‌دان و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در یادداشتی تحت موضوع درسی از نهج‌البلاغه نوشت؛

بخیل از عجیب‌‏ترین انسان‏هاست. او در حالى که مى‌‏تواند آسوده باشد، به دست خود، خویشتن را مى‏‌آزارد و از آن چه باید سود ببیند، زیان مى‏‌برد. تنگدستى سخت و دشوار است (که از آن و آثارش به خدا پناه مى‏‌بریم)، اما از آن سخت‏‌تر و دشوارتر این است که این تنگدستى خودساخته باشد؛ چرا که در این حالت دشوارى‏‌هاى داشتن و نداشتن، هر دو، گریبان‏گیر آدمى است!
آنان که «ندارند» غصه‏‌اى جز سختى معیشت هم ندارند و دست‌کم از بلاى حسابِ دارایى در آخرت، در آسایش خاطرند، امّا خسیس هر دو غصه را با هم دارد؛ به علاوه اندوه بزرگ حفاظت از اموال و افسوس بزرگ‏تر این‏که بالاخره دیگران از آن چه او «اندوخت و نخورد» چه سخاوتمندانه خواهند خورد!
به راستى که این ندا جز از حلقوم وحى شنیدنى نیست: «آنان‏که در آن چه خداوند از روى فضل خویش به آنان داده است بخل مى‏‌ورزند، گمان نکنند که این کار به سود آنان است. این بخل به زیان آنهاست، چرا که در قیامت آن چه اندوخته‏‌اند، چون زنجیرى به گردنشان خواهد بود»؛ و «به زودى سختى را براى آن کس که بخل بورزد و بى‏‌نیازى جوید و نیکى‏‌ها را انکار کند، پیش خواهیم آورد»؛ و این چیزى است که او خود خواسته و پرداخته است.
فقیر محبوب است ولى خسیس منفور همه‏‌کس، و از همه بیشتر فرزندان خویش؛ چرا که فقیر آن چه را مى‏‌خواهد نمى‏‌تواند، امّا بخیل آن چه را مى‏‌تواند نمى‏‌خواهد.

از این رو سخاوتمندترین بندگان خدا و آن‏کس «که نگین پادشاهى دهد از کرم گدا را» فرمود: «بخل ورزیدن کانون همه عیب‏‌هاست و مهارى است که انسان را به سوى هر بدى مى‏‌کشاند»؛ و فرمود: «از بخیل در شگفتم، به فقرى مى‏‌شتابد که از آن گریزان است و توانگرى از دستش مى‏‌رود که آن را خواهان است، پس در این جهان، چون درویشان زید و در آن جهان، چون توانگران حساب پس دهد».